KÜRESEL REKABETİN İŞLETMELERİN ÜRETİM VE İSTİHDAM YAPISI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2011, Cilt: 2 Sayı: 2, 45 - 77, 01.12.2011

Hüseyin Kutay Aytuğ

Öz

Kökeni 19. yüzyıla kadar giden küreselleşme olgusu akademik literatürde 1960’lardan sonra dünyadaki yeni ekonomik yapıyı betimlemek için kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde küreselleşme olgusu dünyadaki tüm ekonomik sistemi etkileyen en önemli konulardan biridir. Bu çalışmada küreselleşme kavramı, küreselleşme nedeniyle değişen rekabet koşulları, dünyadaki yeni ekonomik düzen ve bu düzenin istihdam üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu amaçla, işletmelerin yeni ekonomik sistemdeki üretim ve maliyet yapılarını karşılaştırmak için fordist ve post fordist üretim biçimleri incelenmiştir. Çalışmanın ilerleyen bölümünde küreselleşmenin neden olduğu istihdam sorunlarına değinilmiş; küreselleşme perspektifi ve Avrupa Birliği istihdam politikaları ışığında Türkiye’deki istihdamın temel özellikleri, sorunları ve bu sorunlara yönelik çözümler incelenmiştir. Son olarak esnek çalışma biçimleri ve eğitim programları mevcut istihdam sorunlarına çözüm olarak önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Rekabet, Üretim, İstihdam, Esnekleştirme

Kaynakça

• Aktan, C. C. ve Vural, İ. Y. (2004), “Rekabet Dizisi:1,Yeni Ekonomi ve Rekabet”, TİSK Yayınları, Yayın No:253, Aralık, http://www.tisk.org.tr/yayinlar.asp?sbj=ana&ana_id=62, Erişim Tarihi: 01.06.2009.
• Ataman, B. C. (2003), “İşsizlik Sorunu ve Türkiye’nin AB İstihdam Stratejisine Uyumu”, http://dertbabasi.net/showthread.php?tid=7&pid=7pid7, Erişim Tarihi: 25.07.2009.
• Aydınlı, H. İ. (2004), “Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Süreci (Post- Fordizm) ve Sanayi Ötesi Yaklaşımlar”, Kamu-İş; C:7, S: 4/2004.
• Balkanlı, A. O. (2002), “Küresel Ekonominin Belirleyici Faktörleri Üzerine”, Uludağ Üniversitesi, İİBF Dergisi, Cilt XXI, Sayı 1, ss.13-26.
• Commission of the European Communities (2006), “Commission Staff Working Document Turkey 2006 Progress Report”, Brussels, 8.11.2006.
• Commission of the European Communities (2007), “Commission Staff Working Document Turkey 2007 Progress Report”, Brussels, 6.11.2007.
• Commission of the European Communities (2008), “Commission Staff Working Document Turkey 2008 Progress Report”, Brussels, 5.11.2008.
• Commission of the European Communities (2009), “Commission Staff Working Document Turkey 2009 Progress Report Accompanying The Communication From The Commission to The European Parliament and The Council Enlargement Strategy and Main Challenges 2009-2010”, Brussels, 14.10.2009.
• Commission of the European Communities (2010), “Commission Staff Working Document Turkey 2010 Progress Report Accompanying The Communication From The Commission to The European Parliament and The Council Enlargement Strategy and Main Challenges 2010-2011”, Brussels, 9.11.2010.
• Erdut, Z. (2002), Küreselleşme Bağlamında Uluslararası Sosyal Politika ve Türkiye, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Erdut, Z. (2004), “Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika”, Çalışma ve Toplum, 2004/2, ss.11–37.
• Erdut, Z. (2008), “Piyasa Ekonomisi ve Sosyal Politikalar” http://www.ifmc.org.tr/userfiles/zekierdutensonteblig.doc Erişim Tarihi: 01.03.2008.
• Erkan, H. ve Özcan, A. (2007), “Ağ Ekonomisine Dönüşümde Rekabet Politikasında Yaşanan Değişim”, TİSK Akademi, Cilt 2, Sayı:4, Ankara, s.177-199.
• Europa (2005), The Employment Joint Guidelines (2003-2005), http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11319.htm, Erişim Tarihi: 01.04.2009.
• Europa (2007a), The Employment Joint Guidelines (2005-2008), http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11323.htm Erişim Tarihi: 01.04.2009.
• Europa (2007b), Joint Employment Report 2006-2007, http://europa.eu/scadplus/leg/en/cha/c11335.htm, Erişim Tarihi: 01.04.2009.
• Europa, (2011), European Employment Strategy, http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=101&langId=en 19.02. 2011. Erişim Tarihi:
• Eurostat (2011), “Harmonised Unemployment Rate By Gender Total http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode =teilm020&tableSelection=1&plugin=1 Erişim Tarihi: 19.02. 2011.
• Friedman, T. (2003), Lexus ve Zeytin Ağacı: Küreselleşmenin Geleceği, İstanbul, Boyner Yayınları.
• Gökdere, A. (2001), “Küreselleşmeye Genel Bir Bakış”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı:1 Güz, ss.71-101.
• Güler, E. Ç. (2003), Değişen Bilgi ve Teknolojinin İnsan Kaynağı Üzerine Etkileri: Dış Ticaret Yapan Şirketler Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, , İzmir.
• Güneş, İ. (2009), “Dışsallıklar Teorisi ve Ağ Dışsallıkları”, Bilgi Yönetimi: http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=240 Erişim Tarihi: 07.04.2008. Değer Üretme Sanatı,
• İraz, R. (2006), “Küresel Rekabet Ortamında Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Ulusal Sosyo-Ekonomik Sisteme Katkıları Açısından Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, vol:15, ss. 367-380.
• Kılıç, M. (2007), Küreselleşme Sürecinde Ortak Teşebbüsler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Memduhoğlu, H. B. (2007), “Post-Fordist Üretim Örgütlenmeleri ve İşgörenler Üzerindeki Etkileri” Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi, Cilt: 7, Sayı:4 Aralık, http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=335 , Erişim Tarihi: 20.07.2009.
• Milberg, W. (2004), The changing structure of international trade linked to global production systems: what are the policy implications?, Working Paper No. 33, Policy Integration Department World Commission on the Social Dimension of Globalization International Labour Office, Geneva.
• Moore, M. (2003), Sınırların Olmadığı Dünya: Özgürlük, Gelişim, Serbest Ticaret ve Küresel Yönetim”, İstanbul: CSA Yayın Ajansı.
• Narula, R. ve Zanfei, A. (2005), Globalization of Innovation: The Role of Multinational Entreprises, J. Fagerberg, D. C. Mowery, R. R. Nelson (der.), The Oxford Handbook of Innovation, , Oxford University Press., ss.318-346.
• Nissanke, M.ve Stein, H. (2003), “Financial Globalization and Economic Development: Toward an Institution Foundation”, Eastern Economic Journal, Vol. 29, No. 2, Spring ss.287-308.
• Özbudun, E. ve Keyman, F. (2003), “Türkiye’de Kültürel Küreselleşme” Peter L. B., Samuel P. H.(der.), Bir Küre Bin Bir Küreselleşme içinde, İstanbul: Kitap Yayıevi.
• Özgür, E. (2007), “AB Sürecinde İstihdam Sorunlarımız”, Stratejik Boyut- Demokratik Düşünce Platformu http://www.stratejikboyut.com/article_detail.php?id=28, 25.07.2009. Erişim Tarihi:
• Özlü, T. Ç. (2002), “eAvrupa+, Avrupa Bilgi Toplumu ve Türkiye”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, Bahar, ss.153-169.
• Parrish, D. (2009) , “Ideas and Tools, The Network Organisation, Organisational http://www.d.parrish.dial.pipex.com/network.html, 06.07.2009. for Delivering Profitable Projects”, Erişim Tarihi:
• Porter, M. E. (2003), Rekabet Stratejisi: Sektör ve Rakip Analizi Teknikleri, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Saklı, A. R. (2007), Kapitalist Gelişim Sürecinde Fordizm ve Post- Fordizm, Ankara, http://www.sakli.info/Fordizm.pdf , Erişim Tarihi: 20.07.2009.
• Sarıgerşil, G. (2004), “Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmelerin Çalışma İlişkilerine Etkileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:6, Sayı:1, ss.147-157.
• Schneider, G. E. (2003), “Globalization and the Poorest of the Poor: Global Integration and the Development Process in Sub-Saharan Africa”, Journal of Economic Issues, Vol:xxxvıı,, No:2, June, ss.389-396.
• Shapiro, C. (1999), “Competition Policy In The Information Economy”, http://www.members.shaw.ca/elementaleconomics/CPIE.htm, Erişim Tarihi: 28.07.2009 of California at Berkeley August,
• Stiglitz, J. (2003), “Globalization and the Economic Role of the State in the new Millennium”, Industrial and Corparate Change, Volume 12, Number 1, ss.3-26.
• Tatlıdil, E. ve Xanthacou, Y. (2002), “Türk İşgücünün Yapısı ve Avrupa Birliği İstihdam Politikaları”, Ege Akademik Bakış, Sayı :2, Temmuz, ss.1-14.
• Tutar, H. (2009), “Küreselleşme”, http://www.kuzeyyildizietud.net/downloads.php?cat_it=8&download_id=163 . Erişim Tarihi: 25.12.2009.
• TÜİK(2011a), “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2010 Yılı Sonuçları” TÜİK Haber Bülteni, Sayı:19 28 Ocak 2011.
• TÜİK(2011b), “Kurumsal Olmayan Nüfusun Yıllar ve Cinsiyete Göre http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=25&ust_id=8 , Erişim Tarihi: 19.03.2011. İşgücü Durumu”,
• TÜİK, (2011c), Hanehalkı İşgücü Araştırması 2010 Aralık Dönemi sonuçları ( Kasım, Aralık 2010, Ocak 2011), TÜİK Haber Bülteni, Sayı:58, 15 Mart 2011.
• TÜİK, (2011d), “15-24 Yaş Grubundaki Nüfusun Yıllar ve Cinsiyete http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=25&ust_id=8 , Erişim Tarihi: 19.03.2011. Göre İşgücü Durumu”,
• TÜSİAD (2003), İstihdam, Ekonomik Reformlar ve Toplumsal Uzlaşma, Lizbon Avrupa Konseyi AB Başkanlar Konseyi Belgesi: 23-24 Mart 2000, Yayın No: TUSİAD-T2003/1-346, Ocak.
• Yetim, N. (2003), Post Fordist Ekonomik Örgütlenmenin Sosyal ve Kültürel Belirleyenleri: KOBİ Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, A. (2004), İkinci Küreselleşme Dalgası: Kavram Süreç ve Sorunlar, Vadi Yayınları/Toplum Dizisi.
• Yücel, İ. H. (1997), “Bilim Teknoloji Politikaları ve 21.Yüzyılın Toplumu”, DPT, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Araştırma http://ekutup.dpt.gov.tr/bilim/yucelih/biltek.pdf , Erişim Tarihi: 29.07.2009. Dairesi Başkanlığı,
• Zengingönül, O. (2003,a), “Sosyal Politika-Esnek Çalışma Biçimleri Paradoksunda Avrupa Birliği Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:5, Sayı:4, İzmir, ss.157-171.
• Zengingönül, O. (2003,b), “Sosyal Modelin Modernleştirilmesi Ekseninde Avrupa Birliği’nin İstihdam Politikalarında Esneklik Arayışı”, Çimento İşveren Dergisi, Sayı:4, Cilt:17, Temmuz, ss.4-35.