Yabancılara Türkçe Öğretiminde Toplum Dil Bilgisel Yeterliliğin Arttırılmasına Yönelik Drama Faaliyetleri

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 159 - 185, 30.09.2024

İrem Kutlu , Arzu Çevik

Öz

Toplumsal, sosyal, kültürel değişimlerin sonucu olarak toplumsal etkileşim ve göç artmıştır. Bu durum bireyleri yeni dilleri öğrenmeye yöneltmiştir. Yeni dil öğrenmek için farklı ülkelerde üniversite eğitimi almak da bir yol olmuştur. Türkiye’de üniversite okuyacak yabancı öğrencilere Türkçe öğretme işi TÖMER’ler (Türkçe Öğretim Merkezi) tarafından yürütülmektedir. TÖMER’ler tarafından yürütülen yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında hedef dil öğretiminde amaçlanan kültür aktarımının gerçekleştirilebilmesi için tek başına kelimelerin öğretimi yetersiz kalmaktadır. Dil yaşayan bir varlık olduğundan dile ait oluşumlar yalnızca dilin içindeki kelimelerden ibaret değildir. Kelimelerin oluşturduğu grupların kazandığı yeni anlamlar dilin zenginliğidir. Dolayısıyla dile ait kültürel kullanımların dilin konuşulduğu sosyal ortamda hedef kitleye aktarılması çok boyutlu bir dil öğretim süreci gerçekleştirilmesi açısından önemlidir. Bu sürecin gerçekleştirilmesinde drama faaliyetleri, dilin iletişimsel olarak süreç içerisinde öğretilmesine olanak sunması açısından kalıcılık sağlayacak bir öğretim yöntemi olarak görülmüştür. Bu nedenle öğrenciye, dili kullanıldığı sosyal ortam içerisinde öğretilebilmesi ve dildeki toplum dil bilgisel kalıplarda ortaya çıkan kavram yanılgılarının ortadan kaldırılması açısından drama faaliyetlerinin kullanılması bu çalışmada amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yapılan uygulamalarla “Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen B1 seviyesindeki öğrencilerin toplum dil bilgisel yeterliklerinin artırılmasında yaratıcı drama faaliyetlerinin etkisi nedir? sorusuna cevap aranmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırmasına göre tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemi temel seviyenin ardından dili iletişim boyutunda etkin kullanacak olan orta seviye B1 grubu seçilerek uygun örnekleme metodu ile yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama tekniği olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu, araştırmacı günlüğü, gözlem formu ve başarı testi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda dil bilgisel kalıpların öğretilmesinde dramanın etkili olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe öğretimi, B1 seviyesi, toplum dil bilgisel yapılar, deyim, drama, yaratıcı drama.

Etik Beyan

2023-SBB-0896

Destekleyen Kurum

TUBİTAK 2209/A ÖĞRENCİ PROJESİ

Proje Numarası

1919B01230

Kaynakça

• Açık, F. ve Akpınar, M. (2010). Avrupa Dil Gelişim Dosyası bağlamında, yabancılara Türkçe öğretiminde deyim ve atasözlerinin öğrenme-öğretme sürecine aktarımı. III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. https://web.deu.edu.tr/ilyas/ftp/bildirikitabi.pdf
• Adıgüzel, Ö. (2002). Yaratıcı drama (1985-1995 Yazılar). Naturel Yayınları.
• Adıgüzel, Ö. (2006). Yaratıcı drama kavramı, bileşenleri ve aşamaları. Yaratıcı Drama Dergisi,1(1) , 17-31.
• Adıgüzel, Ö. (2007). Dramada temel kavramlar. A. Öztürk (Ed.). İlköğretimde drama (1. Baskı) içinde (ss.1-18). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Aslan, N. (1999). Türkiye 1. Drama Liderleri Buluşmasına Merhaba” Oluşum Tiyatrosu ve Drama Atölyesi Türkiye 1. Drama Liderleri Buluşması. Ankara,
• Aslan, N. (2009). “Drama Liderliği Öğretimi”, Türkiye 10. Drama Liderleri Buluşması ve Ulusal Drama Semineri Kitabı. 20-22 Haziran, Ankara, Oluşum Yayınları, 25-29.
• Arslan, M. ve Gürsoy, A. (2008). Rol yapma ve drama etkinlikleriyle yabancılara Türkçe öğretiminde motivasyonun sağlanması. Ege Eğitim Dergisi, 9(2), 109- 127.
• Ayrancı, B. B., Yiğit Karazeybek, P. ve Aydemir, M. (2023). Yabancılara Türkçe öğretiminde yaratıcı drama yönteminin Türkçe temel dil becerilerine etkisinin incelenmesi. Ekev Akademi 93(47), 47-66.
• Büyüköztürk, Ş.,Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri.Pegem Akademi
• Gün, M., Tanrıkulu, L., veTürk, A. (2021). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında ek çalışma kâğıtları ile deyim öğretimi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 23, 49-64. DOI:10.29000/rumelide.948289
• Demirel, Ö. (2000). Türkçe öğretimi. Pegem Yayınları
• Gün, M. veİkizçınar, B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçeöğretiminde kullanılan ders kitaplarındakiokuma metinlerinde atasözü̈ ve deyimlerin dağılımı: Yedi İklim Örneği. International Journal of Language Academy, 7(3), 214–233.
• Heathcote, D. (1984). Collected writings. Hutchinson.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Kır Cullen, E. (2021). Yaratıcı drama yöntemi ile deyimlerin öğretilmesi; yabancı dil olarak Türkçe dersleri için model sunumu. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4 (2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı), 81-90. https://doi.org/10.47948/efad.925799
• Koparıcı, I. F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe B1 seviyesinde deyim öğretimi/ öğrenimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi.
• Maden, S. (2010). Türkçe öğretiminde drama yönteminin gerekliliği. Türklük Bilimi Araştırmaları,27,503-519. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16968/177246
• Mills, G. E. (2003). Action research. A guidefortheteacherresearcher. Pearson Education,
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994) Qualtitivedataanalysis: expandedsource, Sage.
• Okvuran, A. (2003). Drama öğretmeninin yeterlilikleri. Ankara UniversityJournal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 36(1), 81-87. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000070
• Özbay, M. ve Akdağ, E.(2013). Deyimlerin öğretiminde aktif öğrenmenin etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(2), 46-54.
• San, İ. (1990) Eğitimde yaratıcı drama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23 (2), 573-582.
• San, İ. (1991). Yaratıcı drama eğitsel boyutları. Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Tekerek, N. (2007). Yaratıcı dramanın özgürlüğü, alışkanlık kalıpları ve bir uygulama örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 189-219.
• Tekin, E. ve Baş, B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kitaplarında atasözü ve deyimlerin öğretim stratejileri, Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 157-171.