Ebeveynlerin Çocukluk Dönemi Aşıları İle İlgili Bilgi, Tutum Ve Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2023, , 45 - 54, 30.09.2023

Betül Çay , İlknur Göl

https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.1232002

Öz

Amaç: Bu çalışmada, ebeveynlerin çocukluk dönemi aşılarıyla ilgili bilgi, tutum ve davranışlarını belirlemek amaçlanmıştır.
Yöntem: Kesitsel tipte tanımlayıcı çalışmanın örneklemini; Batı Karadeniz'de bir ilçe merkezinde bulunan iki aile sağlığı merkezine Kasım 2020-Şubat 2021 tarihleri arasında başvuran 0-6 yaş çocuğu bulunan 110 ebeveyn oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında, ebeveynlerin sosyodemografik özelliklerini, aşılar ile ilgili bilgi, tutum ve davranışlarını belirleyen bir anket formu ve Aşıya ilişkin Tutumlar Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra gruplar arası karşılaştırmada t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Ebeveynlerin %85.5’inin aşıların gerekli olduğunu düşündüğü, % 90.9’unun çocuklarının aşılarını düzenli olarak yaptırdığı ve %29.1’inin en az bir özel aşı yaptırdığı belirlenmiştir. Rutin aşı takviminde yer alan herhangi bir aşı hakkında bilgi sahibi olmayan ebeveynlerin oranı %10.9’dur. Ebeveynlerin %74.5’i aşıların yan etkisi olduğunu ve %8.5’i otizmi, %6.1’i de kısırlığı aşı yan etkisi olarak düşünmektedir. Ebeveynlerin, Aşıya İlişkin Tutumlar Ölçeği puan ortalamaları 50.43±9.00 olup aşılara ilişkin tutumları orta düzeydedir. İl merkezinde yaşayan, gelirinin giderinden fazla olduğunu ifade eden, aşıların gerekli olduğunu düşünen ve aşılar hakkındaki bilgiyi sağlık profesyonelinden alan ebeveynlerin Aşıya ilişkin tutumlar ölçeği puan ortalamalarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p≤0.05).
Sonuç: Çalışmada ebeveynlerin önemli bir bölümünün çocuklarının aşılarını düzenli olarak yaptırdığı belirlenmekle birlikte aşının gerekli olmadığını düşünen, aşıların yan etkileri konusunda yanlış bilgiye sahip olan ve rutin uygulanan aşılar hakkında bilgi sahibi olmayan ebeveynlerinde olduğu görülmüştür. Ebeveynlerin aşılara yönelik tutumlarının olumlu yönde değişmesi için aşılar hakkındaki bilgi gereksinimlerinin belirlenmesi, aşılar ve aşılama programları hakkında doğru ve güvenilir bilgilerin sağlanması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Aşı, Aşılama, Aşıya ilişkin tutum, Ebeveyn

Examination Of Parents' Knowledge, Attitudes And Behaviors About Chidhood Vaccinations

Öz

Aim: In this study, it was aimed to determine the knowledge, attitudes and behaviors of parents about childhood vaccinations.
Method: Sampling of the descriptive study in cross-sectional type; It consisted of 110 parents with children aged 0-6 who applied to two family health centers located in a district center in the Western Black Sea Region between November 2020 and February 2021. A questionnaire form that determines the sociodemographic characteristics of the parents, their knowledge, attitudes and behaviors about vaccines and the Attitudes towards Vaccination Scale were used to collect the data. In the evaluation of the data, besides descriptive statistics, t-test and one-way analysis of variance were used for comparison between groups.
Results: It was determined that 85.5% of the parents thought that vaccinations were necessary, 90.9% of them had their children vaccinated regularly and 29.1% of them had at least one special vaccination. The rate of parents who do not know about any vaccine in the routine vaccination schedule is 10.9%. 74.5% of parents think that vaccines are side effects, 8.5% think autism and 6.1% consider infertility as vaccine side effects. The parents' Attitudes Towards Vaccination Scale mean score is 50.43±9.00, and their attitudes towards vaccinations are moderate. It was determined that the parents living in the city center, expressing that their income is more than their expenses, thinking that vaccines are necessary, and receiving information about vaccines from a health professional, had higher scores on the Attitudes towards Vaccination Scale (p≤0.05).
Conclusion: Although it was determined in the study that a significant part of the parents had their children vaccinated regularly, it was observed that there were parents who thought that the vaccine was not necessary, had wrong information about the side effects of the vaccines, and were not informed about the routinely administered vaccines. In order to change parents' attitudes towards vaccines in a positive way, it can be recommended to determine the information needs about vaccines and to provide accurate and reliable information about vaccines and vaccination programs.

Anahtar Kelimeler

Vaccine, Vaccination, Vaccination attitude

Kaynakça

• Abdullah AC, Nor Afiah MZ, Rosliza AM. (2018). Predıctors for ınadequate knowledge and negatıve attıtude towards chıldhood ımmunızatıon. Malaysian Journal of Public Health Medicine, 18 (1):102-112.
• Ali AHM, Abdullah MA, Saad FM, Mohamed HAA. (2020). Immunisation of children under 5 years: mothers’ knowledge, attitude and practice in Alseir locality, Northern State, Sudan. Sudanese Journal of Paediatrics, 20(2): 152.
• Atasever BN, Sayar S, Sabancı M, Gür AB, Karakoç H. (2021). 0-24 Aylık Bebeği Olan Ebeveynlerde Aşı Reddi: Nedenleri ve Azaltılmasına Yönelik Çözüm Önerileri. Çocuk Enfeksiyon Dergisi, 15(2):100-105.
• Ayçiçek A. (2004). Şanlıurfa kırsal alanında 2-23 aylık çocukların aşılanma hızları. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47: 183-8.
• Bonville CA, Domachowske JB, Cibula DA, Suryadevara M. (2017). Immunization attitudes and practices among family medicine providers. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 13(11): 2646-2653. https://doi.org/10 .1080/21645515.2017.1371380
• Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Rotavirus. 2021. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/rotavirus/index. html. Erişim tarihi: 27.11.2021.
• Ceylan SS, Erdoğan Ç, Turan T, Ergin A, Akçay G. (2021). Aşı Tutumları Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenirliliği. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi, 30(1): 31-37.
• Costantino C, Caracci F, Brandi M, Bono SE, Ferro A, Sannasardo CE, et al. (2020). Determinants of vaccine hesitancy and effectiveness of vaccination counseling interventions among a sample of the general population in Palermo, Italy. Human vaccines & immunotherapeutics, 16(10): 2415-2421.
• Cvjetkovic, S.J., Jeremic, V.L., Tiosavljevic, D.V. (2017). Knowledge and attitudes toward vaccination: A survey of Serbian students. Journal of Infection and Public Health, 10 (5), 649-656.
• Çevik C, Güneş S, Ersa, İ, Özdemir A, Eser S. Balıkesir il merkezindeki iki Asm bölgesindeki 0-14 yaş çocuğu olan ebeveynlerin aşı tereddüdü, aşıya ilişkin bilgi, tutum ve davranışları ve etkili faktörler. 3. International 21. National Public Health Congress.
• Çıklar S, Döner Güner P. (2020). Annelerin çocukluk çağı aşıları hakkındaki bilgi, davranış ve tutumları ve aşı reddi nedenleri: Nitel ve nicel bir araştırma. Ankara Medıcal Journal, 20(1): 180-195.
• Dube E, Laberge C, Guay M, Bramadat P, Roy R, Bettinger J. (2013). Vaccine hesitancy: an overview. Hum Vaccin Immunother, 9(8):1763-73. https://doi.org/10.4161/hv.24657.
• Ertuğrul B, Albayrak S. (2021). Ebeveynlerin sağlık okuryazarlığı düzeyinin çocukluk dönemi aşılarına yönelik tutum ve davranışlarıyla ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(2): 186-195.
• Giambi C, Fabiani M, D'Ancona F, Ferrara L, Fiacchini D, Gallo T, et al. (2018). Parental vaccine hesitancy in Italy–results from a national survey. Vaccine, 36(6): 779-787.
• Güngör G, Ersoy S, Pala E. (2021). 0-24 ay arası çocuğu olan ebeveynlerin bağışıklama ile ilgili bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Fırat Tıp Dergisi, 26(4): 198-205.
• Gust DA, Strine TW, Maurice E, Smith P, Yusuf H, Wilkinson Met al. (2004). Under immunization among children: Effects of vaccine safety concerns on immunization status. Pediatrics, 114(1).
• Hasar M, Özer ZY, Bozdemir N. (2021). Aşı reddi nedenleri ve aşılar hakkındaki görüşler. Çukurova Medical Journal, 46(1): 166-176.
• Gür E. (2019). Aşı kararsızlığı-aşı reddi. Türk Pediatri Arşivi, 54(1):1-2.
• Isaacs D, Kilham H, Leask J, Tobin, B. (2009). Ethical issues in immunization. Vaccine, 27(5): 615–618. https://doi. org/10.1016/j.vaccine.2008.11.002
• Kennedy A, Basket M, Sheedy K. (2011). Vaccine attitudes, concerns, and information sources reported by parents of young children: results from the 2009 HealthStyles survey. Pediatrics, 127, (Supplement 1): 92-S99.
• Larson J, Jarrett C, Schulz WS, Chaudhuri M, Zhou Y, Dube E, et al. (2015). Measuring vaccine hesitancy: the development of a survey tool. Vaccine, 33(34): 4165-4175.
• Lim WY, Jeganathan N, Rahmat H, Mustafa NA, Yusof FM. (2016). Exploring immunisation refusal by parents in the Malaysian context. Cogent Medicine, 23:1-8. https://doi.or g/10.1080/2331205X.2016.1142410
• Odabaş N, Kuzlu Ayyıldız T. (2020). Anne babaların çocukluk dönemi aşılarına yönelik bilgi ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 4(1): 7-11.
• Oğuzöncül AF, Dartılmak T, Deveci SE, Pirinçci E. (2019). Aşı standına başvuran hasta ve hasta yakınlarının aşı hakkındaki bilgi ve tutumlarının irdelenmesi. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 4(3): 287-293.
• Özata F Z, Kapusuz S. (2019). Aşı kararsızlığı ve aşı reddi konusuna sosyal pazarlama bakış açısından çözüm önerileri. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1): 65-83.
• Özümit D, Sarı HY. (2021). Aşıya İlişkin Tutumlar Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması, Geçerlik Ve Güvenirliğinin İncelenmesi. J Pediatr Inf, 15(3):167-176.
• Sadaf A, Richards J, Glanz J, Salmon D, Omer, S. (2013). A systematic review of interventions for reducing parental vaccine refusal and vaccine hesitancy. Vaccine, 31(40): 4293–4304. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2013.07.013
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Dünya Aşı Haftası. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov. tr/tr/haberler/d%C3%BCnya-a%C5%9F%C4%B1- haftas%C4%B1-2018.html Erişim tarihi: 28.11.2022.
• Türkay M, Gülçin E, Aktekin MR. (2017). Antalya ilinde seçilmiş bir grupta aşı karşıtı olma durumu. Akdeniz Tıp Dergisi, 2: 107-112.
• Unıted Nations International Children’s Emergency Fund (UNICEF). Immunization. Erişim adresi: https://www. unicef.org/turkey/ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1 klama. Erişim tarihi: 25.01.2021.
• Üzüm Ö, Eliaçık K, Örsdemir HH, Öncel EK. (2019). Factors Affecting the Immunization Approaches of Caregivers: An Example of a Teaching and Research Hospital. J Pediatr Inf, 13(3):e114-e120 2019; 13:144-49.
• World Health Organization (WHO). Immunization coverage. 2022. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/ fact-sheets/detail/immunization-coverage Erişim tarihi. 08.11.2022
• World Health Organization (WHO). What influences vaccine acceptance: A model of determinants of vaccine hesitancy. 2013. Erişim adresi: http://www. who. int/ immunization/sage/meetings/2013/april/1_Model_analyze_ driversofvaccineConfidence_22_March. pdf. Erişim tarihi: 14.05.2022.
• World Health Organization (WHO). Ten threats to global health in 2019. 2019. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/spotlight/ten-threats-to-global-health-in-2019. Erişim Tarihi: 10.10.2022
• Yalçın Balçık P, Kartal N. (2019). Bağışıklamanın dışsallığının sağlık ekonomisi perspektifinden değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2):219-230.
• Yaprak I, Halıcıoğlu O, Kurun Ü, Okçu ÇS, Akduman İ. (2005). İki-altı yaş çocuklarda aşılanma durumu ve etkileyen risk faktörleri. İzmir Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi, 15(1): 13- 21.