DARÜLBEDAYİ’NİN KURULUŞUNDAKİ TARTIŞMALAR VE REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN KATKILARI

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 144 - 154, 30.09.2021

Bilal Demir

https://doi.org/10.48139/aybukulliye.981330

Cited By: 1

Öz

1914 yılında devletin ilk ödenekli tiyatro kurumu olarak kurulan Darülbedayi, yüz yılı aşkın tarihi ile Türk tiyatrosu adına çok önemli bir yerde durmaktadır. Kurulduğu ilk yıllarda birçok tartışmaya konu olan Darülbedayi, 1930’lu yıllara kadar ilerleme kaydedememiştir. Dönemin dergi ve gazetelerinde sürekli olarak tartışılan Darülbedayi hem tiyatro muharrirleri hem de dönemin önemli eleştirmelerinin ilgiyle takip ettiği bir tiyatro kurumu olmuştur. Ancak bir türlü istenilen desteği görememiş ve bu nedenle ülkede modern tiyatronun gelişimi açısından beklenilen gelişimi gösterememiştir. Çokça tartışılan kurum, yıllara göre çeşitli polemiklerin odağında yer almıştır.
Tartışmaların içeriğini genellikle kurumun oyun, oyuncu ve yönetim işlerini ilgilendiren ‘edebi heyet’ oluşturmaktadır. Darülbedayi’nin yönetimi ve icrası için çok önemli bir kurul olan edebi heyet üzerindeki tartışmalar, Darülbedayi’nin gelişimini engelleyen en önemli sebeplerden sayılır. Oynanacak oyunların yerli mi adapte mi olacağı, oyuncular, yazarlar ve eserler gibi birçok tartışma da diğer önemli tartışmalardandır. Dönem içinde tartışmalara dâhil olmuş olan Reşat Nuri Güntekin Darülbedayi’nin ayakta kalması için mücadele etmiş biridir. Reşat Nuri’nin katkıları tartışmaların seyrini etkilemiştir. Bu çalışmada Darülbedayi’nin niteliği, kurulma amacı, kuruluşundaki olaylar ve devamında kurum üzerine tartışılan konular ele alınacaktır. Ayrıca Reşat Nuri Güntekin’in Darülbedayi üzerine yapılan tartışmalara olan bakışı incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Darülbedayi, Reşat Nuri Güntekin, Tiyatro

Debates on the Establishment of Darülbedayi and Contributions of Reşat Nuri Güntekin

Öz

Darülbedayi, which was established in 1914 as the first funded theater institution of the state, stands in a very important place in the name of Turkish theater with its history of more than a hundred years. Darülbedayi, which was the subject of many discussions in the first years of its establishment, could not make progress until the 1930s. Although Darülbedayi, which was constantly discussed in the magazines and newspapers of the period, was a theater institution that was followed with interest by both theater writers and important critics of the period, it could not receive the desired support and therefore could not show the expected development in terms of both a Western theater institution and the development of modern theater in the country. For this reason, the much-discussed institution has been at the center of various polemics over the years.
The content of the discussions usually consists of the 'literary committee', which concerns the game, player and management affairs of the institution. Discussions on the literary committee, which is a very important committee for the management and execution of Darülbedayi, is considered one of the most important reasons that hinder the development of Darülbedayi. Many discussions such as whether the games to be played will be domestic or adapted, actors, writers and works are other important discussions. Reşat Nuri Güntekin, who was involved in the discussions during the period, fought for the survival of Darülbedayi. Reşat Nuri's contributions have influenced the course of the debates. In this study, the nature of Darülbedayi, the purpose of its establishment, the events in its establishment and the issues discussed on the institution will be discussed. In addition, Reşat Nuri Güntekin's view on the debates on Darülbedayi will be examined.

Anahtar Kelimeler

Darülbedayi, Reşat Nuri Güntekin, Theatre

Kaynakça

• And, Metin (1969), “Reşat Nuri Güntekin ve Tiyatro”, Tük Tiyatrosu, Yıl 40, Sayı 386, s.29-30.
• Garan, Muvaffak İhsan (27. 11. 1946), "Tiyatromuzun En Büyük Noksanı: Edebi Heyet", Vatan Gazetesi.
• Karaboğa, Kerem (2011), Geleceğe Perde Açan Gelenek: Geçmişten Günümüze İstanbul Tiyatroları (Suriçi İstanbul’u, Bakırköy ve Çevresi), C: 1, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Nutku, Özdemir (1969), Darülbedayi'nin Elli Yılı, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil-Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Nutku, Özdemir (1970), "Darülbedayi'nin Oyun Seçimindeki Tutumu Üzerine Notlar", A.Ü. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Sayı 1. 1, s.69-139.
• Ozansoy, Halit Fahri (1957), “İki Dostumun Ölümü Karşısında”, Türk Tiyatrosu, Sayı 304. Ocak, s. 6-7.
• Özön, Mustafa Nihat, Baha Dürder (1967), “Darülbedayi”, Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi, İstanbul, Remzi Kitabevi.
• Reşat Nuri Güntekin’in Tiyatro İle İlgili Makaleleri (1976), Haz.: Kemal Yavuz, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sevengil, Refik Ahmet (2015), Türk Tiyatrosu Tarihi, İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• Şehir Tiyatroları Arşivi (1956), Arşiv No: EHK:230, Sayı:231. İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
• Şener, Sevda[t.y.], Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Tiyatrosu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yalçın, Alemdar (2002), II. Meşrutiyet’te Tiyatro Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Zobu, Vasfi Rıza (1947), “Reşat Nuri Güntekin”, Türk Tiyatrosu, Sayı 199-200, Yıl 19, 1 Şubat, s.2-4, 16.
• Zobu, Vasfi Rıza (1977), O Günden Bu Güne, İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Zobu, Vasfi Rıza (1987), “Not Defterinden”, Güneş Gazetesi, 14 Haziran, s.7. Zobu, Vasfi Rıza (1990), Uzun Hikâyenin Sonu, İstanbul: Omaş Yayıncılık.