İbsen’in Nora - Bir Bebek Evi Oyununun Monomit Kuramı ile Yorumlanması

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 15, 49 - 63, 30.06.2022

Ebru Aracı

Öz

Özet
Joseph Campbell’in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu kitabında mitler üzerinde yaptığı kategorizasyon sonucunda mitlerin belli aşamalardan meydana geldiği görülmektedir. Her mitte bu aşamaların tamamı görülmese de genel hatlarıyla benzerlikler bulunmaktadır. Campbell bu kategorizayonu “Monomit” olarak adlandırmıştır. “Monomit” üç temel aşamadan oluşur. Bu aşamalar: “Ayrılma, Erginlenme ve Dönüş”tür. Henrik Ibsen’in yazdığı Nora - Bir Bebek Evi oyunun kahramanı olan Nora karakterinin oyun içindeki dönüşümü Joseph Campbell’in “Monomit” ismini verdiği formül aracılığı ile incelendiğinde formülün bu oyun için de geçerli olduğu görülmektedir. Oyundaki olaylar “Monomit” formülü ile incelenirken karakterler Jung’un arketipleri aracılığı ile ele alınacaktır. Çünkü mitlerin kategorize edilmiş hali olan formül arketiplerle de ilişkilidir. Nora - Bir Bebek Evi oyununun asıl kahramanı Nora ve onun etrafında bulunan diğer karakterlerin “Monomit” içindeki rolleri incelendiğinde “Monomit”in Nora - Bir Bebek evi oyununda çalışan bir formül olarak kahramanın dönüşümünde nasıl karşılık bulduğu açıkça görülmektedir. “Monomit” kategorizasyonun alt aşamaları olan “Ayrılma, Erginlenme ve Dönüş”ün oyundaki karşılıkları incelendiğinde, oyunun kahramanı Nora’nın oyunun metninde gördüğümüz bilinç değişimi onu zamanının öncüsü bir kadın hakları savunucusuna dönüştürecektir.

Anahtar Kelimeler

ibsen, nora, campbell, monomit

Interpretation Of Ibsen’s Nora - A Doll House With Monomite Theory

Öz

As a result of Joseph Campbell's categorization on myths in The Hero's Endless Journey, it is seen that myths occur in certain stages. Although not all these stages are seen in every myth, there are similarities in general terms. Campbell called this categorization "Monomite". “Monomite” consists of three basic stages. These stages are: “Separation, Initiation and Return”. When the transformation of the character of Henrik Ibsen’s Nora, the protagonist of the play Nora - A Doll's House, is examined through the formula named "Monomite" by Joseph Campbell, it is seen that the formula is also valid for this play. While the events in the play are examined with the "Monomite" formula, the characters will be handled through Jung's archetypes. Because the formula, which is the categorized form of myths, is also related to archetypes. When the role of Nora, and the other characters around her in "Monomite" are examined, it is clearly seen how "Monomite" corresponds to the transformation of the hero as a working formula in the play Nora - A Doll's House. When the game's equivalents of "Separation, Initiation and Return", which are the sub-stages of the "Monomite" categorization, are examined, the consciousness change that we see in the text of the play, Nora, will turn her into a pioneering women's rights defender.

Anahtar Kelimeler

ibsen, nora, campbell, monomite

Kaynakça

• Kaynakça Alıç, F ve Alıç, S. (2014). Campbell’in Monomit Kuramı Bağlamında Gezi’nin “Kırmızılı Kadın”ı: Siyasi Bir Simgenin Sonsuz Yolculuğu. Turkish Studies, 9(5),185-210. http://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TWpjNU9EQXpNdz09
• Campbell, J. (2009). Mitolojinin Gücü (1. Baskı) (Çev. Z. Yaman). İstanbul: Media Cat.
• Campbell, J. (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu (2. Baskı) (Çev. S. Gürses). İstanbul: Kabalcı.
• Colela, S. (2007). Tarantism and Tarantella in A Doll’s House. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). University of Oslo Ibsen Studies, Oslo.
• Çubukçu, M. (2019). “Nora, bir bebek evi” Oyununun İlk Altmış Yılının Sahnelenme Tarihçesi. Görünüm Dergisi, 7, 49-63.
• Eliade, M. (1993). Mitlerin Özellikleri (Çev. S. Rifat). İstanbul: Simavi.
• Erdemir, F. (2011). Postmodern Sinemada Kahramanın Dönüşümü. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 35, 21-40. http://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifd/issue/22857/244066
• Fromm, E. (2003). Sahip Olmak Ya da Olmak (1. Baskı) (Çev. A. Arıtan). İstanbul: Arıtan.
• Göze, F. E. (2013). Kahramanın Yolculuğu: Beyaz Perdede Çocukların Kahraman Olma Macerası. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish, 8(8), 1793-1804. DOI:10.7827/TurkishStudies.5109
• Gündüz, A. (2013). Bayan Warren'ın Mesleği (1894) Adlı Oyunda Fahişelik Olgusu ve Bernard Shaw'un Estetik, Felsefi ve Politik Kaynakları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 17-28. http://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/issue/4065/53590
• Ibsen, H. (1942). Nora- Bir Bebek Evi (Çev. C. M. Altar). İstanbul: Maarif.
• Jung, G. K. (2005). Dört Arketip (2. Basım) (Çev: Z. A. Yılmazer). İstanbul: Metis.
• Millet, K. (1987). Cinsel Politika (2. Basım) (Çev: Seçkin Selvi). İstanbul: Payel.
• Öncül, S. (2007). Ibsen Kadınları İçin Sonra Bir Hayat Var mı. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 23, 153-164. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/13/195/1582.pdf
• Özdemir, E. (2009). Henrik Ibsen’in Modernizmi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 49(1), 119-143. http://dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/973
• Özden, D. (2013). V For Vendetta’da Mitolojik Öğeler, Simgeler ve Ritler. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(1), 190-214. http://dergipark.org.tr/tr/pub/e-gifder/issue/7470/98370
• Palastino, G. (2003). Come: İnto Play: Dance, Music, and Gender in Three Calabrian Festivals. T. Magrini (Ed.), Music And Gender: Perspectives From The Mediterranean (pp. 147-148). Chicago: University of Chicago.
• Rathke, Şimşek, L. (2016). Anadolu Masallarında Yaşlı Kadınlar: Sosyokültürel, İktisadi ve Estetik Açıdan Bir Değerlendirme. Y.
• Pekman (Ed.), Tiyatroyla Düşünmek (1. Baskı) (s. 280- 302). İstanbul: Habitus.
• Salman, D. (2012). Oscar Wilde’ın Salome Karakteri; Feminist mi Feminen mi?. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 141-159. http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/202368
• Seçmen, E. A. (2014). Sinemada Süper-Kahramanlık İmgesi ve İndiana Jones Filmleri Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Stereo Müzik Mecmuası. (2011). Tarantella veya Örümceğin Dansı. http://muzik.stereomecmuasi.com/2011/09/ Erişim Tarihi: 1 Eylül 2011