TERÖRİZM KAPSAMINDA DİNİN SUİSTİMALİ: IŞİD ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 28 - 53, 29.06.2023

Süleyman Ekici , Hatice Rümeysa Teski , Alpcan Acar

https://doi.org/10.54688/ayd.1181162

Öz

Terörizm devletlerin en temel güvenlik sorunlarının temelini oluşturmaktadır. Tarihsel süreçte yaşanan gelişmeler terörizmin doğasını da etkilemiş ve terörizm kendisini zamana göre revize edebilmiştir. Terörün sahip olduğu karmaşık örüntü, ortak bir tanım yapılmasında ciddi bir engel oluşturmaktadır. Diğer yandan terörizmin dini içselleştirme çabası, terörle mücadele adına çok daha tehlikeli sonuçlar ortaya çıkarabilmektir. El Kaide ile başlayan ve Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) ile devam eden eylemler neticesinde terörizm, dinamik ve küresel bir boyut seyrederek son yüzyılın en mühim tehlikelerinden birini oluşturmuştur. IŞİD’in şiddet eylemlerine dini referans sunmasının yanında Sünni bir kimlik inşa etme çabası terörle mücadeleyi daha kompleks bir alana dönüştürmüştür. Dolayısıyla, IŞID’in din üzerinden oluşturmak istediği meşruiyet alanlarının ve kullandığı dini referanslar ele alınarak IŞİD’in sahip olduğu özgün yapısı ve ideolojisinin analiz edilmesi örgütün din ve dini değerler üzerinden oluşturmak istediği meşruiyet alanının ortaya konulmasını sağlayacaktır. Nitekim örgütün din üzerinden meşruiyet alanı oluşturmak isterken kullandığı dini referansların gerçek anlamları dışına çıkartıldığı çalışma boyunca vurgulanmıştır. Ayrıca çalışmada, örgütün bölgedeki yükselişinde Ortadoğu coğrafyasının koşullarının oynadığı role dikkat çekmek amaçlanmıştır. Nitekim söz konusu koşullar, IŞİD’in ruhunun mutlak varlığını besleyen kaynaklar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Terör(izm), Din, IŞİD

THE ABUSE OF RELIGION IN THE SCOPE OF TERRORİSM: A STUDY ON ISIS

Öz

Terrorism forms the basis of the most fundamental security problems of states. Developments in the historical process have also affected the nature of terrorism and terrorism has been able to revise itself over time. The complex pattern of terrorism poses a serious obstacle to a common definition. On the other hand, the effort of terrorism to internalize religion can lead to much more dangerous results in the name of the fight against terrorism. In this context, as a result of the actions that started with Al-Qaeda and continued with the Islamic State of Iraq and the Levant (ISIS), terrorism has become one of the most important dangers of the last century, following a dynamic and global dimension. In addition to providing religious references to the violent acts of ISIS, the effort to build a Sunni identity has turned the fight against terrorism into a more complex field. Therefore, analyzing the legitimacy areas that ISIS wants to create through religion and the religious references it uses, and analyzing the original structure and ideology of ISIS will enable us to reveal the area of legitimacy that the organization wants to create through religion and religious values .As a matter of fact, it has been emphasized throughout the study that the religious references used by the organization while trying to create a field of legitimacy through religion are taken out of their real meanings. In addition, it is aimed to draw attention to the role played by the conditions of the Middle East geography in the rise of the organization in the region. As a matter of fact, these conditions provide resources that nourish the absolute existence of the spirit of ISIS.

Anahtar Kelimeler

Terror(ism), Religion, ISIS.

Kaynakça

• Abubaker, S. S. (2020). IŞİD’in ideolojisi: Cihadi selefilik, Lectio Socialis, 4 (2), 97-112.
• Ağır, O., Güven, M., E. & Katılmış, C. (2021). Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD), İçinde A. Baharçiçek, G.Tuncel ve O. Ağır (Ed), Terör ve propaganda, (ss.85-162). Nobel Yayıncılık.
• Aksoy, E. (2016). DAİŞ ve Suriye iç savaşında DAİŞ’İN rolü, International Journal of Political Studies, 2 (2), 29-42.
• Albayrak, A. (2004). Terör-Din ilişkisi(zliği) üzerine, Dini Araştırmalar, 7(20), 291-301.
• Aldırmaz, Y. (2017). Terör ve Ortadoğu: El Kaide, Hizbullah, IŞİD. 1-42, DOI: 10.13140/RG.2.2.22560.00001.
• Alkan, N. (2016). El Kaide’den IŞİD’e din, şiddet ve terörizm. Karınca Yayınevi.
• Amin, S. (2016). Modernite, demokrasi ve din kültüralizmlerin eleştirisi. (Çev. F. Başkaya, U.Günsür ve G. Öztürk). Yordam Kitap.
• Aydın, A. H., ve Türkoğlu, M. E. (2011). “Dinî motifli terör” Kavramı, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), 163-172.
• Bar, Shmuel. (2004). The religious sources of Islamic Terrorism, Policy Review, (125), 27-37.
• BBC. (2019a). Batı Avrupa ülkeleri IŞİD'e katıldıktan sonra geri dönenlere ne yapıyor?. 25 Eylül 2022, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47273411
• BBC. (2019b). Türkiye'nin yabancı IŞİD'lileri iade etmesiyle ilgili neler biliniyor?. 25 Eylül 2022, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-50377876
• Berger, P. L. (2011). Kutsal şemsiye dinin sosyolojik teorisinin ana unsurları. (Çev. A. Coşkun). (4. baskı). Rağbet Yayınları.
• Biçer, R. (2015). IŞİD düşünce yapısının teolojik arkaplanı, Kelam Araştırmaları, 13 (1), 1-11.
• Bingöl, O. (2013). “Arap Baharı ve Ortadoğu: Çok eksenli güç mücadelesinde denge arayışları”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 13 (2), ss. 25-49.
• Bradford, J. (2016). Is 90% of the Quran a legal document? CNN, Myth, and Math. 21 Eylül 2022, https://joebradford.net/90-percent-quran-legal-document-cnn-shariah-myth/
• Chomsky, N. (1999). “Uluslararası terörizm: Görünüş ile gerçek”, İçinde N. Chomsky (Ed), Terörizm Efsanesi, , (Çev. B., S. Şener). (1. baskı). Aytaç Yayınevi.
• Cockburn, P. (2014). İslam Devleti’nin yükselişi IŞİD ve yeni sünni ayaklanması. (Çev. O. Akınhay). (1. baskı). Agora Kitaplığı.
• Corm, G. (2008). 21. Yüzyılda din sorunu. (Çev. Ş. Sönmez). (1. baskı). İletişim Yayınları.
• Crenshaw, M. (2000). The psychology of terrorism: An agenda for the 21st century.Political Psychology , 21 (2), 405-420.
• Dağdeviren, Z. (2021). IŞİD'İN ortaya çıkmasında etkı̇lı̇ olan küresel, yerel gelı̇şmeler ve IŞİD'le mücadele stratejı̇sı̇, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (1), 301-316.
• Esposito, J. L. (2003). Kutsal olmayan savaş İslamcı terör. (Çev. N. Yılmaz ve E. Yılmaz). (1. baskı), Oğlak Yayıncılık.
• Enders, W., & Sandler, T. (2012). The political economy of terrorism. (2. b.). Cambridge University Press.
• Gerges, F. A. (2019). IŞİD tarihi. (Çev. P. Turhan Özer). (1. baskı), Doruk Yayınları.
• Gruen, A. (2019). Terörizme karşı. (Çev. Y. Wöhler). (1. baskı). Totem Yayınları.
• Gürler, R.T., & Özdemir, Ö., B. (2014). “El Kaide’den Post-Kaide'ye dönüşüm: IŞİD”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 1 (1), ss. 113-155.
• Karakaya, İ. (2019). Küresel terörizmin dönüşümü: Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) örneği, Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38 (1), 149-198.
• Karadeniz, A. (2016). Kur’ân’da cihad-kıtal farkı ve IŞİD terör örgütü, TESAM Akademi Dergisi, 3 (1), 151-173.
• Kazan, H. (2016). Terör-medya ilişkisi ve medyada terör haberciliği, Güvenlik Stratejileri Dergisi. 12 (24), 109-146.
• Kemik, G. (2021). “Terörü tartışmak: Tanım sorunu, genel özellikleri ve uluslararası hukuk açısından analizi”, Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 4 (2), ss. 165-187.
• Kurt, S., (2019a). “Yeni terörizmin geleceğin güvenlik ortamına etkileri: Daeş örneği”, Gazi Akademik Bakış, Kış /13 (25), ss. 133-161.
• Kurt, S. (2019b). Irak ve Şam İslam Devleti’nin ortaya çıkışı ve güçlenmesinde Amerika Birleşik Devletleri’nin rolü, Ortadoğu Etütleri, 11 (2), 393-419.
• Kurt, S. & E., Rafiyev. (2020). “İslâm’da cihad ve terör örgütlerince manipülasyonu: El-Kâide örneği”, Ortadoğu Etütleri, 12 (1), ss. 82-117.
• Lewis, B. (2003). İslam’ın krizi. (Çev. A. Yılmaz), Literatür Yayınları.
• Milliyet. (2015). Bombacıyı Türkiye gönderdi Belçika serbest bıraktı! 25 Eylül 2022, https://www.milliyet.com.tr/dunya/bombaciyi-turkiye-gonderdi-belcika-serbest-birakti-2149604
• Orhan, F. (2014). Cihad kavramı üzerinden İslâm’a sürülmek istenen leke: Terör, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(2), 89-113.
• Özçelik, T. G. (2020). Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD/DAEŞ) Örgütü ve faaliyetleri, İçinde H. Acar ve S. Yenal (Ed), Siyasal şiddet ve radikalleşme bağlamında terör örgütleri. (ss. 91-112). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Öztürk, S. (2016). Küresel cihadın Ortadoğu’daki gelişim süreci, TASAV Dış Politika Araştırmaları Merkezi, No.23, 1-6.
• Özpek, B. B. (2012). “En uzun on yıl: 11 Eylül sonrası Ortadoğu”, Ortadoğu Etütleri, 3 (2), ss. 183-215.
• Roy, O. (2005). Siyasal İslamın iflası. (Çev. C. Akalın). (3. baskı), Metis Yayınları.
• Sinkaya, B. (2016). IŞİD gölgesinde Irak-İran ilişkileri, Ortadoğu Analiz, 8 (77), 34-38.
• Şen, G. (2012). “İran ve ‘Arap Baharı’: Bağlam, söylem ve siyaset”, Ortadoğu Etütleri, 3 (2), ss. 95-118.
• Şen, Y. F. (2018). Algı ve gerçeklik bağlamında terörizm. Güvenlik Çalışmaları Dergisi, 20(1), 7-33.
• Şenol, D., Erdem, S. & Erdem, E. (2016). IŞİD: Küresel bir terör örgütü, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (2), 277-292.
• Şöhret, M. (2021). Siyasal terörizm ve dinin araçsallaştırılması, Karadeniz Araştırmaları, 18(71), 515-534.
• Tosun, C. (2004). “Küreselleşme, din ve (İslamcı!) terör”, Dini Araştırmalar, 7 (20), ss. 13-18.
• T24. (2016). Fransa'da kilise saldırısını düzenleyen IŞİD militanı Türkiye tarafından iade edilmiş. 25 Eylül 2022, https://t24.com.tr/haber/fransada-kilise-saldirisini-duzenleyen-isid-militani-turkiye-tarafindan-iade-edilmis,352259
• Warrick, J. (2016). Siyah bayraklar IŞİD’in doğuşu ve yükselişi. (Çev. I. Tansal). (2. baskı), A7 Kitap.