ULUSLARARASI İLİŞKİLER DİSİPLİNİNDE FEMİNİST GÜVENLİK VE YAPISAL ŞİDDET

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 110 - 136, 15.06.2021

Hatice Tatar

Öz

Feminist bakış açısından yola çıkılarak hazırlanan bu çalışmada amaç, uluslararası ilişkiler disiplininin erkek bakış açısıyla oluşturulan evrensel kavramlarını ve antrosentrik sistemin eleştirisini yapmak, feminist güvenlik yaklaşımının alana yönelik savunularını ve dönüşümün ne şekilde gerçekleşebileceğini ele almaktır. Bu bağlamda uluslararası ilişkiler alanının hâkim kavram ve yaklaşımları, feminist bakış açısıyla ele alınmıştır. Çalışmada öncelikle feminist uluslararası ilişkiler yaklaşımı hakkında bilgi verilmiş ardından disiplinin temel kavramlarına yönelik eleştirilerden bahsedilmiştir. Daha sonra feminist güvenlik kavramı ele alınmış ve yapısal şiddet teorisi ile bağlantı kurularak kadınların uluslararası ilişkiler alanındaki konumuna dair çıkarımlarda bulunulmuştur. Çalışmada, uluslararası ilişkiler alanında kadınların var olmalarıyla maskülen söylemin etkisini azaltarak güvenlik sorununa çok boyutlu çözümler getirileceği, betimsel araştırma yöntemi kullanılarak tartışılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre uluslararası ilişkiler disiplini içerisinde erkeklere göre cinsiyetlerinden dolayı daha az yer alan kadınların uluslararası alan içerisinde daha fazla görünür olmalarıyla güvenlik sorunlarının çözüleceğini dair doğrudan ilişki kurulamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Feminizm, Feminist Güvenlik, Yapısal Şiddet, Uluslararası İlişkiler

Kaynakça

• Referans1 Afşar, S. (2019). Kadına yönelik şiddetin unutulan özneleri: Sığınma evinde kalan çocuklar. Journal of Economy Culture and Society. 59 (1), 185-211.
• Referans2 Aljazeera. (2011). Military sexual assault and rape ‘epidemic’. 19 Kasım 2020, https://www.aljazeera.com/features/2011/10/20/military-sexual-assault-and-rape-epidemic.
• Referans3 Aljazeera. (2018). Across the world, militaries have a sexual violence problem. 16 Kasım 2020, https://www.aljazeera.com/opinions/2018/5/4/across-the-world-militaries-have-a-sexual-violence-problem/.
• Referans4 Akgül Açıkmeşe, S. (2011). Algı mı, söylem mi? Kopenhag okulu ve yeni-klasik gerçekçilikte güvenlik tehditleri. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 8 (30), 43-73.
• Referans5 Akgül, N. (2016). Barış çalışmaları: Başlangıçtan günümüze değişimi. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi. 3 (1), 85-106.
• Referans6 Alptekin, D. (2011). Sokaktan Akademiye: Kadın hareketinin kurumsallaşma süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 26, 33-43.
• Referans7 Altınbaş, D. (2006). Feminist tartışmalarda liberal feminizm. Kadın Araştırmaları Dergisi. (9), 21-52.
• Referans8 Arat, N. (2017). Feminizmin ABC’si.(3. Baskı). Say Yayınları.
• Referans9 Arı, T. (2013). Uluslararası ilişkiler teorileri. (8. Baskı). MKM Yayıncılık.
• Referans10 Arendt, H. (2018). Şiddet üzerine. (Çev. B. Peker). İletişim Yayınları.
• Referans11 Arman, N., & Şerbetçi, D. (2012). Postkolonyal feminist teoride milliyetçilik, militarizm ve savaş karşıtlığı. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14) 3, 65-83.
• Referans12 Ataman, M. (2009). Feminizm: Geleneksel uluslararası ilişkiler teorilerine alternatif yaklaşımlar demeti. Alternatif Politika. 1 (1), 01-41.
• Referans13 Ateş, D. (2009). Uluslararası ilişkiler disiplininin oluşumu: İdealizm/realizm tartışması ve disiplinin özerkliği. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 10 (1), 11-25.
• Referans14 Atmaca, A., & Ercan, P. (2018). Uluslararası güvenliği yeniden düşünmek: Uluslararası ilişkiler disiplininde feminist eleştiriler. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 13 (59), 19-31.
• Referans15 Barrett, M. (1995). Günümüzde kadına uygulanan baskı marksist feminist çözümlemede sorunlar. (Çev. Ş. Süer). Pencere Yayınları.
• Referans16 Başar, F., & Demirci, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve şiddet. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2 (1), 41-52.
• Referans17 Baylıs, J. (2008). Uluslararası ilişkilerde güvenlik kavramı. Uluslararası İlişkiler Dergisi. 5 (18), 69-85.
• Referans18 Birdal, M. S. (2017). Feminizm. İçinde Ş. Kardaş & A. Balcı (Ed.), Uluslararası ilişkilere giriş, (ss. 254-268). Küre Yayınları.
• Referans19 Birdişli, F. (2017). Güvenlik sorunlarına konstrüktivist bir yaklaşım: Yapısal şiddet teorisi. İçinde O. Ağır (Ed.), Türkiye’de siyaset ve uluslararası ilişkiler alanında güncel tartışmalar, (ss. 417-432). Seçkin Yayıncılık.
• Referans20 Birdişli, F. (2019). Teori ve pratikte uluslararası güvenlik kavram-teori-uygulama. (4. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Referans21 Cockburn, C. (2010). Gender relations as causal in militarization and war. International Feminist Journal of Politics. 12 (2), 139-157.
• Referans22 Connel, R. (2019). Toplumsal cinsiyet ve iktidar. (Çev. C. Soydemir). Ayrıntı Yayınları.
• Referans23 Çiçekçi, C. (2012). Uluslararası güvenlik çalışmaları. (1. Baskı). Kriter Yayınevi.
• Referans24 Dedeoğlu, B. (2018). Uluslararası güvenlik ve strateji. (4. Baskı). Yeniyüzyıl Yayınları.
• Referans25 Demirtaş, B. (2019). Feminizm ve güvenlik. Güvenlik Yazıları Serisi. 3, 1-7.
• Referans26 Doğan, F., & Özlük, D. (2016). Feminist uluslararası ilişkiler ve uluslararası ilişkiler eleştirisi: Cinsiyet, devlet ve güvenlik. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (32), 53-70.
• Referasn27 Dursun, Y. (2011). Şiddetin izini sürmek: Şiddet nedir ?. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. 12, 1-18.
• Referans28 Eken, M. E. (2017). Feminizm, maskülinite ve uluslararası ilişkiler teorisi: Uluslararası siyasetin toplumsal cinsiyeti. İçinde R. Gözen (Ed.), Uluslararası İlişkiler Teorileri, (ss. 443-491). İletişim Yayınları.
• Referans29 Elshtain, J. B. (1985). II. reflections on war and political discourse: Realism, just war, and feminism in a nuclear age. Political Theory. 13 (1), 39-57.
• Referans30 Emir, B. (2016). Svetlana Aleksiyeviç’in kaleminden savaşan kadın anıları: Savaşın kadınsı bir yüzü yoktur. İçinde O. Yamaner (Ed.), 20. yüzyılda savaş ve kadın, (ss. 146-159). Bilgi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Referans31 Erdemir, H. (2016). Nazilerin kadın politikaları ve kadınların tecrübeleri. İçinde O.Yamaner (Ed.), 20. yüzyılda savaş ve kadın, (ss. 78-108). Bilgi Kültür Sanat Yayıncılık.
• Referans32 Ersöz, A. (2015). Özel alan/kamusal alan dikotomisi: Kadınlığın “doğası” ve kamusal alandan dışlanmışlığı. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi. 18 (1), 80-102.
• Referans33 Galtung, J. (1969). Violence, Peace, and Peace Research. Journal of Peace Research. 6 (3), 167-191.
• Referans34 Goldstein, J. & Pevehouse, J. (2015). Uluslararası ilişkiler. (Çev. H. Özdemir). BigBang Yayınları.
• Referans35 Gürpınar, B. (2017). Feminist uluslararası ilişkilerde güvenlik ve barış: Suriye iç savaşı ve kadınlar. Alternatif Politika. 9 (3), 471-494.
• Referans36 Haser, D. (2018). Uluslararası ilişkilerde güvenlik kavramı: soğuk savaş sonrası dönem güvenlik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Referans37 Heritier, F. (2016). Farklılıktan hiyerarşiye. İçinde N. Bacharan (Ed.), Kadınların en güzel tarihi, (ss. 3-23). (Çev. Y. Aşçı Dalar), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans38 Heywood, A. (2018). Uluslararası ilişkilerin temel kavramları. (Çev. F. Bakırcı). BB101 Yayınları.
• Referans39 Heywood, A. (2018). Siyaset. (Çev. F. Bakırcı). BB101 Yayınları.
• Referans40 Kelleci, T. (2017). Cinsiyetçi milliyetçilik ve savaşlarda cinsel şiddetin kullanımı: Bosna örneği. Alternatif Politika. 9 (3), 409-441.
• Referans41 MacKinnon, A. C. (2015). Feminist bir devlet kuramına doğru. (Çev. T. Yöney & S. Yücesoy). Metis Yayınları.
• Referans42 Mill, J. S. (2019). Kadınların özgürleşmesi. (Çev. D. B. Aksel). Pinhan Yayıncılık.
• Referans43 Moon, K. H. S. (2009). Military prostitution and the U.S. military in Asia. The Asia-Pacific Journal. 7 (6), 1-10.
• Referans44 MyHealtheVet. (2012). Don't Suffer in Silence: VA Offers Help for Military Sexual Trauma (MST). 16 Kasım 2020, https://www.myhealth.va.gov/mhv-portal-web/dont-suffer-in-silence-va-offers-help-for-military-sexual-trauma-mst.
• Referans45 Özdemir, Ö. (2015). Savaş ve çatışmalarda şiddetin kurbanları kadınlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8 (39), 310-318.
• Referans46 Özdemir, Ö. (2016). Değişen uluslararası güvenlik inşasında toplumsal cinsiyet meselesi. Güvenlik Bilimleri Dergisi. 5 (2), 33-59.
• Referans47 Pauwels, J. R. (2019). Büyük sınıf savaşı 1914-1918. (Çev. Ç. Sümer). Yordam Kitap.
• Referans48 Phillips, A. (2015). Demokrasinin Cinsiyeti. (Çev. A. Türker). Metis Yayıncılık.
• Referans49 Polat, O. (2017). Şiddet. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 22 (1), 15–34.
• Referans50 Sancak, K. (2013). Güvenlik kavramı etrafındaki tartışmalar ve uluslararası güvenliğin dönüşümü. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6, 123-134.
• Referans51 Sandıklı, A. & Emeklier, B. (2012). Güvenlik yaklaşımlarında değişim ve dönüşüm. İçinde A. Sandıklı (Ed.), Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri, (ss. 3-71). Bilge Adamlar Stratejik Araştırma Merkezi Yayınları.
• Referans52 Smith, M. E. (2020). Uluslararası güvenlik. (Çev. R. Gözen). Felix Kitap.
• Referans53 Sylvester, C. (2010). Tensions ın feminist security studies. Security Dialogue Journal. 41 (6), 607-614.
• Referans54 Şerbetçi, D. (2013). Postkolonyal feminizm bağlamında “küresel kız kardeşlik” kavramının incelenmesi: Hindistan örneği. (Yayomlanmamış Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Referans55 Şimşek, M. L. O. (2011). Feminizm yalnızca kadın değil erkek içindir de. Panorama Khas Dergisi. 2, 36-37.
• Referans56 Taş, Gün. (2016). Feminizm üzerine genel bir değerlendirme: Kavramsal analizi, tarihsel süreçleri ve dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler Dergisi. 3 (5), 163-175.
• Referans57 TBMM. (1995). Pekin deklerasyonu ve eylem planı. 18 Kasım 2020, https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/pekin.pdf.
• Referans58 TDK. (2020). 24 Haziran 2020, https://sozluk.gov.tr/.
• Referans59 Tickner, A. J. (1997). You just understand: Troubled engagements between feminists and IR theorists. International Studies Quarterly. 41 (4), 611- 632.
• Referans60 Tickner, A. J. (1999). Searching for the princess ? Feminist perspectives in international relations. Harvard International Review. 21 (4), 44-48.
• Referans61 Tickner, A. J. (2004). Feminist responses to international security studies. Peace Review. 16 (1), 43-48.
• Referans62 Torun, Z. (2017). Doktrinde insan güvenliği kavramı: destekleyenler ve eleştirenler. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 19 (1), 223-241.
• Referans63 Tunca, B. (2018). Ataerkilliğin sürdürülmesinde kadının rolünü “eşitlik” ve “fark” kavramları üzerinden yeniden düşünmek. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi. 1 (2), 17-32.
• Referans64 Tür, Ö., & Koyuncu, Ç. (2010). Feminist uluslararası ilişkiler yaklaşımı: temelleri, gelişimi, katkı ve sorunları. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 7 (26), 3-24.
• Referans65 Warren, K. J. (1988). Critical thinking and feminism. Informal Logic. 10 (1), 31-44.
• Referans66 Wollstonecraft, M. (2017). Kadın haklarının gerekçelendirilmesi. (Çev. D Hakyemez). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans67 Yayla, A. (2015). Siyaset bilimi. (2. Baskı). Adres Yayınları.
• Referans68 Yeter, E. (2016). Toplumsal cinsiyet bağlamında kadının öznelliği ve din. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Zencirkıran, M. (2015). Sosyoloji. (2. Baskı). Dora Yayıncılık.