Farklı fosfor dozlarının kişniş (Coriandrum sativum L.) bitkisinde verim, verim özellikleri ve uçucu yağ oranı üzerine etkileri

Yıl 2021, , 371 - 378, 03.12.2021

Güler Kaplan , Belgin Coşge Şenkal

https://doi.org/10.29278/azd.827800

Öz

Bu araştırma Yozgat ekolojik koşullarında ekilen kişnişin (Coriandrum sativum L.) bazı tarımsal özellikleri ile uçucu yağ oranı üzerine faklı fosfor dozlarının etkilerinin incelenmesi amacıyla Yozgat Bozok Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Araştırma ve Uygulama alanında 2018 vejetasyon döneminde yürütülmüştür. Araştırmada iki kişniş çeşidi (Arslan ve Gürbüz) ile faklı fosfor (P2O5) dozu (U-1: Kontrol, U-2:2 kg da-1, U-3:4 kg da-1, U-4:6 kg da-1, U-5:8 kg da-1ve U-6: 10 kg da-1) kullanılmıştır. Araştırma Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Ekim 18 Nisan 2018’de yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; bitki boyu, bitki başına dal sayısı, bitki başına şemsiye sayısı, şemsiyede meyve sayısı, ilk dal yüksekliği, bin meyve ağırlığı, biyolojik verim, tohum verimi, hasat indeksi, uçucu yağ oranı ve uçucu yağ veriminde ortalama değerler sırasıyla 43-53 cm, 4-5 adet, 5-7 adet, 14-21 adet, 22-30 cm,10-28 g, 125-228 kg da-1, 59-105 kg da-1, %38-53, %0.4-0.7 ve 25-59 L da-1 olarak kaydedilmiştir. Meyve verimi, uçucu yağ oranı ve uçucu yağ verimi açısından alınan değerlerin artan fosfor dozlarına kıyasla istatiksel bir artış göstermediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Coriandrum sativum L., Kişniş, Fosfor, Meyve verimi, Uçucu yağ oranı

Kaynakça

• Açıkgöz, N., İlker, E., Gökçöl, A. (2004). Biyolojik araştırmaların bilgisayarda değerlendirilmesi (Tarist). E. Ü. Tohum Teknolojisi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını.
• Aktaş, M. (1991). Bitki besleme ve toprak verimliliği. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Albayrak, S., Göncü, A., Albayrak, S. (2012). Geleneksel gıda olarak kişniş: tıbbi yararları ve biyoaktiviteleri. Mesleki Bilimler Dergisi, 2012;1(4):2-7.
• Arabacı, O., Bayram, E. (2005). Farklı sıra arası ve tohumluk miktarlarında kişniş (Coriandrum sativum L.)’ in bazı morfolojik ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005. Antalya: Araştırma Sunusu; 2005. s. 535-540.
• Arslan, N., Gürbüz, B. (1994). Değişik bölgelerden toplanan kişniş (Coriandrum sativum L.) popülasyonlarında verim ve diğer karakterler üzerine bir araştırma. I. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994. İzmir: Bildiri Kitabı; 1994. s.132-136.
• Başer, K.H.C. (1998). Tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstriyel kullanımı. TAB Bülteni. 13(14):19-43.
• Colomb, B., Kiniry, R. J., Debaeke, P. (2000). Effect of soil phosphorus on leaf development and senescence dynamics of field-grown maize. Argon J, 2:428- 435. Diederichsen, A. (1996). Coriander (Coriandrum sativum L.): Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. 3. Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research, Gatersleben/International Plant Genetic Resources Institute, Rome.
• Gök, N. (2011). Farklı zamanlarda ekilen kişniş (Coriandrum sativum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Gök, S. (2007). Düşük fosfor koşullarında yetişen mısır genotiplerinin fosfor beslenme statüleri üzerine kükürt ve çinko elementlerinin etkisi. Çukurova Üniversitesi.
• Gümüşçü, A., İpek, A., Gümüşçü, G. (2007). Tescilli kişniş (Coriandrum sativum L.) çeşitlerinin Çumra (Konya) koşullarında performanslarının belirlenmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007.Erzurum: Bildiri Kitabı; s. 521-525.
• Hani, M.H., Said-Al, Ahl H.A.H., Mohamed, H.M., Wonder, N., Fhatuwani, N.M. (2015). Yield and essential oil response in coriander to water stress and phosphorus fertilizer application. J Essent Oil Bear Pl, 18(1):82-92.
• Kan, Y., İpek, A. (2002). Seçilmiş bazı kişniş (Coriandrum sativum L.) hatlarının verim ve bazı özellikleri. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002. Eskişehir. Kaya, N., Yılmaz, G., Telci, İ. (2000). Farklı zamanlarda ekilen kişniş (Coriandrum sativum L.) popülasyonlarının agronomik ve teknolojik özellikleri. Turk J Agric For, (24): 355-364.
• Kızıl, S., İpek, A. (2004). Bazı kişniş (Coriandrum sativum L.) hatlarında farklı sıra arası mesafelerinin verim, verim özellikleri ve uçucu yağ oranı üzerine etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi,10 (3):237-244.
• Lokhande, S. N., Jogdande, N. D., Thakare, S.S. (2015). Effect of varying levels of nitrogen and phosphorus on growth and seed yield of coriander (Coriandrum sativum). Plant Arch, 15(1): 57-59.
• Moslemi, M., Aboutalebi, A., Hasanzadeh, H., Farahi, M.H. (2012). Evaluation the effects of different levels of phosphorous on yield and yield components of coriander (Coriandrum sativum L.). World Appl Sci J,19(11):1621-1624.
• Özel, A., Güler, G., Erden, K. (2009). Harran ovası koşullarında farklı ekim zamanlarının Kişniş (Coriandrum sativum L.)' in verim ve bazı bitkisel özelliklerine etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(4):41-48.
• Öztürk, L. (2001). Fosfor eksikliğine dayanıklı buğday genotiplerinin belirlenmesi ve etkinlik mekanizmalarının morfolojik ve fizyolojik açıdan karakterize edilmesi. Çukurova Üniversitesi.
• Pooja, R., Nagre, P.K., Yadav, H. (2017). Influence of different levels of nitrogen and phosphorus on seed yield and economics of coriander (Coriandrum sativum L.). J Pharmacogn Phytochem, 6(5):157-160.
• Sanwal, R.C., Yogesh Sharma, D., Reager, M.L., Dotaniya, M.L. (2017). Effect of vermicompost, nitrogen and phosphorus on growth, yield and quality of coriander. Int J Agricult Stat Sci,13(2):683-691.
• Sönmez, Ç. (2018). Effect of phosphorus fertilizer on some yield components and quality of different anise (Pimpinella anisum L.) populations. Turk Journal of Field Crops, 23(2):100-106.
• Telci, İ., Tonçer, O.G., Sahbaz, N. (2006). Yield, essential oil content and composition of Coriandrum sativum varieties (var. vulagare Aef and var. microcarpum DC.) grown in two different locations. J Essent Oil Res, 18(2):189-193.
• Tunçtürk, M., Tunçtürk, R. (2008). Farklı azot dozu uygulamalarının bazı kişniş (Coriandrum sativum L.) popülasyonlarında verim ve verim özelikleri üzerine etkisi. YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2008;13(1):39-44.
• Tunçtürk, R., Tunçtürk, M., Türközü, D. (2011). Van ekolojik koşullarında değişik azot ve fosfor dozlarının rezene (Foeniculum vulgare Mill.)’de verim ve kalite üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(1): 19-27.