CENGİZ AYTMATOV'DA AHLAKİ BAĞLAM ÇERÇEVESİNDE KARAKTER TAHLİLİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 22, 31.03.2020

Şengül Doğan

Öz

İnsan olmak sadece cisimsel bir varlık olmaklıktan geçmemektedir. İnsan olma hali bedensel, maddi oluşu barındırdığı gibi diğer yandan manevi olanı da kapsamaktadır. İnsan olmanın diğer varlıklardan farklı olmasına sebebiyet veren onun değer alanına tabii oluşuyla tecessüm etmektedir. Değerler alanı dediğimiz bu alan içerisinde milli benlik, milli kimlik, insanın geçmişini ve tarihini barındırdığı hafızası, vatan sevgisi, geleneği, adetleri, atalara saygı ve sevgisi gibi pek çok alana tekabül eden ögeleri barındırmaktadır. Bu ögeler bir milleti ayakta tutan mihenk taşlarıdır. Cengiz Aytmatov’da Sovyet Rusya tarafından zor durumda kalan Kırgız toplumunun yaşadığı mağduriyetlere rağmen kendi toplumsal değerlerini ayakta tutan ve bu uğurda savaşan Manas ruhlu şahsiyettir. Aytmatov’a Sovyet Rusya’nın emperyalist tutumu nedeniyle ve özellikle de mankurt tipli bireyler oluşturma politikasına karşı koyup kendi değerlerini yaşatmaya çalışan kahraman demek yerinde bir ifade olsa gerek. Diğer yandan bu değerleri hiçe sayan, başka toplumların değerleri karşısında şuurunu kaybeden, asimile olan birey ise mankurt olarak adlandırılan, ruhsuz cisimlerdir. Eserlerinde Kırgız toplumunun yaşadığı zorlukları kendi dünyasında kurgulayan Aytmatov, insan olmanın ve her gün insan olarak kalmanın sadece belirsiz bir toprak parçası üzerinde yaşayan, hafızadan yoksun bir canlı olmaktan öte değerleriyle ayak duran, ona sahip çıkan, asimile olmayan ve vatan olarak adlandırılan yerde zuhur ettiğini bizlere sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Aytmatov, Manas, Mankurt, Değer

Kaynakça

• Akmataliyev, Abdıldacan (1998). Cengiz Aytmatov Dünyası. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Aristoteles (2017). Nikomakhos'a Etik. (çev. Furkan Akderin) İstanbul: Say Yayınları.
• Aytmatov , Cengiz Aytmatov (2019). Beyaz Gemi. (çev. Refik Özdek) İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Aytmatov, Cengiz (2018a). Gün Olur Asra Bedel. (çev. Refik Özdek) İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Aytmatov, Cengiz (2018b). Dişi Kurdun Rüyaları. (çev. Refik Özdek) İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Aytmatov, Cengiz (2018c). Kassandra Damgası. (çev. Ahmet Pirverdioğlu) İstanbul: Nora Kitap Yayınları.
• Aytmatov, Cengiz (2018d). Yüz Yüze. (çev. Refik Özdek) İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Bayraktar, Levent (2018). "İnsan Metafiziği: Benlik, Kimlik, Kişilik" Metafizik: Kavram ve Problemleriyle Varlık Felsefesi. ed. A. Kadir Çüçen. Bursa: Sentez Yayıncılık. 251-261.
• Capra, Fritjof (1992). Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası. (çev. M. Armağan) İstanbul: İnsan Yayınları.
• Cevizci, Ahmet (2005). "Zoon Politikon" Felsefe Sözlüğü . İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Ferro, Marc (2002). Sömürgecilik Tarihi. (çev. Muna Cedden) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Gökberk, Macit (1993). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• İbn Miskeveyh (2013). Tehzibu'l Ahlak. (çev. Abdulkadir Şener, İsmet Kayaoğlu, Cihat Tunç) İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Kala, Muhammed Enes (2018a). Erdem ve Ödev Batı Ahlak Tarihinin Serencamı. Ankara: Kadim Yayınları.
• Kala, Muhammed Enes (2018b). İnsandan Değere Değerden İnsana. Ankara: Eski Yeni Yayınları.
• Kala, Muhammed Enes (2018c). "Cengiz Aytmatov Retoriğinin Gücü"Kültürler Diyaloğu: C.T Aytmatov'un Mirası, Uluslararası Yuvarlak Masa Toplantısı Konuşma Metinleri, 308-322.
• Kala, Muhammed Enes (2019). "Cengiz Aytmatov'un Düşünce ve Sanatında Ahlaki Zemin ve Etkileme Biçimleri". TYB Akademi, 21-33.
• Kant, Immanuel (2018). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. (çev. Ioanna Kuçuradi) Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kirman, M. Ali, Çapçıoğlu, İhsan (2015). Sekülerleşme, Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar. Ankara: Otto Yayınları.
• Küçükyıldız, Arslan (2003). Cengiz Aytmatov ve Orhan Söylemezin Eseri. Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü(21), 339-345.
• Mill, John Stuart (2017). Faydacılık. (çev. Selin Aktuyun) İstanbul: Alfa Yayınları.
• Platon (1998). Sokrates'in Savunması. (çev. Niyazi Berkes) İstanbul: Çağdaş Matbaacılık Yayıncılık.
• Sarıgül, Ahmet (2018). "Aytmatov Anlatılarında Çağdaş Manas Ruhu ve Yansımaları". Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 183-208.
• Topçu , Nurettin (2019). Var Olmak. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Turan, Esra Yıldız (2015)." İlkçağ Felsefesinde Faydacılığın Temelleri". Atatürk İletişim Dergisi(8), 249-258.
• Vural, Mehmet (2017). Siyaset Felsefesi Açısından Muhafazakarlık. Ankara: Elis Yayınları.