Türk Kooperatifçilik Sektöründe Strateji Geliştirme

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 222 - 239, 31.03.2023

Muhammet Yüksel

Öz

Bu çalışmanın amacı Türk Kooperatifçiliğinin stratejik analizlerini yaparak Türk Kooperatifçiliğinin kalkınması adına yeni stratejiler belirleyip ilgili literatüre katkı sağlamaktır. Bu çalışmada Türk Kooperatifçiliğinin güçlü ve zayıf yönleri ile fırsat ve tehditlerini belirlemek için SWOT analizi tekniği kullanılmıştır. SWOT analizinden veriler elde edebilmek için farklı iş kollarına ait (Tarım (7), Esnaf (5), Sanayi (4), Hizmet (3), Eğitim (3), Akademisyen (7)) kooperatif yöneticisi ve uzmanının yanı sıra akademisyen görüşlerine başvurulmuştur. Bu görüşler sonucu Türk Kooperatifçiliği için 16 adet güçlü yön tespit edilmiş olup en güçlü yön olarak işbirliği, 17 adet zayıf yönde etkililik düzeyi en yüksek yetersiz sermaye, 13 adet fırsat değişkeninden en etkin olanı vergi avantajı, 16 adet tespit edilen tehdit değişkenlerinde ise etkililik düzeyi en yüksek olan finansal sorunlar olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda veriler sonucu Türk Kooperatifçilik sektörüne yönelik yol göstermesi adına ilk sırada işbirliğine yönelik eylemlerin artması ve kooperatiflerin etkili kurumlar haline dönüştürülmesi, ikinci sırada Türk Kooperatifçiliğine daha çok sermaye desteği ve mevzuatta olumlu yönde düzenleme yapılması, üçüncü sırada vergi avantajları ve kooperatif ürünlerinden daha fazla tüketicinin yararlanması, dördüncü sırada ise sermaye kullanımının doğru yapılması, ekonomik tedbirler ve donanımlı insanlar için kooperatiflerin çekici hale getirilmesi şeklinde 4 strateji geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Kooperatifçiliği, SWOT Analizi, Stratejik Analiz

Kaynakça

• Alkan, H. ve Demir, E. (2013). Orman köylerinde kooperatifçiliğin gelişimine etki eden etmenler. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 14 (1), 1-9.
• Akçay, V. H. ve Ünlüönen, M. B. (2020). Türkiye'de yeni nesil kooperatif olarak nitelendirilen sosyal kooperatiflerin geleneksel ve yeni nesil kooperatiflerle kıyaslaması ve SWOT analizi. Third Sector Social Economic Review, 55 (4), 2684-2703.
• Andaç, F. (1994). Osmanlı döneminde ahilik teşkilatı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (11), 1-14. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi. 20.12.1488
• Benzaghta, M. A., Elwalda, A., Mousa, M. M., Erkan, I., & Rahman, M. (2021). SWOT analysis applications: An integrative literature review. Journal of Global Business Insights, 6 (1), 55-73. https://www.doi.org/10.5038/2640-6489.6.1.1148
• Bilgin, N., ve Tanıyıcı, Ş. (2008). Türkiye'de kooperatif ve devlet ilişkilerinin tarihi gelişimi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2008 (2), 136-159.
• Can, M. F., ve Sakarya, E. (2012). Dünya ve Türkiye’de tarım ve hayvancılık kooperatiflerinin tarihsel gelişimi, iktisadi önemi ve mevcut durumu. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 83 (1), 27-36.
• Doğan, N. Ö. ve Ersoy, Y. (2017). Tarımsal kalkınma kooperatiflerinde swot analizi: uşak ili örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52 (4), 952-969.
• Doğan, C. ve Güngör, F. (2015). Midilli memleket sandıkları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (53), 298-309. https://doi.org/10.17755/esosder.38497
• Durak, İ. (2016). Sosyal girişimcilik ve ahilik teşkilati: teorik çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (47), 101-120.
• Erken, C. ve Aydın, E. (2022). Kooperatif üyelerinin üyesi oldukları kooperatiflerden memnuniyet durumları. Journal of Entrepreneurship & Development/Girisimcilik ve Kalkinma Dergisi, 17 (2), 153-168.
• Esmer, Y., Gezer, Y., 2021. Tarımsal işletmelerde stratejik analiz: Erzurum ili örneği. Atatürk Univ. Ziraat Fak. Derg., 52 (2): 119-127. https://doi.org/10.17097/ataunizfd.745928
• Everest, B. (2018). Türkiye'de kooperatifçiliğin nicelik, mevzuat ve kamu yönetimi boyutlarıyla irdelenmesi. Third Sector Social Economic Review, 53 (3), 1008. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.18.11.1027
• Gemici, N. (2010). Ahilikten günümüze meslek eğitiminde model arayışları ve sonuçları. Değerler Eğitimi Dergisi, 8 (19), 71-105.
• Güney, S. (2009). Mortgage krizi ve yapı kooperatifleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (30), 167-180.
• Gümrük, T. C., & Bakanlığı, T. (2012). Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2016. Ankara: Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. Gürel, E., ve Tat, M. (2017). SWOT analysis: a theoretical review. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (51), 994-1006.
• Güreşci, E. ve Gönç, M. (2017). Türkiye’de kooperatiflerin temel sorunları ve çözüm önerileri üzerine düşünceler. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 52, 219-229.
• Karakavuz, H. (2020). Covid-19'un Türk havayolu işletmeleri üzerindeki etkilerine ilişkin bir SWOT analizi. Electronic Turkish Studies, 15 (8). https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.45677 Kılıç, S., ve Aydoğan, E. (2022). Türkiye’de kooperatifçilik ve toplumsal kalkınmadaki rolü. Atatürk Dergisi, 11 (2), 45-50. https://doi.org/10.5152/JA.2022.22940
• Koca, S. (2008). " Diyâr-ı Rûm" un (Roma Ülkesi= Anadolu)" Türkiye" hâline gelmesinde Türk kültürünün rolü. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 1-53.
• Koç, H. (2022). Kentsel konut sunumunda giderek unutulan bir organizasyon: konut yapı kooperatifleri. İdealkent, 13 (37), 2002-2026. https://doi.org/10.31198/idealkent.1117042 Koçtürk, O. M. (2009). Cumhuriyet döneminde hükümetlerin ve siyasi partilerin tarım ve çiftçi örgütlenmesine yaklaşımları. Tarım Ekonomisi Dergisi, 15 (1 ve 2), 45-54.
• Majee, W., & Hoyt, A. (2011). Cooperatives and community development: A perspective on the use of cooperatives in development. Journal of Community Practice, 19 (1), 48-61. https://doi.org/10.1080/10705422.2011.550260
• Mamuti, A. (2013). An essay on economic values of akhism. epiphany. Journal of Transdisciplinary Studies, 6 (1), 238-246.
• Nilsson, J., Svendsen, G. L., & Svendsen, G. T. (2012). Are large and complex agricultural cooperatives losing their social capital?, Agribusiness, 28 (2), 187-204. https://doi.org/10.1002/agr.21285
• Öksüz, E. (1982). Kooperatifçilik kavramı ve ilkelerinin ışığında, Türkiye'de köy kalkınma kooperatifleri. In Journal of Social Policy Conferences, 31, 29-358.
• Örki, A. 2016). Ekonomik kalkınmada kooperatiflerin öneminin örneklerle değerlendirilmesi. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 13-22. https://doi.org/10.17541/optimum.256386 Özkök, Y. ve Köse, Z. (2021). Kooperatifçilik ve bölgesel kalkınma ilişkisi: Türkiye üzerine bir inceleme. Third Sector Social Economic Review, 56 (4), 2647-2664, https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.11.1689
• Pellegrini, E. K., & Scandura, T. A. (2006). Leader–member exchange (LMX), paternalism, and delegation in the Turkish business culture: An empirical investigation. Journal of international business studies, 37 (2), 264-279.
• Przygodzka, R. (2009). Cooperativeness and its Role in the Polish Food Production System (No. 698-2016-47858).
• Serinikli, N. (2017). Kooperatifçilik ve ahi birlikleri. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 680-689.
• Tan, S. ve Karaönder, İ. (2013). Türkiye’de tarımsal örgütlenme politikalarının ve mevzuatının irdelenmesi: tarımsal amaçlı kooperatifler örneği. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 1 (1), 87-94. Tecer, M. (2006). Atatürk döneminde (1923–1938) ekonomik örgütlenme. Amme İdare Dergisi, 4, 75–116.
• Ticaret Bakanlığı. (2019). Cumhuriyet öncesi kooperatifçilik, https://ticaret.gov.tr/kooperatifcilik/kooperatifler-hakkinda-bilgiler/tarihce#_ftn25 adresinden 11 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
• Ticaret Bakanlığı. (2021). Türkiye’de kooperatifçilik, https://ticaret.gov.tr/kooperatifcilik/kooperatifler-hakkinda-bilgiler/tarihce#_ftn25 adresinden 11 Ocak 2022 tarihinde alınmıştır.
• Toksoy, D., Yenigün, M., ve Gökhan, Ş. E. N. (2009). Orman köylerindeki tarımsal kalkınma kooperatiflerinin SWOT analizi ile değerlendirilmesi (Maçka ilçesi örneği). Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 9 (1), 12-18.
• Unakıtan, G. ve Başaran, B. (2018). Genç çiftçi projesinin başarısı için bir öneri: genç çiftçi kooperatifleri. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 149-157.
• Yazıcıoğlu, İ., Sarıkaya, G. S. ve Erol, E. (2019). Coğrafi işaretli ürünlerin kooperatifçilik sistemi içerisinde değerlendirilmesi. Third Sector Social Economic Review, 54 (4), 1775-1787. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.19.12.1210
• Yercan, M. (2007). TÜRKIYE ve Avrupa Birliğinde tarımın örgütlenme deseni ve tarımsal kooperatifler. Tarım Ekonomisi Dergisi, 13 (1 ve 2), 19-29.
• Yetiz, F. (2021). COVID-19 pandemi sürecinin Türk bankacılık sektörü çalışanlarına ve müşterilerine etkileri: Swot analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (22), 109-117. DOI: 10.31590/ejosat.835792
• Wasti, S. A. (1998). Cultural barriers in the transferability of Japanese and American human resources practices to developing countries: the Turkish case. International journal of human resource Management, 9 (4), 608-631.