ENTELEKTÜEL SERMAYEYİ İŞLETME BAZINDA ÖLÇEN YÖNTEMLER VE HESAPLANMIŞ MADDİ OLMAYAN DEĞER YÖNTEMİYLE TURİZM SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 158 - 184, 13.12.2020

Abdulkadir Uyrun , Nilgün Sanalan Bilici

Öz

Entelektüel sermaye, işletmeye değer katan soyut varlıklar olarak bilinmektedir. Bu varlıklar entelektüel sermayeyi oluşturan bilgi, deneyim, tecrübe, iletişim gibi unsurları ifade etmektedir. Bilgiye dayalı ekonomilerde işletmelerin devamlılığı ve rekabet gücü açısından entelektüel sermayenin varlığı ve yönetimi büyük önem arz etmektedir. Entelektüel sermayeyi işletme bazında ölçmek üzere piyasa değeri ve defter değeri oranı, piyasa değeri ile defter değeri arasındaki fark, Tobin’in Q oranı ve hesaplanmış maddi olmayan değer yöntemi kullanılmaktadır.
Çalışma, turizm işletmelerinin entelektüel sermayelerini hesaplamayı amaçlamaktadır. Böylece Borsa İstanbul (BİST)'da kayıtlı turizm işletmelerine ait finansal tablolarda yer almayan maddi olmayan varlıkları ile ilgili parasal değerleri ortaya konmaktadır. Araştırmada BİST'e kayıtlı on iki (12) Turizm işletmesinin Kamu Aydınlatma Platformuna beyan ettikleri resmi finansal tablolarındaki veriler kullanılmıştır. Elde edilen veriler hesaplanmış maddi olmayan değer yöntemi yardımıyla analiz edilmiştir. Analiz sonucunda en yüksek entelektüel sermaye değerinin Flap A.Ş.’ye en düşük değerin ise Ulaş işletmesine ait olduğu belirlenmiştir. Ayrıca maddi varlıkları düşük olan firmalarda entelektüel sermayenin, maddi varlıkları yüksek olan işletmelerden daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye, Turizm İşletmeleri, Hesaplanmış Maddi Olmayan Değer Yöntemi, BİST

Kaynakça

• Akdağ, G. (2012). Otel İşletmelerinde Entelektüel Sermaye ve Örgüt Performansı İlişkisi: Akdeniz Bölgesindeki Dört ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Turizm İşletmeciliği Programı, İzmir.
• Akpınar, O, & Akpınar, A. (2016). Entelektüel Sermaye Bileşenlerinin İşletme Değerine ve Performansına Etkisi: Türkiye'deki İmalat İşletmeleri Örneği, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (2), 142-153.
• Aslanoğlu, S. & Zor, İ. (2006). Bilgi Varlıklarının Değerlemesi: Entelektüel Sermaye Ölçüm ve Değerleme Modelleri; Karşılaştırmalı Bir Analiz, Muhasebe ve Finansman Dergisi 29, 152-165.
• Bayazıtlı, E. (2000). Entelektüel Sermaye Gelecek Bin Yılın Katma Değer Başarısında Anahtar, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 1(2) 121.
• Bayer, E. (2005). Entelektüel Sermaye ve Bileşenlerinin İşletmelerin Kurumsallaşma Süreçlerine Etkilerinin Geliştirilmesinde Yöneticilerin Liderlik Rollerinin Belirlenmesi, Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 91-103.
• Bontis, N. (1998). Intellectual Capital: an Exploratory Study That Develops Measures and Models, Management Decision, 36(2), 63-76.
• Bontis, N., Chua Chong Keow, W., & Richardson, S. (2000). Intellectual Capital and Business Performance in Malaysian Industries. Journal Of İntellectual Capital, 1(1), 85-100.
• Bölükbaşı, Y. (2014). Entelektüel Sermayenin İşletme Bazında Ölçülmesinde Kullanılan Yöntemler Ve Sigorta Sektöründe Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 36(1), 425-447.
• Broadbent, J. (2007). If You Can't Measure It, How Can You Manage It? Management and Governance in Higher Educational Institutions. Public Money and Management, 27(3), 193-198.
• Canbaş, S., Doğukanlı H. & Düzakın H. (2004). Tobin Q Oranı ve Günümüzde İşletme Kararları Açısından Önemi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13(2), 57-74.
• Çıkrıkcı, M., & Daştan, A. (2002). Entelektüel Sermayenin Temel Finansal Tablolar Aracılığıyla Sunulması. Bankacılar Dergisi,43, 18-32.
• Erkuş, H. (2003). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi ve Raporlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Malatya.
• Ertaş, F. C., & Coşkun, M. (2005). Turizm İşletmelerinde Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi ve İmkb'deki Turizm Şirketlerinde Ampirik Bir Uygulama. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(10), 121-138.
• Gogan, M. L. (2014). An Innovative Model For Measuring Intellectual Capital. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 124, 194-199.
• Hashim, M. J., Osman, I., & Alhabshi, S. M. (2015). Effect Of İntellectualcapital On Organizational Performance. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 211, 207-214.
• Karacaer, S., & Kapusuzoğlu, A. (2010). İmkb Turizm Sektöründe Entellektüel Sermayenin Firma Değeri Üzerindeki Etkisinin Analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 21(19), 98-108.
• Karacaer, S., & Aygün, M. (2009). Entellektüel Sermayenin Firma Performansi Üzerindeki Etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 127¬140.
• Kianto, A., Ritala, P., Vanhala, M., & Hussinki, H. (2018). Reflections On The Criteria For The Sound Measurement Of Intellectual Capital: A Knowledge-Based Perspective. Critical Perspectives on Accounting. https://doi.Org/10.1016/j.cpa.2018.05.002.
• Kuğu, T. D. (2016). Hesaplanmış Maddi Olmayan Değer Yöntemi İle Entelektüel Sermayenin Hesaplanması Ve Borsa İstanbul'da Bir Uygulama. Journal of Human Sciences,13(3), 4675-4684.
• Kuşluvan, Z. & Kuşluvan, S. (2005).Otel İşletmelerinde İş ve İşletme İle İlgili Faktörlerin İşgören Tatmini Üzerindeki Görece Etkisi: Nevşehir Örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16(2), 183-203.
• Lentjushenkova, O., & Lapina, I. (2014). The Classification Of The Intellectual Capital Investments Of An Enterprise. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 156, 53-57.
• Li, Y. Q., & Liu, C. H. S. (2018). The Role Of Problem Identification and Intellectual Capital in The Management Of Hotels' Competitive Advantage- An Integrated Framework. International Journal Of Hospitality Management. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2018.05.022
• Lindenberg, E., B. & Ross S., A. (1981). Tobin’s q Ratio and Industrial Organization, Journal of Business 54(1), 1-32.
• Mansourabad, M., A. (2016). Entelektüel Sermaye'nin İflas Riski Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama, Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Pazarceviren, S. Y., & Kaya, H. P. (2018). Entelektüel Sermayeyi Hesaplanmış Maddi Olmayan Değer Yöntemi ile Ölçme ve Raporlama. Business and Economics Research Journal, 9(2), 331-348.
• Stewart, T. (1997). Entelektüel Sermaye Kuruluşların Yeni Zenginliği, (Çev. N. Elhüseyni), 1. Basım, İstanbul: Bzd Yayıncılık.
• Stewart, T. A. (1991). Brainpower: Intellectual Capital is Becoming Corporate America's Most Valuable Asset and Can Be Its Sharpest Competitive Weapon. Fortune, 123, 44-60.
• Stewart, T., & Ruckdeschel, C. (1998). Intellectual capital: The new wealth of organizations, Performance Improvement, 37 (7), 56-59.
• Şamiloğlu, F. (2006). Entelektüel Sermaye: İMKB'de Hisse Senetleri İşlem Gören Bankalar Üzerine Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 31, 78-89.
• Şetbetçi, D. (2003). 21. Y.y. İşletmelerinin Gerçek Zenginlik Kaynağı: İnsan Sermayesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 1-18.
• Taşgit, Y. E., Çömlekçi, İ., & Öncü, M. A. (2015). Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Entelektüel Sermayenin Belirleyicileri: Yöneticilerin Bakış Açısına Dayanan Bir Değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 26(2), 238-250.
• Topal, Y. (2008). Ekonomik Katma Değer (Eva) ve Pazar Katma Değer (Mva) Arasındaki İlişki İmkb İmalat İşletmelerinden Örnek. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 249-261.
• Turgut, O. (2016). Borsa Istanbul'da İşlem Gören Bankalarin Entelektüel Sermayelerini Etkileyen Faktörler: 1990-2014 Dönemi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), 39-48.
• Türkoğlu, N. (2016). Konaklama İşletmelerinde Kurumsallaşma, Entelektüel Sermaye Ve Rekabet Gücü İlişkisinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Türkoğlu, N. & Çizel, B. (2016). Konaklama İşletmelerinde Entelektüel Sermayenin Rekabet Gücüne Etkisi, Turizm Akademik Dergisi, 3 (2), 37-53.
• Uzay, S. & Savaş O. (2003). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi: Mobilya Sektöründe Karşılaştırmalı Bir Uygulama Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20.
• Uzkurt, C. & Torlak, Ö. (2007). İşletmelerin Müşteri Değeri Yaratma Çabaları Üzerinde Öğrenme ve Pazar Odaklı Kültürün Etkileri. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 239-257.
• Yıldız S. (2011) Entelektüel Sermayenin İşletme Performansına Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 11-28.
• Yorulmaz, M., & Alkan, G. (2018). Entelektüel Sermaye Bileşenlerinin Örgüt Performansa Etkisi: Denizcilik Sektöründe Bir Uygulama. Thejournal,11(58), 829-839.
• Yükçü, S., & Atağan, G. (2010). Topsıs Yöntemine Göre Performans Değerleme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 45, 28-35.