Ordu İli Bazı Fındık Bahçelerinin Potasyum Durumunun Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 288 - 296, 29.12.2025

Faruk Ozkutlu , Kürşat Korkmaz

https://doi.org/10.29278/azd.1791109

Öz

Amaç: Bu çalışma, Türkiye’nin önemli fındık üretim merkezlerinden Ordu ili merkez ilçesindeki fındık bahçelerinin topraklarının potasyum (K) beslenme düzeyini belirlemek ve toprakların fiziksel ve kimyasal özelliklerini değerlendirmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma, bölgedeki toprakların fındık tarımı için uygunluğunu ve potasyum eksikliği gibi sınırlayıcı faktörleri ortaya koyarak verim artışı için gerekli yönetim stratejilerini belirlemeyi hedeflemiştir.
Materyal ve Yöntem: Ordu ili merkez ilçesindeki 75 farklı fındık bahçesinden 0–30 cm derinlikten alınan toprak örneklerinde tekstür, pH, elektriksel iletkenlik (EC), kireç, organik madde ve yarayışlı potasyum analizleri gerçekleştirilmiştir.
Araştırma Bulguları: Toprak örneklerinin %8.00’i “Çok az” (<50 mg kg-1), %42.67’si “Az” (50–140 mg kg-1), %45.33’ü “Yeterli” (140–370 mg kg-1) ve %4.00’ü “Fazla” (370–1000 mg kg-1) K kategorisinde yer almıştır. Toplam potasyum noksanlık oranı %50.67’dir. Toprakların %29.33’ü kil, %17.33’ü killi tın tekstüründe olup, pH değerleri 4.33–7.82 (ortalama 6.11), EC değerleri 28.4–521 µS cm-1 (ortalama 163.5 µS cm-1) arasında değişmiştir. Kireç içeriği %92’si <%5’den düşük, organik madde içeriği ise %64.00 oranında orta düzeydedir.
Sonuç: Ordu ili fındık bahçelerinin toprakları, düşük tuzluluk ve orta organik madde seviyeleriyle fındık tarımı için genel olarak uygun olsa da, %50.67 oranında potasyum noksanlığı tespit edilmiştir. Asidik pH ve düşük kireç içeriği, potasyum biyoyararlanımını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, toprak analizlerine dayalı hassas potasyum gübrelemesi ve kireçleme uygulamaları, bölgedeki fındık verim ve kalitesini artırmak için kritik önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ordu , Corylus avellana L , Toprakta K , Toprak Verimliliği

Determination of Potassium Status of Some Hazelnut Orchards in Ordu Province

Öz

Objective: This study was conducted to determine the potassium (K) nutrition status of soils in hazelnut orchards in the central district of Ordu Province, a major hazelnut production center in Turkey, and to evaluate the physical and chemical properties of these soils. The research aimed to assess the suitability of the soils for hazelnut cultivation, identify limiting factors such as potassium deficiency, and propose management strategies to enhance yield.
Materials and Methods: Soil samples were collected from 0–30 cm depth in 75 different hazelnut orchards in the central district of Ordu Province. Analyses were performed for texture, pH, electrical conductivity (EC), lime content, organic matter, and available potassium.
Results: Of the soil samples, 8.00% were classified as "very low" (<50 mg kg-1), 42.67% as "low" (50–140 mg kg-1), 45.33% as "adequate" (140–370 mg kg-1), and 4.00% as "high" (370–1000 mg kg-1) in K categories. The total potassium deficiency rate was 50.67%. Regarding texture, 29.33% of the soils were clay and 17.33% clay loam; pH values ranged from 4.33 to 7.82 (mean 6.11), and EC values from 28.4 to 521 µS cm-1 (mean 163.5 µS cm-1). Lime content was below 5% in 92% of the samples, while organic matter content was at medium levels in 64.00% of the soils.
Conclusion: The soils of hazelnut orchards in Ordu Province are generally suitable for hazelnut cultivation due to low salinity and medium organic matter levels; however, a potassium deficiency was detected in 50.67% of the samples. Acidic pH and low lime content may adversely affect potassium bioavailability. Therefore, precision potassium fertilization and liming practices based on soil analyses are critically important for improving hazelnut yield and quality in the region.

Anahtar Kelimeler

Ordu , Corylus avellana L , Soil K , Soil Fertility

Kaynakça

• Akçin, Y. (2018). Damla sulama yönteminde farklı sulama uygulamalarının ‘Tombul’ fındık çeşidinde depolama kalitesine etkileri (Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Akgün, M. (2022). Fındıkta Destek Sulamanın Besin Elementi konsantrasyonu Üzerine Etkisi ve Besin Elementlerinin Sezonsal Değişimi. (Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü)
• Akgün, M., Aydemir, Ö.E., & Özkutlu, F. (2021). Ünye’de bazı fındık bahçelerinin fosfor beslenme durumunun belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(4), 968-973.
• Amini-Noori, F., & Ziarati, P. (2015). Chemical composition of native hazelnut (Corylus avellana L.) varieties in Iran, association with ecological conditions. Biosciences Biotechnology Research Asia, 12(3), 2053–2060.
• Aydemir, Ö.E., Akgün, M., & Özkutlu, F. (2021). Fındık tarımı yapılan toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile verimlilik durumlarının belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 10(1), 23-34.
• Beyhan, N., Serdar, Ü., & Demir, T. (1999). Fındıkta gençleştirme budama ugulamasının verim meyve kalitesi ve sürgün gelişimine etkisi üzerine bir araştırma. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 14(2), 78-92.
• Bitik, S. K. (2025). Domateste Esansiyel Yağ Kaynaklı Organo-Nanopartikül Uygulamalarının Morfolojik ve Biyokimyasal Parametreler Üzerine Etkisi. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 9(3), 810-818.
• Bouyoucus, G.J. (1951). Arecalibration of hidrometer for making mechanical analysis of soils. Agron. J. 43, 434-438.
• Bray, R.H., & Kurtz, L.T. (1945). Determination of total, organic, and available forms of phosphorus in soils. Soil Science, 59(1), 39-46.
• Cui, J. & Tcherkez, G. (2021). Potassium dependency of enzymes in plant primary metabolism. Plant Physiology and Biochemistry, 166, 522–530.
• Çağlar, K. O. (1949). Toprak bilgisi. Üniv. Basımevi.
• Çalışkan, K. (2018). Çakmak barajı havzasında (Çarşamba) organik olarak yetiştirilen palaz ve tombul fındık çeşitlerinde ocaktaki gövde sayısına bağlı olarak verim ve meyve özelliklerinin değişimi (Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü).
• Du, Q., Zhao, X.H., Xia, L., Jiang, C.J., Wang, X.G., Han, Y., Wang, J., & Yu, H.Q. (2019). Effects of potassium deficiency on photosynthesis, chloroplast ultrastructure, ROS, and antioxidant activities in maize (Zea mays L.). Journal of Integrative Agriculture, 18(2), 395–406.
• FAO. (2023). World Food and Agriculture-Statistical Yearbook 2023. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
• Güneş, A., Alpaslan, M., & İnal, A. (1998). Deneme tekniği. AÜ Ziraat Fak. Yay, (1501).
• Hızalan, E., & Ünal, H. (1966). Soil chemical analysis. University of Ankara Agriculture Faculty Publics, 273.
• İslam, A., & Özgüven, A.I. (2001). Clonal Selection In The Turkish Hazelnut Cultivars Grown In Ordu Province. Acta Horticulturae, 556, 203–208.
• Jackson, M.L., 1959. Soil chemical analysis. Englewood Cliffs, New Jersey.
• Jan, A.U., Hadi, F., Nawaz, M.A., & Rahman, K. (2017). Potassium and zinc increase tolerance to salt stress in wheat (Triticum aestivum L.). Plant Physiology and Biochemistry, 116, 139–149.
• Johnson, R., Vishwakarma, K., Hossen, M. S., Kumar, V., Shackira, A. M., Puthur, J. T., Abdi, G., Sarraf, M., & Hasanuzzaman, M. (2022). Potassium in plants: Growth regulation, signaling, and environmental stress tolerance. Plant Physiology and Biochemistry, 172, 56–69.
• Karadeniz, U., & Özkutlu, F. (2023). Ordu-Kumru yöresi fındık bahçelerinin toprak verimlilik durumlarının belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 12(Özel Sayı), 185-192.
• Karaoluk Esençayı, M., & Korkmaz, K. (2019). Ordu topraklarının potasyum durumu ve potasyum fiksasyonunun belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(4), 878–886.
• Kılıç, R., & Korkmaz, K. (2012). Kimyasal gübrelerin tarım topraklarında artık etkileri. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(2), 87–90.
• Külahçilar, A., Tonkaz, T., & Bostan, S.Z. (2017). Effect of irrigation regimes by mini sprinkler on yield and pomological traits ın 'Tombul' hazelnut. Acta Horticulture, 1226, 301-308.
• Mohapatra, S., Rout, K. K., Khanda, C., Mishra, A., Yadav, S., Padbhushan, R., ... & Sharma, S. (2025). Impact of potassium management on soil dynamics and crop uptake in rice systems. Frontiers in Sustainable Food Systems, 9, 1453311.
• Mostofa, M.G., Rahman, M.M., Ghosh, T.K., Kabir, A.H., Abdelrahman, M., Khan, M. A.R., Mochida, K., & Tran, L.S.P. (2022). Potassium in plant physiological adaptation to abiotic stresses. Plant Physiology and Biochemistry, 186, 279–289.
• Özenç, N., Özenç, D.B., & Duyar, Ö. (2014). Nutritional composition of hazelnut (Corylus avellana L.) as influenced by basic fertilization. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B — Soil & Plant Science, 64(8), 710–721.
• Özkutlu, F., Aydemir, Ö.E., Akgün M., & Özcan, B. (2019). Ordu ilinde fındık (Corylus avellana L.) tarımı yapılan toprakların çinko (Zn) beslenme durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 8, 131- 140.
• Özkutlu, F., Korkmaz, K., Özenç, N., Aygün, A., Şahin, Ö., Kahraman, M., Ete, Ö., Akgün, M., & Taşkın, B. (2016). Ordu-Merkez ilçedeki bazı fındık bahçelerinin mineral beslenme durumunun belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 5(2), 77-86.
• Portela, E., Monteiro, F., Fonseca, M., & Abreu, M.M. (2019). Effect of soil mineralogy on potassium fixation in soils developed on different parent material. Geoderma, 343, 226–234.
• Pratt, P.F. (1965). Potassium methods of soil analysis. (Editor: C. A. Black) part-2. Agron. Series No:9: 1010-1022 Am. Soc. of Agron., Inc. Madison, Wisconsin, USA.
• Richards, L.A. (1954). Diagnosis and improvement of saline and alkali Soils. United States Depatyment of Agriculture Handbook, 60.
• Tarakçıoğlu, C., Yalçın, S.R., Bayrak, A., Küçük, M., & Karabacak, H. (2003). Ordu yöresinde yetiştirilen fındık bitkisinin (Corylus avellana L.) beslenme durumunun toprak ve yaprak analizleriyle belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 9(1), 13-22.
• Tornuk, F., Karaman, S., Ozturk, I., Toker, O.S., & Sagdic, O. (2013). Utilization of hazelnut, coffee, and blackberry by-products in the development of functional chocolates. Journal of Food Processing and Preservation, 37(5), 1046–1053.
• TUİK (2024). Türkiye istatistik kurumu verileri. www.tüik. gov.tr Bitkisel Üretim İstatistikleri Veri tabanı.
• Yazıcı, D., & Korkmaz, K. (2020). Karabuğday bitkisinde bor alınımı ve toksitesi üzerine potasyum uygulamalarının etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 9(1), 151-162.