Örgütsel Stres Düzeyinin Ölçümü ve Demografik Değişkenlerle İlişkisi: Bir Kamu Organizasyonu Örneği

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 2, 59 - 83, 03.01.2019

Barış Çökük

Öz

En önemli sermayesi insan olan organizasyonların,
çalışanları pek çok bakımdan olumsuz etkileyebilecek örgütsel stres
kaynaklarını iyi tahlil etmesi ve bunlara karşı çözümler üretmesi son derece
önemlidir. Çalışanlarının gereksinimlerini olabildiğince iyi tahlil eden,
yerine getiren ve onları memnun edebilen örgütler, yönetim sanatını daha güzel
icra edebilmektedir. Bu sayede hem bireysel ve hem de örgütsel hedeflere
ulaşmak o derece kolay olabilmektedir. Bu araştırma,
çalışanlar üzerindeki örgütsel stres düzeyini ölçmek ve  örgütsel stres ile demografik değişkenler
arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmek, ilişkinin yönünü ve
derecesini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada temel problem sorusu; çalışanların
örgütsel stres faktörlerinden kaynaklı stres düzeyleri nasıldır ve çalışanların
stres düzeyleri; cinsiyete, yaşa, eğitim durumuna ve çalışma süresine (kıdem)
göre değişmekte midir? şeklinde belirlenmiştir. Araştırma
verileri anket yöntemi ile elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu,
Merzifon Kaymakamlığının farklı birimlerinde çalışan teknik, idari ve sözleşmeli
145 personelden oluşmaktadır. Araştırma verilerini elde etmek için Kişisel
Bilgi Formu, Örgütsel Stres Kaynakları Ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçeklere bağlı
olarak oluşturulan anket sonucunda araştırma konusu ile ilgili veriler toplanmıştır.
Araştırma verileri, SPSS 18.0 (Statistical Package for Social Sciences for
Windows 18. 0) programı ile analiz edilmiştir. Toplanan verilerin
çözümlenmesinde öncelikle çalışanlara ait demografik değişkenlerin tanımlayıcı
frekans analizleri, standart sapmaları, ortalama değerleri ve yüzde dağılımları
çıkarılmıştır. Daha sonra örgütsel stres kaynakları ölçeği boyutlarından aldıkları
puanların; demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek
üzere varyans analizi uygulanmıştır. Ayrıca değişkenlerin birbirleri ile olan
ilişkilerin anlamlı olup olmadığını belirlemek üzere regresyon analizi ve bu
ilişkinin yönünü ve derecesini belirlemek üzere korelasyon analizi yapılmıştır.
Analiz sonuçlarında, çalışanların demografik özelliklerinin örgütsel stres
düzeylerini anlamlı biçimde yordamadığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Stres, Örgütsel Stres

Kaynakça

• ADIGÜZEL, O. ve KEKLİK B. (2011), “Sağlık Kurumlarındaki İşgörenlerin İş Tatmini ve Bir Uygulama”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 29, ss: 305–318. ALDWIN, C. M. (2007), “Stress, Coping, And Development”, Second Edition The Guilford Press A Division of Guilford Publications, Inc., New York, USA. ALI, F.; FAROOQUI, A.; AMIN, F.; YAHYA, K.; IDREES, N.; AMJAD, M.; IKHLAQ, M.; NOREEN, S. ve IRFAN, A. (2011), “Effects of Stress On Job Performance”, International Journal of Business and Management Tomorrow, Vol. 1, No. 2, pp: 1–7. ARAOZ, D. L. (1998), “Power Over Stress At Work”, Published by Thorogood Limited, London, UK. AYTÜRK, N. (2010), “Örgütsel ve Yönetsel Davranış”, Detay Yayıncılık, 1. Baskı Ankara. BABA, I. (2012), “Workplace Stress Among Doctors In Government Hospitals: An Empirical Study”, International Journal of Multidisciplinary Research Vol. 2 Issue 5, Department of Business Administration, Aligarh Muslim University, pp: 208–220. BALTAŞ, A. ve BALTAŞ, Z. (2004), Stres ve Başa Çıkma Yolları, 22. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul. BHUI, K. S..; DINOS, S.; STANSFELD, S. A. ve WHITE, P. D. (2012), “A Synthesis of the Evidence forManaging Stress atWork: A Review of the Reviews Reporting on Anxiety, Depression, and Absenteeism”, Hindawi Publishing Corporation Journal of Environmental and Public Health, Volume 2012, pp: 1–21. BRAHAM, B. J. (2002), “Stres Yönetimi Ateş Altında Sakin Kalabilmek”, Çev. DİKER,V. D., Hayat Yayınları, İstanbul. CAN, Y.; ÇOBAN, Ü. ve SOYER, F. (2011), “Negatif Duygusallığın Stres Üzerindeki Etkisi: Faal Futbol Hakemleri Üzerinde Bir Araştırma”, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 165-174, Niğde Üniversitesi. CRANWELL-WARD, J. ve ABBEY, A. (2005), “Organizational Stress”, First Published By Palgrave Macmillan, New York, USA. DAĞDEVİREN, N.; MUSAOĞLU, Z.; ÖMÜRLÜ, İ. K. ve ÖZTORA, S. (2011), “Akademisyenlerde İş Doyumunu Etkileyen Faktörler”, Balkan Medical Journal, Trakya University Faculty of Medicine, Issue 28, pp: 69–74. DHANAPAL, R. V.; KUMAR, R; RAMACHANDRAN, M. ve RAM, S. S. (2011), “Human Resource Management Stress Management: Focused on Indian Information Technology Scenario”, Proceedings of the World Congress on Engineering, 2011 Vol: I , pp: 1–3. DOLLARD, M. F..; WINEFIELD, A. H. ve WINEFIELD, H. R. (2003), “Occupational Stress in the Service Professions”, Taylor & Francis Inc, New York, USA. ERDOĞAN, T.; ÜNSAR, S. ve SÜT, N. (2009), “Stresin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:14, Sayı:2, ss: 447–461. GNILKA, P. B.; CHANG, C. Y. ve DEW, B. J. (2012), “The Relationship Between Supervisee Stress, Coping Resources, the Working Alliance, and the Supervisory Working Alliance”, Journal of Counseling and Development, Vol. 90, Issue: 1, pp: 63–70. HARGREAVES, G. (1998), “Kendi Kendini Geliştirme Programı Stresle Başetmek”, Doğan Kitap, İstanbul. ICE, G. H. ve JAMES, G. C. (2007), “Measuring Stress in Humans A Practical Guide for the Field”, Published by Cambridge University Press, New York, USA. IQBAL, M. ve WASEEM, M. A. (2012), “Impact of Job Stress on Job Satisfaction among Air Traffic Controllers of Civil Aviation Authority: An Empirical Study from Pakistan”, International Journal of Human Resource Studies, Vol. 2, No. 2, pp: 53–70. JOHNSTON, D. W. ve LEE, W. S. “Extra Status ve Extra Stress: Are Promotions Good For Us?”, Industrial and Labor Review, Vol. 66 (1), by Cornell University, pp: 32–54. KENDALL, E.; MURPHY, P.; O’NEILL, P. ve BURSNALL, S. (2000), “Occupational Stress: Factors that Contribute to its Occurrence and Effective Management”, A Report to the Workers’ Compensation And Rehabilitation Commission, Centre for Human Services Griffith University, Australia. KIRAL, E. (2012), “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Mükemmeliyetçilik Algısı ve Kontrol Odağı İle İlişkisi”, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı, Eğitim Yönetimi ve Teftişi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. KIM, H. ve STONER, M. (2008), “Burnout and Turnover Intention Among Social Workers: Effects of Role Stress, Job Autonomy and Social Support”, Administration In Social Work, Vol. 32, No. 3, pp: 1–27. KLARREICH, S. (2008), “Pressure Proofing: How to Increase Personal Effectiveness on the Job and Anywhere Else for That Matter”, Routledge Taylor & Francis Group, New York, USA. KOMPIER, M. ve COOPER, C. L. (2003), “Preventing Stress, Improving Productivity”, Edition Published in the Taylor & Francis e-Library, New York, USA. LOSYK, B. (2005), “Get a Grip Overcoming Stress and Thriving In The Workplace”, Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey, USA. LUTHANS, F. (2011), “Organizational Behavior An Evidence-Based Approach”, Twelfth Edition, Published by McGraw-Hill/Irwin, A Business Unit of The McGraw-Hill Companies, New York, USA. MALEK, M. H. A. (2010), “The Impact of Job Stress on Job Satisfaction Among University Staff: Case Study at Jabatan Pembangunan, University Sains Malaysia, Pulau Pinang”, A Thesis Submitted to the College of Business in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Human Resource Management, Universiti Utara Malaysia. MALHOTRA, S. ve CHADHA, O. (2012), “Stress In The Context Of Job Satisfaction: An Empirical Study Of BPO Sector”, International Journal of Research In IT & Management, (IJRIM), Vol. 2, Issue 1, pp: 24–38. MANNARINI, T. ve TALÒ, C. (2011), “When Commitment Is Not Enough: How Stress and Individual-Organization Interface Affect Activists’ Persistence”, Psychology, Vol. 2, No. 5, pp: 450–455. MARARCINE, M. (2010), “The Concept Of Stress And Ways Of Managing It”, Economia. Seria Management, Vol.13, Nr. 1, pp: 179-186. MIRYALA, R. K. ve THANGELLA, S. (2013), “Job Satisfaction Among Government Doctors: An Exploratory Study”, The Indian University Press Journal of Organizational Behavior, Vol. XII, No. 1, pp: 41–74. ÖRÜCÜ, E.; KILIÇ, R. ve ERGÜL, A. (2011), “Çalışma Yaşamında Stresin Bireysel Performans Üzerindeki Etkileri: Eğitim ve Sağlık Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı 26, ss: 1–21, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız-Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat, Kırgızistan. PATTERSON, G. T.; CHUNG, I. W. ve SWAN, P. G. (2012), “The Effects Of Stress Management Interventions Among Police Officers And Recruits”, Campbell Systematic Reviews, 2012: 7, pp: 1–53. ROSENTHAL, S. M. (2002), “50 Ways To Prevent And Manage Stress”, Contemporary Books, A Division of The McGraw-Hill Companies, USA. SEGERSTROM, S. C. ve O’CONNOR, D. B. (2012), “Stress, Health And Illness: Four Challenges For The Future”, Psychology and Health, Vol. 27, No. 2, pp: 128–140, Publisher: Routledge. SELYE, H. (1978), “The Stress of Life”, The McGraw-Hill Companies, Inc., USA. STRONGMAN, K. T. (2006), “Applying Psychology to Everyday Life A Beginner’s Guide”, Jonh Wiley and Sons Ltd., England. TABATABAEI, S.; HOSSEINIAN, S. ve GHARANJIKI, B. (2011), “General Health, Stress Associated To The Work and Job Satisfaction of Hormozgan Cement Factory Employees In Iran”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol.30, pp: 1897–1901. VASCONCELOS, F. C.de; de VASCONCELOS, I. F. G.; CRUBELLATE, J. B. (2008), “Stress in Organizations: Between Efficiency And The Institutionalization Of Fear”, Brazillian Administration Review, Vol. 5, No. 1, Art. 3, pp: 37-52. WEINBERG, A.; SUTHERLAND, V. J. ve COOPER, C. L. (2010), “Organizational Stress Management-A Strategic Approach”, First published by Palgrave Macmillan, Palgrave Macmillan in the US is a division of St Martin’s Press LLC, New York, USA. YAZDANI, M.; REZAEI, S. ve PAHLAVANZADEH, S. (2010), “The Effectiveness Of Stress Management Training Program On Depression, Anxiety And Stress Of The Nursing Students”, International Journal of Research In IT & Management, (IJRIM), Vol. 15, No. 4, pp: 208-215.