Modern Çağda Düşüncenin Değişimi ve 20. Yüzyılın İlk Yarısındaki Afiş Tasarımlarına Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 18, 209 - 227, 29.12.2023

Ali Varol Tekkoç

Öz

Modernlik, kökleri 17. yüzyıla dek uzanan ve tüm dünyayı etkileyen toplum yaşamındaki değişimdir. Modernizmin pratik hayatta insanlığı refaha götüren belli sonuçları ortaya koyabilmiş olması; endüstrinin, makineleşmenin ya da toplum organizasyonundaki gelişmelerin yarattığı etkilerin yanı sıra, insanın dünyaya bakışındaki köklü değişim ile mümkün olmuştur. İnsanın dünyayı anlamlandırışı, bilgi ve varlık hakkındaki görüşlerinin değişimi, yeni bir dünya görüşü yaratmıştır. Yaklaşık olandan, muğlaklıklardan, bilimsel metodoloji ile ulaşılabilir somut verilerin ortaya konduğu bir dünyaya geçiş, insanın dünya karşısındaki yerini de değiştirmiştir. Doğa güçlerine karşı koyabilen, onları denetim altına alabilen ya da amaçlarına uygun biçimde kullanabilen insanoğlu, insanlığın tarih boyunca baş etmeğe çalıştığı koşulların aşılmasını sağlamış ve Batı Avrupa'nın bu dönüşümü Modern Çağ'ı doğurmuştur. 20. yüzyılın ilk yarısı dünya tarihi açısından önemli siyasi ve toplumsal olaylara sahne olmuş; sanayileşmenin, makineleşmenin, üretim biçiminin değişimine paralel olarak, toplumsal yapı değişmiş, ülkeler arasındaki gelirimler savaşlara neden olmuştur. Sadece tarihin akışı içinde yaşanan önemli olaylar dizini olarak değil, yeni bir çağı işaret eden ve kendini öncekinden bütünüyle ayıran bu dönemde, insanlığın yaşadığı köklü düşünce değişimleri açığa çıkmıştır.
Yaratılan her estetik görüşün, yaşam ile dolaylı veya dolaysız bağıntıları olduğu düşünüldüğünde; tarihin akışı içinde değişen yaşama biçimleri, kültürlerin, ulusların zevkleri ya da enformasyon ile edindikleri başka coğrafyalara ait bilgileri sonucu değişen beğenileri, üretim modeli, teknoloji veya malzemelerdeki gelişmeler, nihayetinde üretilen nesnelerin farklı dizaynlarını oluşturmak için kaynak olmuştur. 20. yüzyılın ilk çeyreği birbiri ile etkileşimde olan çok sayıda sanat akımı görülmüş, bu akımlar afiş ve tipografi tasarımlarını da etkilemiştir. Modern Çağ ile artan iletişim; afişlerin, broşürlerin, el ilanlarının, gazete, dergi tasarımlarının çağa uygun yeni dizaynlarının ve bu dizaynlara uygun yazı fontlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Bu araştırma modern çağın ortaya koyduğu düşüncenin, afişlerin tasarım mantalitesinde nasıl bir değişme yol açtığını ortaya koymayı, 20. yüzyıl sanat akımlarının afişlere etkilerini ve modern yazı fontlarının tasarımlar ile ilişkilerini ortaya koyabilmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

afiş tasarımı, modernizm, tipografi, sanat akımları

Kaynakça

• BECER, E. (2016), Modern Sanat ve Yeni Tipografi, Ankara: Dost Yayınları.
• BECER, E. (2019), İletişim ve Grafik Tasarım, Ankara: Dost Yayınları.
• CLEGG, S. (1978), Pover, Rule and Domination, Boston: Routletge-Kegan Yayınları.
• DELLALOĞLU, B. (2003); Frankfurt Okulunda Sanat ve Toplum, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• EİSELE, P. & NAEGELE, I. (2019), Moholy- Nagy and the New Typography: A-Z, Dortmund: Verlag Kettler Yayınevi Yayınları.
• El Lissitzky (1970), Russia: An Architecture for World Revolution" Massachusetts: M.I.T. Yayınları.
• ETZIONI, A. (1969), Modern Örgütler, Ankara: O.D.T.Ü. İdari İlimler Fak. Yayınları
• FARTİNG, S. (2014), Sanatın Tüm Öyküsü, İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• FEBVRE, L. (1995), Rönesans İnsanı, Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
• GIDDENS, A. (2001), Modernliği Anlamlandırmak, Bursa: Alfa Yayınları.
• GİDDENS, A. (2016), Moderliğin Sonuçları, İatanbul: Ayrıntı Yayınları.
• LEVY-BRUHL, L. (2020), İlkel Toplumlarda Mistik Deneyim Ve Simgeler, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• LUIDL, P. (1998), When, Who, How, Typograpy, Köln: Köneman Yayınları.
• MARDİN, Ş. (1982), " İdeoloji", Ankara: Turan Kitapevi Yayınları.
• MARGOLİN, V. (1997), The Struggle for Utopia: Rodchenko, Lissitzky, Moholy-Nagy, University of Chicago Press.
• MENGÜŞOĞLU, T. (1997), Felsefeye Giriş, İstanbul: Remzi Kitapevi Yayınları.
• RUSKİN, J. (2019), On Dokuzuncu Yüzyılın Fırtına Bulutu, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• RUSKİN, J. (2020), The Seven Lamps of Architecture, Ankara: Platanus Yayınları.
• SARIKAVAK, N. K. (2014), Çağdaş Tipografinin Temelleri, Ankara: Seçkin Yayınları.
• SARIKAVAK, N. K. (2017), Kaligrafik ve Tipografik Deneysel Tasarımlar, İstanbul: Hayalperest Yayınları.
• WEBER, M. (2015), Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, İstanbul: Yarın yayınevi.