Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Edebî Metin Kullanımı: Nasreddin Hoca Fıkraları

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 233 - 263, 29.09.2022

Gonca Kırbaş

Öz

Yabancı dil öğretiminde iletişimsel yaklaşımla birlikte dil öğretim materyali olarak önemini yitiren edebî metinler, 1980’li yıllarda tekrardan kaybettiği değeri kazanmaya başlamıştır. Bu değişim yabancı dil olarak Türkçe öğretimi sürecinde de etkili olarak toplumun temel yapısını yansıtması bakımından günümüzde sıklıkla başvurulan ana metinler olarak karşımıza çıktığı görülmüştür. Bu bağlamda, dil öğretiminde hikâyelerden şiirlere kadar birçok edebî ürün ders materyali olarak kullanılmaya başlamıştır. Türk fıkraları, halk edebiyatında Türk kültürünü zengin örnekler ile yansıtan edebî bir üründür. İçerdiği mesajlar sayesinde güldürürken düşündüren, düşündürürken öğreten sade ve akıcı bir üsluba sahiptir. Bu çalışmada, fıkraların yabancı dil olarak Türkçe öğretimindeki yerinin incelenmesi ve fıkraların derslerde kullanılabileceği etkinliklerinin hazırlanması hedeflenmiştir. Nitel desende yürütülen çalışmada doküman incelemesi yapılmıştır. Yunus Emre Enstitüsü tarafından hazırlanan Yedi İklim Türkçe öğretim setleri incelenmiş, Nasreddin Hoca’ya ve fıkra edebî metinlerine ait unsurlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bulgularında, Türkçe öğretim setlerindeki A2, B2 ve C1 düzeylerinde Nasreddin Hoca’ya ve fıkralarına yer verildiği görülmüştür. Ayrıca, fıkraların genellikle metin altı etkinliklerde yer aldığı, ana metin olarak kullanılmadığı ortaya çıkmıştır. A1 ve B1 düzeyinde ise fıkralara yer verilmediği tespit edilmiştir. Bu çerçevede ise, B1 düzeyinde Türkçe öğretimi için Nasreddin Hoca fıkralarının kullanılmasına örnek teşkil edecek ve dört temel becerinin geliştirilmesine katkı sağlayacak şekilde Diller İçin Avrupa Ortak Çerçeve Metni’nde ifade edilen etkileşimsel yaklaşıma uygun olarak bir materyal hazırlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, Nasreddin Hoca fıkraları, edebî metin kullanımı, ders materyali geliştirme.

Kaynakça

• Akkaya, A. (2013). Yabancılara Türkçe Öğretimi Kapsamında Fıkralar: Nasreddin Hoca Fıkraları. Millî Folklor, 171-181.
• Alınmaz, H. (1969). Resimli ve çizilmiş Nasreddin Hoca fıkraları. İstanbul: Yıldız Kitapevi.
• Aytan, T., Saydam, M., Akkaş, N., & Güneş, G. (2021). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Sadeleştirilmiş Metinlerin Okuduğunu Anlamaya Etkisi: Nasrettin Hoca Fıkraları Örneği. İnternational Journal of Languges' Education and Teaching, 9(1), 230-242.
• Baki, Y., & Karakuş, N. (2014). Fıkra Türünün Eğitimdeki Yeri ve Türkçe Ders Kitaplarındaki Kullanılabilirliği. Tarih Okulu Dergisi (TOD)(17), 785-812.
• Barın, E. (2008). Yabancılara Türkçenin Öğretiminde Nasreddin Hoca Fıkralarının Yeri. Türk Yurdu (255).
• Bayraktar, Z. (2010). Mizah Teorileri ve Mizah Teorilerine Göre Nasreddin Hoca Fıkralarının Tahlili (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Caba, Z. A. (2013). Nasreddin Hoca Fıkralarının Mantılsal Açıdan İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eyül Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Council of Europe (2020). Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı: Council of Europe Publishing.
• Dedebağı, H. (2007). Nasreddin Hoca Fıkralarının Eğitim Yönünden Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirtaş, T. (2012). Değerler Eğitiminde Edebi Ürünlerden Yararlanma: Nasreddin Hoca Fıkraları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Günay, E. C. (1995). Türk ve dünya klasikleri Nasrettin Hoca fıkraları. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Kahveci, Z. N. (2015). Günümüzde Yaşayan Nasreddin Hoca İmgesi: Akşehir ve Sivrihisar Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karadağ, M. (1996). Türk halk edebiyatında anlatı türleri. Ankara: Ürün Yayınevi.
• Kılıç, T. (2014). İlkokul Öğrencilerine Yönelik Hikâye Kitaplarının Grafik Tasarım Öğeleri Açısından İncelenmesi Keloğlan ve Nasreddin Hoca Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Okcu, A. L. (2017). Nasreddin Hoca Fıkralarının Zaman Kavramı Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sakaoğlu, S. (1992). Türk fıkraları ve Nasreddin Hoca. Konya: Selçuk Üniversitesi Yay.
• Sakaoğlu, S., & Alptekin, A. B. (2009). Nasreddin Hoca. (S. Gür, Dü.) Ankara: AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Sallabaş, M. E., & Göktentürk, T. (2018). Nasreddin Hoca Fıkralarının Yabancılara Türkçe Öğretimi Bakımından Değeri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 260-275.
• Şen, Ü. (2016). İki Dilli Türk Çocuklarına Temel Beceri ve Temel Değerlerin Öğretiminde Nasrettin Hoca Fıkralarının Yeri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (40), 257-272.
• Tan, N. (2015). UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Kavramı Çerçevesinde Nasreddin Hoca Fıkralarının Sürdürülebilirliği. Türk Dünyası (36), 93-105.
• Temizkan, M. (2011). Türkçe Öğretiminde Yaratıcı Düşünmeyi Geliştirme Bakımından Nasreddin Hoca Fıkraları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 195-223.
• TDK (2009). Türkçe sözlük (10. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekşan, K. (2012). Türkçe Dersi Öğrenme Alanları Açısından Nasrettin Hoca Fıkralarının Kullanılabilirliği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 271-287.
• Ulutaş, M., & Kara, M. (2017). Türkçe Ders Kitaplarında Nasreddin Hoca ve Fıkraları. Zeitschrift für die Welt der Türken / Journal of World of Turks, 9(3), 63-87.
• Yeşilyurt, E. T. (2019). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kültür Aktarımında Nasreddin Hoca Fıkralarının B2 Seviyesinde Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, D. (1998). Fıkra türü. Türk bitiği: araştırma / inceleme yazıları (s. 221-231). içinde Ankara: Akçağ Yayınevi.