The Effect of Sowing Density on Yield and Quality of Safflower (Carthamus tinctorius L.) Varieties

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 234 - 250, 29.12.2025

Abdulkadir Büyük , Mehmet Zeki Koçak , Bünyamin Yıldırım

https://doi.org/10.29278/azd.1678019

Öz

Objective: This research was conducted in 2022 at the Igdir University Agricultural Practice and Research Center (TUAM) to determine the effects of row spacing on yield and quality in different safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars.
Materials and Methods: The field experiment was established in a factorial design with three replications, using five safflower cultivars (Dinçer, Balcı, Yekta, Safir, and Hasankendi) and three different row spacing distances (20, 40, and 60 cm). The variety and row spacing combinations were randomly assigned within the experimental layout. In the study, the agro-morphological characteristics of the cultivars were evaluated.
Results: The following results were obtained: plant height ranged from 56.47 to 74.27 cm, the number of fruit-bearing branches per plant varied between 5.10 and 7.57, the number of capitula per plant ranged from 6.77 to 17.00, and the number of seeds per capitulum was between 35.67 and 62.00. Additionally, seed yield per plant varied from 206.53 to 835.82 g/plant, overall seed yield ranged between 21.51 and 87.06 kg/da, and the thousand-seed weight was between 40.85 and 49.05 g. Furthermore, crude oil weight varied from 3.00 to 3.87 g, crude oil content ranged between 60.13% and 77.46%, linoleic acid content was found to be between 63.58% and 78.89%, and oleic acid content varied from 10.79% to 24.21%.
Conclusion: Based on the results obtained from this study, the highest seed-yielding cultivars were identified as Dinçer, Balcı, and Safir, while the cultivars with the highest crude oil yield were determined to be Hasankendi, Yekta, and Safir. According to this study, a row spacing of 20 cm stands out as the most advantageous and recommended spacing in terms of both seed yield and oil yield.

Anahtar Kelimeler

Safflower , Carthamus tinctorius L. , yield , variety , sowing density

Etik Beyan

The authors declare no conflict of interest.

Destekleyen Kurum

This master thesis work was financially supported by the Project Coordination Office of Igdir University (Türkiye) under project no: ZİF0722Y28. In this regard, we would like to express our deep gratitude to Igdir University (Türkiye).

Proje Numarası

ZİF0722Y28

Teşekkür

The present study was derived from the master's thesis of Abdulkadir Büyük. I am deeply grateful to my esteemed advisors for their invaluable contributions to my academic and personal journey, and to my beloved family for their unwavering support.

Aspir Çeşitlerinde (Carthamus tinctorius L.) Ekim Sıklığının Verim ve Kalite Üzerine Etkisi

Öz

Amaç: Bu araştırma, farklı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde ekim sıklığının verim ve kalite üzerine etkilerini belirlemek amacıyla 2022 yılında Iğdır Üniversitesi Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi (TUAM)’nde yürütülmüştür.
Materyal ve Yöntem: Tarla denemesi, beş aspir çeşidi (Dinçer, Balcı, Yekta, Safir ve Hasankendi) ile üç farklı sıra arası mesafesinin (20, 40 ve 60 cm) kullanıldığı faktöriyel düzende ve üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Çeşit ve sıra arası mesafesi kombinasyonları deneme parsellerine tesadüfî olarak dağıtılmıştır. Çalışmada, çeşitlerin agro-morfolojik özellikleri değerlendirilmiştir.
Araştırma Bulguları: Elde edilen sonuçlara göre; bitki boyu 56.47 ile 74.27 cm arasında, bitki başına meyve veren dal sayısı 5.10 ile 7.57 arasında, bitki başına tabla sayısı 6.77 ile 17.00 arasında ve tabla başına tohum sayısı 35,67 ile 62,00 arasında değişmiştir. Ayrıca, bitki başına tohum verimi 206,53 ile 835,82 g arasında, dekara toplam tohum verimi ise 21.51 ile 87.06 kg arasında bulunmuştur. Bin tane ağırlığı ise 40.85 ile 49.05 g arasında değişmiştir. Bitki başına, ham yağ miktarı 3.00 ile 3.87 g arasında, kabuk dâhil ham yağ oranı ise %60.13 ile %77.46 arasında tespit edilmiştir. Linoleik asit içeriği %63.58 ile %78.89 arasında, oleik asit içeriği ise %10.79 ile %24.21 arasında değişmiştir.
Sonuç: Bu çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, en yüksek tohum verimine sahip çeşitler Dinçer, Balcı ve Safir olarak belirlenmiş, en yüksek ham yağ verimine sahip çeşitler ise Hasankendi, Yekta ve Safir olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmaya göre, 20 cm sıra arası ekim, hem tane verimi hem de yağ verimi bakımından en avantajlı ve önerilen sıra arası mesafe olarak öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aspir , Carhamus tinctorius L. , çeşit , verim , ekim sıklığı

Proje Numarası

ZİF0722Y28

Kaynakça

• Abou Chehade. L., Angelini. L. G., & Tavarini. S. (2022). Genotype and seasonal variation affect yield and oil quality of safflower (Carthamus tinctorius L.) under Mediterranean conditions. Agronomy. 12(1). 122.
• Akgün, M., & Söylemez, E. (2022). Determining the future trends of safflower plant in Türkiye. International Journal of Agriculture Environment and Food Sciences, 6(1), 50-57.
• Aktaş. H. (2022). Van Koşullarında Yeni Geliştirilen Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi [Master's thesis. Van Yüzüncü Yıl University]. Van Yüzüncü Yıl University Graduate School of Science.
• Andırman. M., & Karaaslan. D. (2021). The effect of different nitrogen and phosphorus levels on flower petal yield and some plant parameters of safflower cultivars under irrigated conditions in Diyarbakır. ISPEC Journal of Agricultural Sciences. 5(3). 659-668.
• Arslan. Y., Katar. D., Güneylioğlu. H., Subaşı. İ., Şahin. B., & Bülbül. A. S. (2010). Wild Carthamus L. species in the Turkish flora and their evaluation possibilities in safflower (C. tinctorius L.) breeding. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 19(1-2). 36-43.
• Aslan. D. (2021). Gümüşhane (Kelkit) Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi. Lisasnüstü Eğitim Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Gümüşhane
• Aslantaş. Ğ. 2019. Konya Şartlarında Aspir (Carthamus tinctorius L.) Genotiplerinde Farklı Ekim Zamanlarının Verim. Verim Unsurları ve Kalite Üzerine Etkileri. Selçuk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Konya
• Ay. M. (2022). Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinde Farklı Fosfor Dozunun Aspir Verim ve Yağ Asitleri Kompozisyonu Üzerine Etkisi. ġırnak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Şırnak
• Aydın. O. (2019). Aspirde (Carthamus tinctorius L.) Farklı Ekim Sıklıklarının Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Konya
• Bozdemir. Ġ. 2020. Aspir Çeşitlerinde (Carthamun tinctorius L.) Farklı Ekim Sıklığının Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri
• Çakır. H. (2023). Ekim Dönemlerinin Bazı Oleik ve Linoleik Tip Aspir Çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) Tohum Verimi ve Kalite Özelliklerine Etkisinin Araştırılması. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Tekirdağ
• Çelik. Z. (2017). The effect of different basal fertilizer applications on seed yield and some quality characteristics of safflower (Carthamus tinctorius L.). Master's thesis. Namık Kemal University. Namık Kemal University Graduate School of Science.
• Çelik. R. (2022). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Azot Dozu Uygulamasının Aspir’in (Carthamun tinctorius L.) Verimi ve Kalitesi Üzerine Etkileri. ġırnak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Şırnak
• Coşar. Ġ. (2023). Bazı Aspir Çeşitlerinin (Carthamun tinctorius L.) Bayburt Şartlarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Bayburt Üniversitesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Bayburt.
• Daniş. M. (2022). Farklı Çinko Doz Uygulamalarının Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Genotiplerinde Verim ve Yağ Kalitesi Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi. Şırnak Üniversitesi. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Şırnak
• Ekin. F. (2019). Bingöl Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Bazı Aspir (Carthamun tinctorius L.) Üzerine Çeşitlerinde Verim ve Kalite Etkisi. Bingöl Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Bingöl
• Erbaş. S. (2012). Melezleme Islahı İle Tohum Verimi. Yağ ve Oleik Asit İçeriği Yüksek Aspir (Carthamun tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. Isparta
• Erpay. A. (2022). Aspir (Carthamun tinctorius L.) Çeşitlerinde Farklı Sıra Arası Uygulamalarının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Konya
• The Food and agriculture organization corporate statistical database (FAOSTAT, 2020) report, 2020. Gencer. M. (2023). Kuru ve Sulu Şartlarda Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Farklı Sıra Üzeri Mesafelerin Önemli Tarımsal ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. Konya
• Gomashe. S.S., Ingle, K. P., Sarap, Y. A., Chand, D., & Rajkumar, S. (2021). Safflower (Carthamus tinctorius L.): An underutilized crop with potential medicinal values. Annals of Phytomedicine, 10(1), 242-248.
• İnan. D. (2014). İzmir Bornova Koşullarında Yazlık ve Kışlık Bazı Aspir Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarının Karşılaştırılması. Ege Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. İzmir
• Khalid, N., Khan, R.S., Hussain, M.I., Farooq, M., Ahmad, A., & Ahmed, I. (2017). A comprehensive characterisation of safflower oil for its potential applications as a bioactive food ingredient-A review. Trends in food science & technology, 66, 176-186.
• Kobuk. M., Ekici. K., & Erbaş. S. (2019). Determination of physical and chemical properties of safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes. Kahramanmaraş Sütçü İmam University Journal of Agriculture and Nature. 22(1). 89-96.
• Koçak, M. Z., Kumlay, A. M., & Alma, M. H. (2023). Morphological and molecular characterization of flax (Linum usitatissimum L.) accessions obtained from different locations in Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 70(8), 2235-2261.
• Kurt, C., Altaf, M. T., Liaqat, W., Nadeem, M. A., Çil, A. N., & Baloch, F. S. (2025). Oil Content and Fatty Acid Composition of Safflower (Carthamus tinctorius L.) Germplasm. Foods, 14(2), 264.
• Mosupiemang, M., Emongor, V. E., Malambane, G., & Mapitse, R. (2023). Growth, development and yield of safflower genotypes in response to environmental variations. J. Phytol, 15, 45-154.
• Ögetürk. M.T. (2018). Aspir (Carthamus tinctorius L.) Bitkisinde Farklı Sıra Arası ve Sıra Üzeri Mesafelerin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi. Dicle Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır
• Özaydın. N. (2020). Van İklim Koşullarında Farklı Hümik Asit Dozlarının Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Van
• Özel. A., Demirbilek. T., Çopur. O., & Gür. A. (2004). The effect of different sowing times and row spacing on flower petal yield and some plant characteristics of safflower (Carthamus tinctorius L.) under dry conditions in Harran Plain. Harran University Journal of Agricultural Faculty. 8(3-4). 1-7.
• Özaşık. İ. (2015). Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Bitki Sıklığının Verim ve Tohumluk Kalitesine Etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir
• Özer. H. (2022). Hakkâri-Yüksekova Ekolojik Şartlarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Van.
• The Food and agriculture organization corporate statistical database (FAOSTAT, 2021-2024) report, 2024.
• Steberl, K., Hartung, J., Munz, S., & Graeff-Hönninger, S. (2020). Effect of row spacing, sowing density, and harvest time on floret yield and yield components of two safflower cultivars grown in southwestern Germany. Agronomy, 10(5), 664.
• Şeker. T. 2019. Türkiye‟deki Aspir (Carthamus tinctorius L.) ÇeĢitlerinin Kuru Koşullarda Verim ve Bazı Kalite Performanslarının Belirlenmesi. Ordu Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Ordu
• Uysal. N., Baydar. H., & Erbaş. S. (2006). Determination of agricultural and technological properties of safflower (Carthamus tinctorius L.) lines developed from Isparta population. Journal of Faculty of Agriculture. 1(1). 52-63
• Yıldırım. C. (2021). Şanlıurfa Ekolojik Koşullarında Bazı Aspir (Carthamus Tinctorius L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Parametrelerinin İncelenmesi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.Yüksek Lisans Tezi.Şanlıurfa .