Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI

Yıl 2019, Sayı: 94, 96 - 107, 25.04.2019

E.g. Keskin

Öz

Türkmen Türkçesinde ünsüzlerle ilgili ses olaylarının oldukça fazla örneği bulunmaktadır. Bu ses olayı dolayısıyla yapısal olarak benzer ancak işlev olarak farklı yapılar ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada Türkmen Türkçesinde farklı şekillerde oluşan yapıların başka Türk lehçeler ile aynı olarak algılanabileceğini örneklerle gösterilmektedir. Türkmen Türkçesinde sıfat-fiil ekinin olumsuz fiil gövdelerine gelmiş şekli olan -mAAn < -mA-yAn, zarf-fiil eki -mAAn < -mAyIn < -mADI(n), öğrenilen geçmiş zaman çekiminin olumsuz şekli -mAAn, çokluk ikinci şahıs emir kipinin olumsuz çekimini oluşturan -mAAŋ ve geniş zaman çekiminin olumsuzu -mAn < -mAr-In şekilleri birbiriyle karışmakta ve bu durum metin aktarmalarında karışıklık meydana getirebilmektedir. Çalışmamızda farklı kökenlerden gelen bu yapıların kullanıldığı cümlelerdeki işlevleri, başka ek veya kelimelerle bir araya gelerek meydana getirdikleri yapılar incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkmen Türkçesi Ses olayları Zarf-fiil eki Sıfat-fiil eki -mAAn ~ -mAn ~ -mAAŋ biçimleri

Kaynakça

  • 1. Hanser, O. Türkmence El Kitabı (Çev. Zuhal Kargı Ölmez), İstanbul: «Kebikeç Yayınları», 2003, 271 s.
  • 2. Kara, M. Türkmen Türkçesi Grameri, Ankara: «Gazi Kitabevi», 2005, 231 s.
  • 3. 10. Kara, M. (2007). “Türkmen Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2007, 231-290 s.
  • 4. Gabain, A. Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1988, 313 s.
  • 5. Borjakow, A., Saryhanow, M., Söÿegow, M., Hojayew, B., Ärnazarow, S. Türkmen Diliniñ Grammatikasy Morfologiÿa, Aşgabat: «Ruh», 2000, 608 s.
  • 6. Kerbabayév, B. Saylanan Eserler, Aşgabat: «Magaryf», 1992, 332 s.
  • 7. Doğan, L. “Türkmen Türkçesi”, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı (Ed. Levent Doğan), İstanbul: «Kriter Yayınları», 2010, 553-630 s. (2. baskı).
  • 8. Gökçür, E. “Türkmen Türkçesinde İkincil Uzun Ünlüler Üzerine”, Mavi Atlas, 5 (2) 2017, 549-576 s.
  • 9. Sakaoğlu, S., Ergun, M. Türkmen Halk Masalları, Ankara: «Kültür Bakanlığı Yayınları», 1991, 173 s.
  • 10. Buran, A., Alkaya, E., Yalçın, S. K. Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 (Güneybatı / Oğuz Grubu), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2014, 278 s.
  • 11. Kara, M. “Türkmencede Yaygın Olan Bir Hece Yutulması Olayı”, 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1999, 579-592 s.
  • 12. Kara, M. Türkmence (Giriş-Gramer-Metinler-Sözlük), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2001, 227 s. (2. baskı).
  • 13. Sağlam S., Sezer, Ö. Sakallı E. Türkmen Türkçesi, Çağdaş Türk Lehçeleri Metin Aktarmaları (Ed. Nergis Biray), İstanbul: «Kesit Yayınları», 2016, 77-106 s.
  • 14. Tekin, T. Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: «Sanat Kitabevi», 2003, 272 s. (3. baskı).
  • 15. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78524/turkmenistan-turk-edebiyati-10-11-ciltler.html

ТҮРІКМЕН ТІЛІНДЕ ТҮРЛІ ТҮБІРЛЕРДЕН ШЫҚҚАН -mAAn ~ -mAn ~ -mAAŋ ҚҰРЫЛЫМДАРЫ

Yıl 2019, Sayı: 94, 96 - 107, 25.04.2019

E.g. Keskin

Öz

Түрікмен тілінде дауыссыз дыбыстарға қатысты фонетикалық үдерістердің көптеген мысалдары бар. Осы фонетикалық үдерістердің арқасында құрылымы ұқсас, бірақ функционалды түрде әртүрлі құрылымдар пайда болады. Түрікмен тілінде есімше жұрнағы болымсыз етістіктің түбірлеріне қосылатын -mAAn<-mA-yAn формасы, көсімше жұрнағы етістің өткен субъективті шаққа қосылатын –mAAn формасы, бұйрық райдың 2-ші жақтың көптік түрі –mAAŋ және болымсыз етістіктің қазіргі және болашақ белгісіз шақ формасы -mAn < -mAr-In бір-бірімен араласып, мәтінді аударғанда, яғни аударма жұмысында қиындық тудырады. Бұл мақалада әртүрлі түбірлерден туындаған құрылымдардың функциялары, басқа жұрнақтар немесе сөздермен үйлесетін құрылымдар қарастырылады.

Anahtar Kelimeler

Түрікмен тілі Фонетикалық үдерістер Көсемше жұрнақтары Есімше жұрнақтары -mAAn ~ -mAn ~ -mAAŋ формалары

Kaynakça

  • 1. Hanser, O. Türkmence El Kitabı (Çev. Zuhal Kargı Ölmez), İstanbul: «Kebikeç Yayınları», 2003, 271 s.
  • 2. Kara, M. Türkmen Türkçesi Grameri, Ankara: «Gazi Kitabevi», 2005, 231 s.
  • 3. 10. Kara, M. (2007). “Türkmen Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2007, 231-290 s.
  • 4. Gabain, A. Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1988, 313 s.
  • 5. Borjakow, A., Saryhanow, M., Söÿegow, M., Hojayew, B., Ärnazarow, S. Türkmen Diliniñ Grammatikasy Morfologiÿa, Aşgabat: «Ruh», 2000, 608 s.
  • 6. Kerbabayév, B. Saylanan Eserler, Aşgabat: «Magaryf», 1992, 332 s.
  • 7. Doğan, L. “Türkmen Türkçesi”, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı (Ed. Levent Doğan), İstanbul: «Kriter Yayınları», 2010, 553-630 s. (2. baskı).
  • 8. Gökçür, E. “Türkmen Türkçesinde İkincil Uzun Ünlüler Üzerine”, Mavi Atlas, 5 (2) 2017, 549-576 s.
  • 9. Sakaoğlu, S., Ergun, M. Türkmen Halk Masalları, Ankara: «Kültür Bakanlığı Yayınları», 1991, 173 s.
  • 10. Buran, A., Alkaya, E., Yalçın, S. K. Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 (Güneybatı / Oğuz Grubu), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2014, 278 s.
  • 11. Kara, M. “Türkmencede Yaygın Olan Bir Hece Yutulması Olayı”, 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1999, 579-592 s.
  • 12. Kara, M. Türkmence (Giriş-Gramer-Metinler-Sözlük), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2001, 227 s. (2. baskı).
  • 13. Sağlam S., Sezer, Ö. Sakallı E. Türkmen Türkçesi, Çağdaş Türk Lehçeleri Metin Aktarmaları (Ed. Nergis Biray), İstanbul: «Kesit Yayınları», 2016, 77-106 s.
  • 14. Tekin, T. Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: «Sanat Kitabevi», 2003, 272 s. (3. baskı).
  • 15. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78524/turkmenistan-turk-edebiyati-10-11-ciltler.html

-maan ~ -man ~ -maaŋ FORMS FROM DIFFERENT STRUCTURES IN TURKMEN LANGUAGE

Yıl 2019, Sayı: 94, 96 - 107, 25.04.2019

E.g. Keskin

Öz

There are a big amount of examples on consonants among phonetical changes in Turkmen language. In this study, it is shown that the structures formed in different forms in Turkmen language can be perceived as the same with other Turkish languages. It is comprised of structurally similar but functions as different structures. -mAAn < -mA-yAn, in Turkmen language, is a form of verbal adjective suffix that added to the negative verb stem, is mixing with the gerundium suffix -mAAn < -mAyIn < -mADI(n), negatif form of past time conjugation -mAAn, the negatif conjugation of second person plural imperative -mAAŋ and the negative conjugation form of present tense -mAn < -mAr-In and this situation may cause confusions in text transfers. In this study, these structures from different origins will be examined with their functions as gerundium or participle in the sentences, and different forms of these suffixes that is constructed with addition of different suffixes and words will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Turkmen language Phonetical events Gerundium Participle -mAAn ~ -mAn ~ -mAAŋ forms

Kaynakça

  • 1. Hanser, O. Türkmence El Kitabı (Çev. Zuhal Kargı Ölmez), İstanbul: «Kebikeç Yayınları», 2003, 271 s.
  • 2. Kara, M. Türkmen Türkçesi Grameri, Ankara: «Gazi Kitabevi», 2005, 231 s.
  • 3. 10. Kara, M. (2007). “Türkmen Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2007, 231-290 s.
  • 4. Gabain, A. Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1988, 313 s.
  • 5. Borjakow, A., Saryhanow, M., Söÿegow, M., Hojayew, B., Ärnazarow, S. Türkmen Diliniñ Grammatikasy Morfologiÿa, Aşgabat: «Ruh», 2000, 608 s.
  • 6. Kerbabayév, B. Saylanan Eserler, Aşgabat: «Magaryf», 1992, 332 s.
  • 7. Doğan, L. “Türkmen Türkçesi”, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı (Ed. Levent Doğan), İstanbul: «Kriter Yayınları», 2010, 553-630 s. (2. baskı).
  • 8. Gökçür, E. “Türkmen Türkçesinde İkincil Uzun Ünlüler Üzerine”, Mavi Atlas, 5 (2) 2017, 549-576 s.
  • 9. Sakaoğlu, S., Ergun, M. Türkmen Halk Masalları, Ankara: «Kültür Bakanlığı Yayınları», 1991, 173 s.
  • 10. Buran, A., Alkaya, E., Yalçın, S. K. Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 (Güneybatı / Oğuz Grubu), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2014, 278 s.
  • 11. Kara, M. “Türkmencede Yaygın Olan Bir Hece Yutulması Olayı”, 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1999, 579-592 s.
  • 12. Kara, M. Türkmence (Giriş-Gramer-Metinler-Sözlük), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2001, 227 s. (2. baskı).
  • 13. Sağlam S., Sezer, Ö. Sakallı E. Türkmen Türkçesi, Çağdaş Türk Lehçeleri Metin Aktarmaları (Ed. Nergis Biray), İstanbul: «Kesit Yayınları», 2016, 77-106 s.
  • 14. Tekin, T. Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: «Sanat Kitabevi», 2003, 272 s. (3. baskı).
  • 15. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78524/turkmenistan-turk-edebiyati-10-11-ciltler.html

ОБРАЗОВАНИЕ СТРУКТУР -mAAn ~ -mAn ~ -mAAŋ ИЗ РАЗЛИЧНЫХ КОРНЕЙ ТУРКМЕНСКОГО ЯЗЫКА

Yıl 2019, Sayı: 94, 96 - 107, 25.04.2019

E.g. Keskin

Öz

Существует большое количество примеров фонетических процессов, связанных с согласными в туркменском языке. Благодаря этим фонетическим процессам появляются структурно похожие, но функционально разные структуры. В этом исследовании показано, что структуры, сформированные в различных формах на туркменском языке, могут восприниматься и в других тюркских языках. В туркменском языке суффикс причастия, который присоединяется к отрицательной форме глагола -mAAn < -mA-yAn, суффикс деепричастия, который присоединяется к прошедшему субъективному времени глагола -mAAn < -mAyIn < -mADI(n), форма повелительного наклонения 2-го лица множественного числа –mAAŋ и отрицательная форма настоящего-будущего неопределенного времени -mAn < -mAr-In смешиваются друг с другом, и данная ситуация создает путаницу при переводах. В данном исследовании рассмотрены функции структур, которые образуются из разных корней, с точки зрения структур, которые образуются при помощи других суффиксов или слов.

Anahtar Kelimeler

Туркменский язык Фонетические процессы Суффиксы деепричастия Суффиксы причастия Формы -mAAn ~ -mAn ~ -mAAŋ

Kaynakça

  • 1. Hanser, O. Türkmence El Kitabı (Çev. Zuhal Kargı Ölmez), İstanbul: «Kebikeç Yayınları», 2003, 271 s.
  • 2. Kara, M. Türkmen Türkçesi Grameri, Ankara: «Gazi Kitabevi», 2005, 231 s.
  • 3. 10. Kara, M. (2007). “Türkmen Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri (Ed. Ahmet Bican Ercilasun), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2007, 231-290 s.
  • 4. Gabain, A. Eski Türkçenin Grameri (Çev. Mehmet Akalın), Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1988, 313 s.
  • 5. Borjakow, A., Saryhanow, M., Söÿegow, M., Hojayew, B., Ärnazarow, S. Türkmen Diliniñ Grammatikasy Morfologiÿa, Aşgabat: «Ruh», 2000, 608 s.
  • 6. Kerbabayév, B. Saylanan Eserler, Aşgabat: «Magaryf», 1992, 332 s.
  • 7. Doğan, L. “Türkmen Türkçesi”, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı (Ed. Levent Doğan), İstanbul: «Kriter Yayınları», 2010, 553-630 s. (2. baskı).
  • 8. Gökçür, E. “Türkmen Türkçesinde İkincil Uzun Ünlüler Üzerine”, Mavi Atlas, 5 (2) 2017, 549-576 s.
  • 9. Sakaoğlu, S., Ergun, M. Türkmen Halk Masalları, Ankara: «Kültür Bakanlığı Yayınları», 1991, 173 s.
  • 10. Buran, A., Alkaya, E., Yalçın, S. K. Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 (Güneybatı / Oğuz Grubu), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2014, 278 s.
  • 11. Kara, M. “Türkmencede Yaygın Olan Bir Hece Yutulması Olayı”, 3. Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Ankara: «Türk Dil Kurumu Yayınları», 1999, 579-592 s.
  • 12. Kara, M. Türkmence (Giriş-Gramer-Metinler-Sözlük), Ankara: «Akçağ Yayınları», 2001, 227 s. (2. baskı).
  • 13. Sağlam S., Sezer, Ö. Sakallı E. Türkmen Türkçesi, Çağdaş Türk Lehçeleri Metin Aktarmaları (Ed. Nergis Biray), İstanbul: «Kesit Yayınları», 2016, 77-106 s.
  • 14. Tekin, T. Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: «Sanat Kitabevi», 2003, 272 s. (3. baskı).
  • 15. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78524/turkmenistan-turk-edebiyati-10-11-ciltler.html
Toplam 15 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Dilbilim
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

E.g. Keskin Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 25 Nisan 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019 Sayı: 94

Kaynak Göster

APA Keskin, E. (2019). TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI. Türkoloji(94), 96-107.
AMA Keskin E. TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI. Türkoloji. Nisan 2019;(94):96-107.
Chicago Keskin, E.g. “TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI”. Türkoloji, sy. 94 (Nisan 2019): 96-107.
EndNote Keskin E (01 Nisan 2019) TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI. Türkoloji 94 96–107.
IEEE E. Keskin, “TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI”, Türkoloji, sy. 94, ss. 96–107, Nisan 2019.
ISNAD Keskin, E.g. “TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI”. Türkoloji 94 (Nisan 2019), 96-107.
JAMA Keskin E. TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI. Türkoloji. 2019;:96–107.
MLA Keskin, E.g. “TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI”. Türkoloji, sy. 94, 2019, ss. 96-107.
Vancouver Keskin E. TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE FARKLI KÖKENLERDEN GELEN -MAAN ~ -MAN ~ -MAAŊ YAPILARI. Türkoloji. 2019(94):96-107.
 Kapak Resmi İndir