Doğu Karadeniz Bölgesi Kivi Üretim Alanlarında Görülen Fungal Hastalıkların Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 2, 168 - 177, 29.12.2025

Arzu Sezer

https://doi.org/10.29278/azd.1825265

Öz

Amaç: Bu çalışma 2014-2016 yıllarında Doğu Karadeniz Bölgesinde, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin illerinde kivi üretim alanlarında görülen fungal hastalıkların belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür.
Materyal ve Yöntem: Proje kapsamındaki illerin kivi üretimi yapılan ilçelerinde iki yıl üst üste iki ayrı vejetasyon döneminde sürvey çalışması yürütülmüştür. Sürvey yapılan bahçelerde hastalık belirtisi gösteren bitkiler incelenen toplam bitki sayısına oranlanarak hastalık yüzdeleri belirlenmiştir. Sürvey yapılan her ilçenin hastalık yaygınlık oranı incelenen bahçelerin alanları dikkate hesaplanmıştır. Çeşitli hastalık belirtileri gösteren bitkilerden örnekler alınarak PDA'da izolasyonlar yapılmıştır. Etmenlerin teşhisleri PDA’da kültür gelişimleri, makroskobik ve mikroskobik incelemeler sonucunda fungusların morfolojik özelliklerine göre yapılmıştır. Patojenisite testleri yapraktan izole edilen etmenler için koparılmış yaprak, sürgün ve kök patojenleri için ise kesik sürgün denemeleri ile yürütülmüştür.
Araştırma Bulguları: 2014 ve 2015 yıllarında Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin illerinde toplam 104.5 da üretim alanı olan 55 bahçede 2140 adet kivi ağacı hastalık belirtileri yönünden incelenmiştir. Bölgede incelenen tüm bahçelerde kök çürüklük hastalık oranları Trabzon’daki bir bahçe haricinde %0-1.33 iken ilçeler bazında yaygınlık oranı ise %0-2.67 olarak belirlenmiştir. Yaprak leke/yanıklık hastalık oranı tüm bahçeler arasında %0-25 iken yaygınlığı %0.21-16.44 olarak belirlenmiştir. İzolasyon ve patojenisite çalışmaları sonucunda yapraklardan izole edilen Alternaria alternata, Botrytis cinerea, Colletotrichum spp. Fusarium spp., Fusicoccum sp., Pestalotiopsis spp., Phoma sp., Phomopsis spp., ve Rhizoctonia sp. ile kök ve sürgünlerden izole edilen bazı Fusarium izolatlarının patojen oldukları tespit edilmiştir.
Sonuç:Doğu Karadeniz Bölgesi kivi üretim alanlarında gerek yaprak hastalıkları gerek kök çürüklükleri yönünden yüksek düzeyde fungal hastalık görülmemiştir. Ancak izole edilen fungusların potansiyel zararları düşünüldüğünde sürvey çalışmalarına devam edilerek olası hastalık önlemlerinin zamanında alınması faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kivi , fungal hastalık , izolasyon , Doğu Karadeniz Bölgesi

Proje Numarası

TAGEM-BS-13/08-09/01-22(3)

Determination of Fungal Diseases in Kiwifruit Cultivation Areas in the Eastern Black Sea Region

Öz

Objective: This study was carried out between 2014 and 2016 to determine the fungal diseases seen in kiwifruit production areas in Giresun, Trabzon, Rize and Artvin provinces in the Eastern Black Sea Region
Material and Method: Surveys were conducted in kiwifruit-producing districts of the project provinces during two consecutive vegetation periods for two years. Disease percentages were determined by dividing the number of plants showing disease symptoms in surveyed orchards by the total number of plants examined. The disease prevalence rate for each surveyed district was calculated based on the area of the orchards examined. Samples were taken from plants showing various disease symptoms, and their isolations were performed in PDA medium. Identification of pathogens was based on morphological characteristics of the fungi, including culture growth in PDA and macroscopic and microscopic examinations. Pathogenicity tests were conducted using detached leaves for leaf-isolated agents, and detached shoots for shoot and root pathogens.
Results: In 2014 and 2015 years, 2140 kiwi trees were examined for disease symptoms in 55 orchards with a total production area of 104.5 da in Giresun, Trabzon, Rize, and Artvin provinces. While root rot disease rates were determined as 0-1.33% in all orchards examined in the region except for one orchard in Trabzon, the prevalence rate was determined as 0-2.67% on the basis of districts. Leaf spot/blight disease rate was determined as 0-25% among all orchards, with a prevalence of 0.21-16.44%. As a result of isolation and pathogenicity studies, Alternaria alternata, Botrytis cinerea, Colletotrichum spp., Fusarium spp., Fusicoccum sp., Pestalotiopsis spp., Phoma sp., Phomopsis spp., and Rhizoctonia sp. isolated from leaves and some Fusarium isolates from roots and shoots were found pathogenic.
Conclusion: No significant fungal diseases, either leaf or root rot, have been observed in kiwifruit production areas in the Eastern Black Sea Region. However, given the potential harm of isolated fungi, it would be beneficial to continue surveys and take timely measures to prevent potential diseases.

Anahtar Kelimeler

Kivifruit , fungal disease , isolation , Eastern Black Sea Region

Proje Numarası

TAGEM-BS-13/08-09/01-22(3)

Kaynakça

• Adesemoye, A. O., Mayorquin, J.S., & Eskalen, A. (2013). Neofusicoccum luteum as a Pathogen on Tejocote (Crataegus mexicana). Phytopathologia mediterranea 52(1), 123-129. https://doi.org/129. 10.14601/Phytopathol_Mediterr-11244
• Akıllı, S., Serçe, Ç. U., Katırcıoğlu, Y. K., Karakaya, A., Maden, S. (2011). Involvement of Phytophthora citrophthora in kiwifruit decline in Turkey. Journal of Phytopathology, 159:579-581.
• Anonim, (2013). Kivi Üretimi Araştırma Raporu. Ünye Ticaret Borsası, 22 s. Ünye.
• Atak, A. (2015). Kiwifruit research and production in Turkey. Acta Horticulturae, 1096, 63-67.
• Atak, A., Ferguson A.R., & Testolin R. (2015). Türkiye ve dünya kivi yetiştiriciliğinin karşılaştırılması. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu Özel Sayısı, 27(3), 721-732.
• Atak, A. (2022). Current status of the Turkish kiwifruit industry and the main problems of growers. Acta Horticulturae, 1332, 439-444. DOI:10.17660/ActaHortic.2022.1332.58
• Bora, T., & Karaca, İ. (1970). Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yardımcı Ders Kitabı, yayın No:167, Bornova Ege Üniv. Matbaası, İzmir.
• Booth, C. (1971). The genus Fusarium. Commonwealth Mycological Institute, 237 p., Kew, Surrey, England.
• Ellis, M.B. (1971). Dematiaceous Hyphomycetes, Commonwealth Mycol.Ins., 608 p., Kew, England.
• Ellis, M.B. (1976). More Dematiaceous Hypomycetes. Commenwealth Mycol. Ins., 505 p., Kew, England.
• Evgin, Z., & Türkkan, M. (2020). Ordu’da kivi bitkilerinden izole edilen Fusarium türlerinin tanımlanması ve patojenisitesi. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences,10(2), 52-59
• FAO, (2025). Crops and livestock products. Erişim adresi: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
• Guroo, I., Wani, S.A., Wani, S.M., Ahmad, M., Mir, S.A., & Masoodi, F.A. (2017). A Review of production and processing of kiwifruit. Journal of Food Processing and Technology, 8: 699.
• Grigorov, S.P. (1974). Karantinana restaniata, 346 p., Zemizdat, Sofya.
• Holliday, P. (1989). A Dictionary of Plant Pathology, Cambridge University Press, 369 p., Cambridge.
• Jarvis, W.R. (1977). Botryotinia and Botrytis species: Taxonomy, Physiology and Pathogenicity Guide to the Literature, Monograph No, 15, Canada Department of Agriculture, 195 p., Ottawa, Canada.
• Jeffers, S.N., & Martin, S.B. (1986). Comparison of two media selective for Phytophthora and Pythium species. Plant Disease, 70, 1038-1043.
• Karakaya, A. (2001). First report of infection of kiwifruit by Pestalotiopsis sp. in Turkey. Plant Disease, 85(9), 1028-1028.
• Karakaya, A., & Bayraktar, H. (2009). Botrytis disease of kiwifruit in Turkey, Australasian Plant Disease Notes, 4, 87–88.
• Karakaya, A., & Çelik, A. (2012). First report of Alternaria alternata infection of kiwifruit in Turkey, Australasian Plant Disease Notes, 7(1), 181-182.
• Kurbetli, İ., & Ozan, S. (2013). Occurrence of Phytophthora Root and Stem Rot of Kiwifruit in Turkey. Journal of Phytopathology, 161(11-12), 887-889.
• Latorre, B.B., & PAK, H.A. (2003). Diseases of Kiwifruit. Diseases of Tropical Crops, ed: Ploetz, R.C., CABI Publishing, 291-306.
• Öztürk, M., Kahraman, K.A., Pezikoğlu, F. (2012). Türkiye’de kivi yetiştiriciliği yapan işletmelerin sosyo-ekonomik analizi. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi (5-7 Eylül 2012, Konya), Cilt 1: 551-560.
• Polat, Z., Awan, Q. N., Hussain, M., & Akgül, D. S. (2017). First report of Phytopythium vexans causing root and collar rot of kiwifruit in Turkey. Plant Disease, 101(6), 1058.
• Polat, Z., Kaymak, S., Gültekin, M. A., Bayraktar, H., & Özer, G. (2023). First report of Phytopythium litorale associated with dieback disease of kiwifruit in Turkey. Journal of Plant Pathology, 105(4), 1761-1762.
• Rotem, J. (1994). The genus Alternaria: biology, epidemiology and pathogenicity, 326pp., APS Press.St. Paul, USA.
• Şahin, N., & Türkkan, M. (2020). Ordu ili kivi üretim alanlarındaki toprak kökenli fungusların tanımlanması ve patojenisitesi. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences, 10(1), 58-65.
• Sezer, A., & Dolar, F.S. (2012). Colletotrichum acutatum, a new pathogen of hazelnut. Journal of Phytopathology, 160(7-8), 428-430. 10.1111/j.1439-0434.2012.01910.x
• Sutton, B.C. (1980). The Coelomycetes, Fungi Imperfecti with Pycnidia, Acervuli and Stromata, Commonwealth Mycological Institute, 696 p., Kew, Surrey, England.
• TÜİK, (2025). Bitkisel Üretim istatistikleri. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111&dil=1
• Türkkan, M., Bozoğlu, T., Derviş, S., Erper İ., & Özer, G. (2024) Armillaria species causing kiwifruit vine decline and root rot in northeastern Türkiye: a growing concern for kiwifruit health. Journal of Phytopathology, 172(5):e13409.