AN ANALYSIS OF THE ECONOMIC POLICIES IMPLEMENTED IN TURKEY IN THE 1950-1960 PERIOD IN THE CONTEXT OF POVERTY

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 3, 1250 - 1275, 31.12.2024

Muzaffer Demirbaş

https://doi.org/10.54688/ayd.1521325

Öz

In the period from 1946 to 1950, Turkey abandoned its statist economic policies and adopted liberal economic policies on a ground framed by domestic and foreign conjuncture conditions. In the 1950-54 period, Turkey, implementing economic policies in line with both the government's preference and its role in the international arena, achieved significant growth rates due to the extremely favourable climatic conditions and the favourable conjuncture created by the Korean War. In parallel with this development, absolute poverty in rural areas has decreased. In the cities, the relative poverty of wage and salary earners has not decreased, while the welfare of those earning rent, profit and interest income has increased.Despite the slowdown in the rate of increase in national income in the 1954-60 period, as well as the 1958 Crisis and the years of stagnation following the crisis, there was no absolute decline in the production of agricultural and industrial sectors. In this period, the share of wage and salary earners in national income increased. While there was a decline in absolute poverty in the 1950-54 period, there was a decline in relative poverty in the 1954-60 period.

Anahtar Kelimeler

Economic Policy, Wages, Salaries, Poverty, Liberal Policy, Statism

TÜRKİYE’DE 1950-1960 DÖNEMİNDE UYGULANAN İKTİSAT POLİTİKALARININ YOKSULLUK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Öz

1946’dan 1950’ye kadar geçen zaman diliminde iç ve dış konjonktür şartlarınca çerçevesi çizilen bir zeminde Türkiye, devletçi iktisat politikalarından vazgeçerek liberal iktisat politikalarını benimsemiştir. 1950-54 döneminde gerek hükümetin tercihi gerekse uluslararası arenada biçilen role uygun iktisat politikaları uygulayan Türkiye, son derece elverişli iklim şartları ve Kore Savaşı’nın oluşturduğu lehteki konjonktürün de tesiriyle önemli büyüme oranlarını yakalamıştır. Bu gelişmeye paralel olarak kırsal alanda mutlak yoksulluk azalmıştır. Şehirlerde maaş ve ücretle çalışanların göreli yoksulluğunda bir azalma yaşanmamış, kira, kâr ve faiz geliri elde eden kesimin refahı artmıştır.1954-60 döneminde milli gelirdeki artış hızının yavaşlamasının yanısıra 1958 Krizi ve krizi izleyen durgunluk yıllarına rağmen tarım ve sanayi sektörlerinin üretiminde mutlak düşüşler yaşanmamıştır. Bu dönemde ücret ve maaşla çalışanların milli gelirden aldıkları paylar artmıştır. 1950-54 döneminde mutlak yoksullukta bir düşüş yaşanırken, 1954-60 döneminde göreli yoksullukta bir azalma yaşanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktisat Politikası, Ücret, Maaş, Yoksulluk, Liberal Politika, Devletçilik.

Kaynakça

• Avcıoğlu, D. (1976). Türkiye’nin düzeni birinci kitap. (10. Basım). Tekin Yayınevi.
• Başar, A. H. (1948). Türkiye iktisat kongresi 1948. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Turkiye-Iktisat-Kongresi-1948.pdf, Erişim: 30.06.2024.
• Baytal, Y. (2007). Demokrat parti dönemi ekonomi politikaları (1950-1957). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (40), 45 - 567.
• Bocutoğlu, E. & Dinçaslan, M. (2014). 1925-1950 döneminde Türk havacılık endüstrisi ve İkinci Dünya Savaşı sonrası konjonktürün Türk havacılık endüstrisine etkileri. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (7), 157-173.
• Boratav, K. (1995). Türkiye iktisat tarihi 1908-1985. (5.Baskı). Gerçek Yayınevi.
• Buğra, A. (2008). kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. (1. Baskı) İletişim Yayınları.
• Buğra, A. & Savaşkan, O. (2015). Türkiye’de yeni kapitalizm siyaset, din ve iş dünyası. (2. Baskı) İletişim Yayınları.
• Çavdar, T. (1992). Türkiye’de liberalizm (1860-1990). İmge Kitabevi Yayınları.
• Çavdar, T. (2003). Türkiye ekonomisinin tarihi 1900-1960, (1. Baskı). İmge Kitabevi Yayınları.
• Demirgil, D. (1980). Tarımda gelişmeler. İçinde. M. Yaşa (ed) Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi. (132-176) Akbank Kültür Yayınları.
• Ergin, F. (1948). Türkiye iktisat kongresi 1948. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Turkiye-Iktisat-Kongresi-1948.pdf, Erişim: 30.06.2024.
• Erkal, M. (2016). 1938-1980 dönemi Türkiye’de sosyal yapı ve dinamikleri. Jurnal of Economy Culture and Society, Sosyoloji Konferansları. (53), 157-185.
• Ertüzün, T. (1970). Türk ekonomisinde 1923-1973 döneminde dış yardım ilişkileri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 30, (1-4), 163 - 183.
• Ete, M. (1948). Türkiye iktisat kongresi 1948. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Turkiye-Iktisat-Kongresi-1948.pdf, Erişim: 30.06.2024, s. 150.
• Güven, S. (1998). 1950’li yıllarda Türk ekonomisi üzerinde Amerikan kalkınma reçeteleri. (1. Baskı). Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Hiç, M. (1970). 50 yıl boyunca muhtelif dönemlerde uygulanan ekonomik gelişme stratejileri ve milli gelir artışları. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 30 (1-4), 47 – 72.
• Hiç, M. & Manisalı, E. (1980). Sanayileşmede kaydedilen gelişmeler. İçinde M. Yaşa (ed) Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi. (177-266) Akbank Kültür Yayınları.
• Işık, O. (2022). Eşitsizlikler kitabı. (1. Baskı). İletişim Yayınları.
• Kanca, O.C. (2012). 1950-1960 arası Türkiye’de uygulanan sosyo-ekonomik politikalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9 (19), 47 - 63.
• Kaymakçı, Ö.B. (2015). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e tarihi-düşünsel bir deneme: Türkiye ekonomisi. Ötüken Neşriyat.
• Kazgan, G. (1963). Türkiye ekonomisinde strüktürel değişme 1950-1960. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 23 (3-4). 176-193.
• Kazgan, G. (1999). Tanzimat’tan XXI. yüzyıla Türkiye ekonomisi. (1. Basım). Altın Kitaplar Yayınevi.
• Kazgan, G., (2005). Türkiye ekonomisinde krizler (1929-2001) “ekonomi politik” açısında bir irdeleme. (1. Baskı) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kepenek, Y. & Yentürk, N. (2000). Türkiye ekonomisi. (10. Basım). Remzi Kitabevi.
• Keyder, Ç. (1999). Türkiye’de tarımda küçük meta üretiminin oluşumu. İçinde O.Baydar (ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere. (163-172) Tarih Vakfı Yayınları.
• Küçükömer, İ. (1969). Düzenin yabancılaşması batılılaşma. ANT Yayınları.
• Manisalı, E. (1970). Cumhuriyetimizin elli yılında dış ekonomik ilişkiler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 30 (1-4). 97–121.
• Önder, H. & Şenses, F. (2022). Türkiye’de yoksulluk ve yoksulluk düşüncesi. https://scholar.google.com.tr/scholar? q=Türkiye%27de+yoksulluk+ve+yoksulluk+düşüncesi+Harun+önder,+fikret+şenses&hl=tr&as_sdt=0&as_vis=1&oi=scholart, Erişim: 19.09.2022.
• Pamuk, Ş. (2013). Son iki yüzyılda Türkiye’de gelir bölüşümü. ODTÜ Gelişme Dergisi, (40), 297–316.
• Pamuk, Ş. (2017). Türkiye’nin 200 yıllık iktisadi tarihi. (7. Basım) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sarc, Ö. C. (1948). Türkiye iktisat kongresi 1948. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Turkiye-Iktisat-Kongresi-1948.pdf, Erişim: 30.06.2024.
• Sayar, A. G. (2024). Osmanlı’dan 21. yüzyıla, ekonomik, kültürel ve devlet felsefesine ait değişmeler. (4. Basım). Ötüken Neşriyat.
• Suvla, R. (1948). Türkiye iktisat kongresi 1948. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Turkiye-Iktisat-Kongresi-1948.pdf, Erişim: 30.06.2024.
• Şahin, H. (1998). Türkiye ekonomisi. (5. Baskı). Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Şişman, Y. (2017). Türkiye’de sosyal politikanın dünü, bugünü: hayırseverliğin kurumsallaşması mı? gelişim mi?. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4 (2), 1-22.
• Tezel, Y. S. (2002). Cumhuriyet döneminin iktisadi tarihi (1923-1950). (V. Basım). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Thornburg, M.W. (t.y). Türkiye nasıl yükselir. (Çev. S. Yazıcıoğlu). (Birinci Basım). Nebioğlu Yayınevi.
• Thornburg, M.W. (1950). Türkiye’nin bugünkü ekonomik durumunun tenkidi, (Çev. N. Artuner).
• Tokgöz, E. (1997). Türkiye’nin iktisadi gelişme tarihi (1914-1997). (4. Baskı). İmaj Yayınevi.
• TÜİK, (2014). İstatistik göstergeler 1923-2013.
• Türkkan, E. (1996). Ekonomi ve demokrasi. Turhan Kitabevi Yayınları.
• TÜSİAD, (2000). Türkiye’de bireysel gelir dağılımı ve yoksulluk avrupa birliği ile karşılaştırma.
• Yerasimos, S. (1976). Azgelişmişlik sürecinde Türkiye 3, I. Dünya Savaşından 1971’e (Türkçesi: B. Kuzucu) (Birinci Baskı). Gözlem Yayınları.