Some Pomological and Morphological Characteristics of Bilberry (Vaccinium myrtillus L.) Genotypes Growing in Şalpazarı district of Trabzon Province

Yıl 2023, , 163 - 168, 31.12.2023

Salih Çolak , Ali İslam

https://doi.org/10.29278/azd.1351399

Öz

Objective: The aim of this study is to examine some morphological, pomological characteristics in Bilberry populations and to identify promising genotypes and use in breeding studies.
Materials and Methods: This study was carried out on bilberry (Vaccinium myrtillus L.) populations in Şalpazarı (Trabzon province) between 2011-2012. In the study, bilberry populations were visited and measurement were recorded by morphological (shoot length (cm), leaf length (cm), leaf width (cm)), pomological (fruit width and length (mm), fruit weight (g), fruit color, fruit taste, fruit shape, fruit seed number, stem scar (mm) TSS, titratable acidity and pH). Color of berry was measured with CR 400 Minolta. Total soluble solid (°Brix), pH value and titratable acid content (mg/100 ml citric acid) were determined. All measurements were made in 10 samples (berry and leaf) in 3 replications.
Results: Bilberry populations, which are generally in groups in the study area, measurements were made on individuals who were thought to be different. In addition, berry samples were collected from these individuals for laboratory study. Two genotypes (TS15 – TS25) were selected as promising after both field and laboratory measurements. The genotypes were observed to have low shoots about 14.0-28.0 cm high and the plant growth status upright. Leaves were determined as 2.38-2.58 cm long and 1.66-1.74 cm wide, berry length 8.95-9.48 mm, width 10.22-10.59 mm.
Conclusion: A limited number of studies have been conducted on bilberry (Vaccinium myrtillus L.) species in our country as well as in the world. With this research, the morphological and pomological properties of the remarkable genotypes of Vaccinium myrtillus L. species, which spread at high altitudes in the Eastern Black Sea Region, were examined. The results obtained are at the initial level. It is important to continue detailed studies and to reveal the genetic resources of our country and to increase product diversity. In order to prevent the disappearance of Vaccinium species found in the natural flora of our country and to use the types with superior characteristics in breeding studies to be carried out in the future, should be taken under protection.

Anahtar Kelimeler

Vaccinium myrtillus, Bilberry, Pomology

Trabzon İli Şalpazarı İlçesinde Yetişen Çobanüzümü’nün (Vaccinium myrtillus L.) Pomolojik ve Morfolojik Özellikleri

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, çobanüzümü popülasyonlarında bazı morfolojik ve pomolojik özellikleri inceleyerek, sonraki ıslah çalışmalarında kullanmak için farklılık arz eden ümitvar genotipleri belirlemektir.
Materyal ve Yöntem: Bu çalışma 2011-2012 yılları arasında Trabzon ili Şalpazarı ilçesinde bulunan çobanüzümü (Vaccinium myrtillus L.) popülasyonlarında yürütülmüştür. Çalışmada, çobanüzümü popülasyonlarının yer aldığı bölgeler gezilerek farklılık arz ettiği düşünülen popülasyon grupları içerisindeki genotiplerin morfolojik (sürgün boyu (cm), yaprak uzunluğu (cm), yaprak genişliği (cm)), pomolojik (meyve eni ve boyu (mm), meyve ağırlığı (g), meyve rengi, meyve tadı, meyve şekli, meyve tohum sayısı (adet), sap çukur yara izi (mm), SÇKM, titre edilebilir asit miktarı, pH) belirlenmiştir. Meyvelerin kabuk rengi minolta ile ölçülmüştür. Toplam çözülebilir kuru madde (°Brix), pH değeri ve titre edilebilir asit içeriği (mg/100 ml sitrik asit olarak) belirlenmiştir. Tüm ölçümler, 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 10 örnekte (meyve ve yaprak) olacak şekilde gerçekleştirilmiştir.
Araştırma Bulguları: Çalışma alanında genel olarak topluluklar halinde bulunan çobanüzümü popülasyonları gezilerek, farklılık arz ettiği düşünülen popülasyon gruplarında (TŞ15-TŞ25) ölçümler yapılmıştır. Popülasyonlar içerisinde yer alan bireylerin, 14.0-28.0 cm yüksekliğinde alçak boylu sürgünlere sahip olduğu ve bitki büyüme durumu dik olarak gözlemlenmiştir. Yapraklar 2.38-2.58 cm uzunluğunda ve 1.66-1.74 cm genişliğinde, meyvelerin uzunluğu 8.95-9.48 mm, genişliği ise 10.22-10.59 mm aralığında tespit edilmiştir.
Sonuç: Çobanüzümü türü üzerine ülkemizde olduğu gibi dünyada da sınırlı sayıda çalışma yapılmıştır. Bu araştırma ile özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yüksek rakımlarda yayılım gösteren Vaccinium myrtillus L. türünde dikkat çeken genotiplerin morfolojik ve pomolojik özellikleri incelenmiştir. Elde edilen bulgular başlangıç düzeyindedir. Detaylı çalışmalara devam edilip ülkemiz genetik kaynaklarının ortaya çıkartılması ve ürün çeşitliliğinin artırılması önem arz etmektedir. Ülkemiz doğal florasında bulunan Vaccinium türlerinin kaybolmasını engellemek ve üstün özellik gösteren genotiplerin, gelecek yıllarda yapılacak ıslah çalışmalarında kullanılması için koruma altına alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vaccinium myrtillus, Çobanüzümü, Pomoloji

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S. (1987). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1009 Ankara.
• Bilgin S., Alım E., Çeliktaş Ö.Y. (2020). Kaz Dağları'nda Yetişen Çobanüzümü (Vaccinium myrtillus L.)' nün Bazı Meyve ve Tohum Özellikleri. Uluslararası Kazdağları ve Edremit Sempozyumu, ISBN: 978-605-87840-0-0, Bildiriler Kitabı, 109-119, Edremit.
• Çelik, H. (2008). Yaban Mersini (Likaba) Yetiştiriciliği. Artvin’de Yaban Mersini (Likaba) Yetiştiriciliği Eğitim Projesi, AÇÜ Orman Fakültesi Dekanlığı, Ders Notu, DOKAP LDI-172, Artvin, 67 s.
• Çelik, H. (2010). Türkiyenin Yeni Üzümsü Meyveleri Maviyemiş, Turnayemişi ve Kekreyemişi. www. uzumsu.com.tr. Çelik, H. (2012). Yüksek Boylu Maviyemiş (Highbush Blueberry) Yetiştiriciliği. Gifimey Mesleki Yayınlar Serisi-III, Pp: 152.
• Everett T.H. (1981). The New York Botanical Garden illustrated encyclopedia of horticulture. Volume 10. New York: Garland Publishing: 3225B3601.
• Huxley A. (1992). The new Royal Horticultural Society dictionary of gardening. Volume 4. New York: Stockton Press. 888 p.
• İslam, A., & Çelik, H. (2006). Trabzon İli Of İlçesi ve Çevresinde Yetişen Yabanmersinlerinin Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu. 14-16 Eylül 2006. Tokat.
• İslam, A. & Patan, Z. (2019). Doğankent’te Yetişen Çobanüzümü (Vaccinium myrtillus L.) Genotiplerinin Tanımlanması Üzerine Araştırmalar. 6. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, Bahçe Dergisi 48 (Özel Sayı): 87–93. ISSN 1300–8943.
• İslam, A., Çelik, H., & Serdar, Ü. (2009). Evaluation of Vaccinium arctostaphyllos selections from the Artvin and Trabzon Provinces of Turkey. 9. International Symposium on Vaccinium. OR. 810:129-132.
• Karaer, F., & Adak, Y. (2006). Türkiye Florasında Üzümsü Meyve Olarak Kullanılan Taksonların Yayılış Alanları ve Ekolojik Özellikleri. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu. 14-16 Eylül 2006. Tokat.
• Nestby, R., Percival, D., Martinussen, I., Opstad, N., & Rohloff, J. (2011). The European blueberry (Vaccinium myrtillus L.) and the potential for cultivation. A review. The European Journal of Plant Science and Biotechnology, 5 (Special Issue 1), 5-16.
• Ritchies, J.C. (1956). Vaccinium myrtillus L. Journal of Ecology. 44(1): 291-299.
• Stevens, P.F. (1978) Vaccinium L. (In: Davis P. H. H. ed.) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Volume 6. Edinburgh, Edinburgh University Press. Pp. 100-104.
• Türkben, C., Barut, E., Malyer, H., Karaman, B. & Durgut, E., (2006). Uludağ (Bursa)’daki Yabanmersini (Vaccinium myrtillus L.) Popülasyonları Üzerinde İncelemeler. II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu (14-16 Eylül). Tokat.
• Vande Kloet, S.P. & Dickinson, T.A., (1999). The taxonomy of Vaccinium section Myrtillus (Ericaceae). Brittonia 51(2):231-254.
• Yılmaz, S. (2006). Şalpazarı İlçe Merkezi’nin Coğrafi Etüdü. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.