Doğayı Kil Bünyede İzlemek: Seramik ve Süreç Sanatı

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 16, 165 - 184, 03.01.2023

Seyhan Yılmaz , Firdevs Müjde Gökbel

Öz

Birçok sanat eserinin ilham kaynağı olan doğa, seramik sanatında aynı zamanda esere malzeme olanağı da sunmaktadır. Doğanın en önemli unsurlarından biri olan toprak, kil malzeme olarak seramik eserin temel yapıtaşını oluşturmaktadır. Büyük kayaçların uzun bir zaman diliminde birtakım doğal etkenler ile bozularak kile dönüşmesi gibi, aynı hammaddenin seramik sanatçısının elinde bir esere dönüşmesi de uzun ve meşakkatli bir süreçtir. Arazi sanatı, yoksul sanat ve oluşum sanatı gibi akımlarla bağlantılı olan süreç sanatı, 1960’lı yılların sonuna doğru yaygınlaşmaya başlamıştır. Konusunu özellikle sanatın üretilme sürecinden almakta olan söz konusu sanat alanı; herhangi bir oluşumu veya oluşum sürecini estetik ve sanatsal içerikli bir çalışmayla ortaya koymaktadır. Bu araştırmada kil malzeme ile süreç kavramının ele alındığı seramik eserlerin irdelenmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda seçilen eserlerin söz konusu süreçle nasıl ilişkilendirildiği ve eserlerin temelini oluşturan kavramların ne olduğu üzerinde durulacaktır. Çalışma kapsamı uluslararası seramik sanatçılarının çalışmalarından örneklerle sınırlandırılmıştır. Araştırma dâhilinde incelenen eserlerde sonuç itibariyle sanatçıların çoğunlukla doğaya ilişkin birtakım kavramları ele aldıkları görülmüştür. Seramik malzemenin pişirim sonrasında kimyasal yapısında meydana gelen dayanıklılık, gözenekli yapı ve beraberinde su emme gibi olumlu özellikleri neticesinde özellikle yosun ve mantar gibi canlıların yüzeyde tutunabilmeleri için elverişli olan ortamı sağladığı, dolayısıyla ilgili akımdan etkilenen sanatçıların yapıtlarında seramik bünyeyi tercih ettikleri dikkat çekmiştir.

Anahtar Kelimeler

Seramik, Kil, Doğa, Süreç, Oluşum.

Kaynakça

• Baklan Önal, P. (2018). Sanatta malzemenin yaratım sürecindeki rolü ve seramik sanatında esere özel bünye kullanımı. (Yayımlanmamış sanatta yeterlik sanat çalışması raporu). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Bayraktar, K.O. (2017). Sistem teorisi bağlamında sanat nesnesi ve eşleme. (Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi). Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
• Benor, D. (2014). The web of life: human symbiosis with other life forms and the environment, wholistic healing publications, 14(2) https://irp-cdn.multiscreensite.com/891f98f6/files/uploaded/EdMuse-14-2.pdf (12.10.2020)
• Çapar, M. (2015). Andy Goldsworthy’nin doğayı sanatsal bir malzeme olarak kullanması üzerine bir araştırma (Çukurova üniversitesi örneği). Çukurova Araştırmaları Dergisi,1(1)Kış. Doi: http://dx.doi.org/10.18560/cukurova.18 (20.10.2020)
• Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. (1997). YEM Yayın (Yapı Endüstri Merkezi Yayınları), 3. Cilt, İstanbul.
• E-skop Sanat Tarihi Eleştiri Çevirimiçi Dergi. (2019). Haacke, H., (Çev: Terzi, A.) İsimsiz Bildiri (Sistem Sanatı Üzerine), skopdergi- Sayı:15 https://www.e-skop.com/skopdergi/isimsiz-bildiri-sistem-sanati-uzerine/5556 (10.10.2020)
• Fineberg, J. (2014). 1940’dan günümüze sanat, varlık stratejileri, Illinois Üniversitesi, Karakalem Kitabevi Yayınları, İzmir.
• Gökbel F. M., (2021). Firdevs Müjde Gökbel ile yapılan röportaj, Kastamonu: 09 Ekim.
• Inhabitat Çevirimiçi Bilgi Platformu, (2013). Grozdanic, L. Mineo mizuno creates living sculptures from ceramics and moss, https://inhabitat.com/mineo-mizuno-creates-intricate-living-sculptures-from-ceramics-and-moss/ (22.10.2020)
• Kavcar, E. (14 Nisan 2021). Ekoloji ve geleneğin kesişiminde bir iyileşme metaforu: parlayan çamur topları. Uluslararası Sanat – Tasarım Konferansında sunulan bildiri, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. https://bef.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2021/04/IADCE-BILDIRI-OZET-KITABI-2021.pdf (22.10.2020)
• Kavrakoğlu, F. Çevirimiçi İnternet Sitesi, (2015). Çağdaş sanata varış 187, sanatta zaman kavramı süreç sanatı. https://kavrakoglu.com/cagdas-sanata-varis-187-sanatta-zaman-kavrami-surec-sanati/ (22.10.2020)
• Khlebtsevich Çevirimiçi Sanat Platformu. (2008). Dönüşüm. https://www.khlebtsevich.com/transformaciya (15.10.2020)
• Nedir. Org. Çevirimiçi Bilgi Arşivi Platformu. (2016). Süreç sanatı nedir? https://surec-sanati.nedir.org/ (15.10.2020)
• Oen Çevirimiçi Platform. Robinson, M. (2013). Domo de Argila by Artist Andy Goldsworthy. https://the189.com/film/domo-de-argila-by-artist-andy-goldsworthy/ (15.10.2020)
• Saatchiart Çevirimiçi Sanat Platformu. (2016). Sculpture Decay. https://www.saatchiart.com/art/Sculpture-Decay/730405/3639444/view (15.10.2020)
• Shin, J., (2020). Jungsoon Shin ile yapılan röportaj. Online, 27 Ekim.
• Şölenay, E ve Özer. G. (2013) Peter Osborne’nin kavramsal sanat açılımı doğrultusunda çağdaş seramik sanatında kavramsal çalışmaların incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 4(4) Haziran.
• Widewalls Çevirimiçi Platform. (2016). Süreç sanatının kökeni ve mirasını anlamak. https://www.widewalls.ch/magazine/process-art-artists-history (13.10.2020)
• Wixsite Çevirimiçi Kişisel İnternet Sayfası. (t.y.) Natalia Khlebtsevich. https://hleb141.wixsite.com/khlebtsevich-natalia/untitled-cua3 (12.10.2020)
• Wixsite Çevirimiçi Kişisel İnternet Sayfası. (t.y.) Natalia Khlebtsevich. www.khlebtsevich.com/dni-chasy-minuty-gody (22.10.2020)
• Onedio Çevirimiçi Sosyal İçerik Platformu. (2018) Japon Sanatı Dorodango. https://onedio.com/haber/topraktan-yapilan-toplarin-yuvarlanip-ustune-bir-de-cilalandigi-muazzam-japon-sanati-dorodango-820215 (22.10.2020)