AN INVESTIGATION ON HUMAN RIGHTS VIOLATIONS IN THE MEDIA

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 251 - 277, 30.06.2025

Mehmet Emin Babacan , Mehmet Ulaş

https://doi.org/10.54688/ayd.1611199

Öz

The rapid evolution of the media has expanded its influence, making it a powerful tool in shaping public perception. The media plays a dual role regarding individuals, portraying them both as subjects and objects. This representation can either protect or violate individual rights. News content is a key area where these functions become clear, with language and semantics offering insights into how the media serves these roles. This study examines how rights violations are framed in the media in 2023, focusing on the discourses that shape these narratives. Using discourse analysis within a social constructivist approach, the research explores how media coverage influences perceptions of rights violations. The study finds that in 2023, media coverage of rights violations predominantly revolves around racism, Islamophobia, xenophobia, and the Israel-Palestine conflict. The results suggest that the media's framing of these issues through language has a significant and manipulative impact, extending across various sectors, including politics, economics, health, and sports. This framing can lead to rights violations for individuals, communities, and groups. Ultimately, the media does not just reflect reality but actively shapes it, potentially undermining the protection of individual and collective rights.

Anahtar Kelimeler

Racism , Islamophobia , xenophobia , Israel-Palestine war , rights violations

MEDYADA YER ALAN İNSAN HAKLARI İHLALLERİNE YÖNELİK BİR İNCELEME

Öz

Medyada yaşanan gelişmeler ve dönüşümler medya organlarının ve bu organlar üzerinden sunulan içeriklerin erişim ve etki hinterlandını da arttırmıştır. Medyanın hem öznesi hem de nesnesi konumunda olan bireye dair medyanın sunmuş olduğu içerikler farklı işlevsel özellikler taşımaktadır. Medyada sunulan içerikler bireylerin haklarını koruyan bir işlevsel özellik taşıyabileceği gibi hak ihlallerine sebebiyet verebilecek bir işlevsel özellikte taşıyabilir. Medyada sunulan haber içerikleri bu işlevsel farklılığın ortaya konulduğu önemli argümanlardan birini oluşturmaktadır. Haber içeriklerinde dilin kullanım stratejileri, sıfatların anlamsal arka planı haberin hangi işlevsel özelliğe hizmet ettiğine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Buradan hareketle çalışmanın amacını 2023 medyada yer alan hak ihlalleri ile ilgili haber içeriklerin hangi başlıklar üzerinde yoğunlaştığını ve bu içeriklerin hangi söylemler üzerinden servis edildiğini ortaya çıkarmak oluşturmaktadır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden eleştirel söylem analizi tekniği ile yapılandırılmış olup temel yaklaşım olarak sosyal inşacı yaklaşım doğrultusunda tasarlanmıştır. Çalışmada 2023 yılı içerisinde medyada yer alan hak ihlallerinin ırkçılık, İslamofobi, yabancı düşmanlığı ve İsrail-Filistin savaşı şeklinde dört başlıkta yoğunlaştığı görülmektedir. Çalışma sonucunda medya üzerinden kurgulanmış gerçeklik ile oluşturulan haber içeriklerinin söylem dilinin manipülatif olarak siyasetten ekonomiye, sağlıktan spora kadar sosyal yaşam alanının büyük bir bölümüne sirayet ettiği ve bu durumun da bireyler, topluluklar ve gruplar üzerinde bir hak ihlalinin oluşmasına zemin hazırladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Irkçılık , İslamofobi , yabancı düşmanlığı , İsrail-Filistin savaşı , hak ihlalleri

Kaynakça

• Akdal, T., & Sarı, G. (2022). Yeni medyada öteki kimliklerin inşası: ‘Ragnarok internet dizisi üzerine bir inceleme. T. Akdal içinde, Içinde Medya ve Öteki (s. 11-32). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Allen, C. (2004). Justifying ıslamophobia: a post- 9/11 consideration of the european union and british context. American Journal of Islamic Social Sciences , 1-25.
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/ayrimcilik/abd-saglik-sisteminde-siyahilere-ayrimcilik-uygulandigi-belirtiliyor/1818556 (Erişim Tarihi: 22.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/ayrimcilik/obamanin-eski-danismani-misirli-saticiyi-defalarca-musluman-karsiti-sozlerle-taciz-etti/1818190 (Erişim Tarihi: 11.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/musluman-karsitligi/abd-medyasi-musluman-gazetecilere-karartma-uyguluyor/1817464 (Erişim Tarihi: 12.13.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/musluman-karsitligi/avusturya-basininin-filistin-gosterilerine-provokatif-yaklasimi-musluman-karsitligini-korukluyor/1817969 (Erişim Tarihi: 20.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/musluman-karsitligi/fransada-selamunaleykum-diyen-kadin-gozaltina-alindi/1817404 (Erişim Tarihi:13.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/musluman-karsitligi/paris-olimpiyat-oyunlarindaki-basortusu-yasagi-musluman-karsitligi-olarak-degerlendiriliyor/1817311 (Erişim Tarihi:14.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/ayrimcilikhatti/musluman-karsitligi/stanford-universitesinde-bir-kisi-musluman-ogrenciye-arabasiyla-vurup-kacti/1817946 (Erişim Tarihi: 12.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ap-milletvekili-wallace-israile-gitmek-filistin-halkina-zulmedilmesi-icin-acik-cek-vermek-demek/3024521 (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/fransada-danistay-okullarda-uzun-elbise-yasagini-onayladi/2986221 (Erişim Tarihi: 15.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/gazzedeki-hastane-saldirisi-dunya-basininda-mansetlere-tasindi/3024043 (Erişim Tarihi:20.12.2023)
• Anadolu Ajansı. (2023) https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hollandada-muslumanlar-genel-secimlerden-islam-dusmani-wildersin-onde-cikmasi-nedeniyle-endiseli/3063348 (Erişim Tarihi:08.12.2023)
• Ar, M. (2023). Kültürel ırkçılık bağlamında İslamofobi ve antisemitizm ilişkisi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 499-522.
• Ardıç Çobaner, A. (2015). Çocuk hakları bağlamında Suriyeli mülteci çocukların haberlerde temsili. Marmara İletişim Dergisi, 27-54.
• Baltacı, S. (2023) Türkiye’de gazete haberlerinde ortaya çıkan bağımlılık söyleminin psikanalitik bir bakış ile incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182-198.
• BBC NEWS. (2023) https://www.bbc.com/news/articles/c72j9xpv52xo (Erişim Tarihi:04.12.2023)
• BBC NEWS. (2023) https://www.bbc.com/news/uk-england-bristol-67496228 (Erişim Tarihi:23.12.2023)
• BBC NEWS. (2023) https://www.bbc.com/news/uk-politics-67144203 (Erişim Tarihi:12.12.2023)
• BBC NEWS TÜRKÇE. (2023) https://www.bbc.com/turkce/articles/c0vrrrex2p0o (Erişim Tarihi:18.12.2024)
• BBC NEWS TÜRKÇE. (2023) https://www.bbc.com/turkce/articles/c72kxrxzjx1o (Erişim Tarihi:19.12.2023)
• BBC NEWS TÜRKÇE. (2023) https://www.bbc.com/turkce/articles/ce5nn4x2p32o (Erişim Tarihi:18.12.2023)
• BBC NEWS TÜRKÇE. (2023) https://www.bbc.com/turkce/articles/cj5dq48pdpdo (Erişim Tarihi:18.12.2023)
• BBC NEWS TÜRKÇE. (2023) https://www.bbc.com/turkce/articles/clkjkmzl1j4o (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• BBC NEWS TÜRKÇE. (2023) https://www.bbc.com/turkce/articles/cn0px24kyrdo (Erişim Tarihi:20.12.2023)
• BBC NEWS TÜRKÇE. (2023) https://www.bbc.com/turkce/articles/crgpl017330o (Erişim Tarihi:19.12.2023)
• Brandle, S. (2018). Media coverage of human rights in the USA and UK: the violations still will not be televised (or published). Springer Nature Link, 167-191.
• Budak, S. (2009). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Cottle, S. (2000). Media reserach and ethnic minorities: mapping the field. s. cottle içinde, Ethnic Minorities and Media: Changing Cultural Boundaries, Philadephia (s. 1-30). Philadelphia: Open University Press.
• CPJ. (2023) https://cpj.org/2023/12/journalist-casualties-in-the-israel-gaza-conflict/#:~:text=As%20of%20December%2023%2C%202023,and%201%2C200%20deaths%20in%20Israel (Erişim Tarihi:19.12.2023)
• Croteau, D., & Hoynes, W. (2012). Media / Society: Industries, Images, and Audiences. London: SAGE Publications Ltd.
• Çimke, S., Yıldırım Gürkan, D., & Polat, S. (2018). Sosyal medyada çocuk hakkı ihlali: Sharenting. Güncel Pediatri, 261-267.
• Çoban Keneş, H. (2018). İdeolojik bir inşa olarak yeni ırkçılık: günümüz ırkçılığını tartışmak, anlamak, adlandırmak. Ü. Doğanay içinde, Ayrımcılığın Yüzleri (s. 39-62). Ankara.
• Dahlgren, P. (1995). Television and The Public Sphere: Citizenship, Democracyand The Media. İngiltere: SAGE Publications Ltd.
• Devran, Y. (2010). Haber Söylem İdeoloji. Bursa: Başlık Yayın Grubu.
• Dursun, Ç. (2004). “Haberde Gerçekliğin İnşa Edilmesi Ne Demektir?”, Haber, Hakikat ve İktidar İlişkisi. Ankara: Elips Kitap.
• Euronews. (2023) https://tr.euronews.com/2023/01/28/tyre-nichols-adli-siyahi-surucunun-polislerce-dovuldugu-ani-gosteren-goruntuler-yayimlandi (Erişim Tarihi:06.12.2023)
• Euronews. (2023) https://tr.euronews.com/2023/05/19/yunanistan-aralarinda-cocuklarin-da-bulundugu-gocmenleri-denizin-ortasina-birakti (Erişim Tarihi:18.12.2023)
• Euronews. (2023) https://tr.euronews.com/2023/07/05/nahelin-olumu-fransada-irkciligi-tartismak-mumkun-mu (Erişim Tarihi:30.11.2023)
• Euronews. (2023) https://tr.euronews.com/2023/09/30/fransada-tv-sunucusunun-gocmenlerle-tahtakurusu-arasinda-baglanti-kurmasina-tepki-buyuyor (Erişim Tarihi:03.12.2023)
• Euronews. (2023) https://tr.euronews.com/2023/10/10/trudeau-kanadada-hamasi-destekleyen-ve-siddeti-yucelten-gosterileri-kinadi (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• Euronews. (2023) https://tr.euronews.com/2023/10/16/abdde-nefret-sucu-filistin-asilli-6-yasindaki-bir-cocuk-olduruldu-annesi-yaralandi (Erişim Tarihi:19.12.2023)
• Fairclough, N. (2001). Language and Power. London: Longman.
• FRA. (2023) https://fra.europa.eu/en/publication/2023/being-black-eu (Erişim Tarihi:30.11.2023)
• France24. (2023) https://www.france24.com/en/live-news/20230526-vinicius-out-for-madrid-valencia-racism-punishment-cut (Erişim Tarihi:08.12.2023)
• Gergen, K. (1985). The social constructionist movement in modern psychology. American Psychologist, 266-275.
• Golding, P., & Murdock, G. (2008). İdeoloji ve kitle iletişim araçları: Belirlenim sorunu. L. Yaylagül, & N. Korkmaz içinde, Medya, Popüler Kültür ve İdeoloji (s. 23-58). Ankara: Dipnot .
• Güngör , A. (2021). Sosyal medyada çocuk hakları ihlali ve çocuk istismarı: Instagram anneleri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 1-24.
• Hall, S. (2017). Temsil Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• İçin Akçalı, S. (2006). Gündelik Hayat ve Medya: Tüketim Kültürü Perspektifinden Okumalar. İstanbul: Ebabail Yayınları.
• Insee.(2023).https://twitter.com/InseeFr/status/1641455772768022529?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1641455772768022529%7Ctwgr%5Eafaee318078f8f81ddef6541ac555d48ae323c57%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Ftr.euronews.com%2F2023%2F03%2F31%2 Fransa (Erişim Tarihi:30.11.2023)
• Jonall, K., & Rimmel, G. (2010). Ceo letters as legitimacy builders: Coupling text to numbers. Journal of Human Resource Costing & Accounting, 307-328.
• Kearney, R. (2012). Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar: Ötekiliği Yorumlamak. (B. Özkul, Çev.) İstanbul: Metis.
• Köylü, M. (2019). İsrail’in Kudüs ve Filistin’e yerleşim faaliyetleri ve Filistin halkının geleceği. İsrailiyat: İsrail ve Yahudi Çalışmaları Dergisi, 72-97.
• Kurt, G. (2019). Yeni medyada nefret söylemi: Youtube’da Suriyeli mültecilere karşı üretilen nefret söylemi üzerine bir araştırma. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 1-20.
• Le Figaro. (2023) https://www.lefigaro.fr/actualite-france/lycee-musulman-averroes-la-resiliation-du-contrat-declenche-une-guerre-ouverte-avec-la-prefecture-de-lille-20231210 (Erişim Tarihi:13.12.2023)
• Lean, N. (2012). The Islamophobia Industry: How The Right Manufactures Fear of Muslims. London: Pluto Press.
• Medyascope. (2023) https://medyascope.tv/2023/10/17/guardian-netanyahu-cizimi-nedeniyle-42-yillik-karikaturistini-kovdu/ (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• Medyascope. (2023) https://medyascope.tv/2023/10/20/starbucks-filistine-destek-mesaji-paylasan-sendikasina-dava-aciyor/ (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• Medyascope. (2023) https://medyascope.tv/2023/11/06/new-york-times-magazine-editoru-filistine-destek-bildirisine-imza-attigi-icin-istifaya-zorlandi/ (Erişim Tarihi:20.12.2023)
• Miles, R. (1989). Malcolm Brown Racism. New York: Routledge.
• Oksijen. (2023) https://gazeteoksijen.com/dunya/trump-gocmenlere-yonelik-ideolojik-taramalar-yapilacak-192532 (Erişim Tarihi:19.12.2023)
• Perspektif. (2023) https://perspektif.eu/2023/11/29/ab-adalet-divaninin-basortusu-karari-ne-anlama-geliyor/ (Erişim Tarihi:08.12.2023)
• Reisigl, M., & Wodak, R. (2001). Discourse and Discrimination: Rhetoric of Racism and Antisemitism. London: Routledge.
• Serin, H. (2019). Sosyal medyada çocuk hakları ihlalleri: Ebeveynler ve öğretmenler farkında mı? Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1-27.
• Sporx. (2023) https://www.sporx.com/maribor-fenerbahce-macinda-irkcilik-skandali-SXHBQ1031530SXQ (Erişim Tarihi:08.12.2023)
• Subramani, R., & Rodrigues, A. (2012). Media coverage of crime, public perceptions and human rights violations. Media Watch, 57-61.
• TDK. (2023). https://sozluk.gov.tr/. 12 16, 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• The New York Times. (2023) https://www.nytimes.com/2022/12/31/world/europe/victor-hugo-france.html (Erişim Tarihi:07.12.2023)
• Tosyalı, H., & Sütçü, C. S. (2016). Sağlık iletişiminde sosyal medya kullanımının bireyler üzerindeki etkileri. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3-22.
• TRT Haber. (2023) https://www.trthaber.com/haber/dunya/israile-destek-icin-siraya-girdiler-806669.html (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• TRT Haber. (2023) https://www.trthaber.com/haber/spor/filistine-destek-verdigi-icin-sozlesmesini-feshettiler-804584.html (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• Uzun, B., & Şeker, H. (2023). Sosyal medyada milliyetçilik ve mülteci karşıtlığının yemek kültürüne yansıması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 75-88.
• Van Dijk, T. (2001). Discourse, ıdeology and context. Folia Linguistica, 11-40.
• Weinberg, D. (2014). Contemporary Social Constructionism. Philadelphia: Temple University.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1-9.
• Yeni Şafak. (2023) https://www.yenisafak.com/dunya/ingiliz-the-economstten-israilin-cocuk-katliamina-kilif-gazzede-normalden-cok-cocuk-var-4572327 (Erişim Tarihi:22.12.2023)
• Yeni Şafak. (2023) https://www.yenisafak.com/video-galeri/dunya/irlandada-sporcu-cocuga-irkcilik-skandali-4562360 (Erişim Tarihi:07.12.2023)
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.