Prohexadione-calcium uygulanmış hıyar fidelerine dikim öncesi gibberellik asit uygulamalarının bitki gelişimi üzerine etkileri

Yıl 2021, , 243 - 254, 03.12.2021

Hüseyin Hayat , Hakan Başak

https://doi.org/10.29278/azd.897546

Öz

Bu çalışma, hıyar fidelerine boy kontrolünü sağlamak amacıyla uygulanan prohexadione-calcium’un (Pro-Ca) durdurucu etkisinin, gibberellik asit (GA3) uygulamalarıyla ne şekilde etkileneceğinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Hıyar fidelerine ilk gerçek yapraklarının görüldüğü aşamada yapraktan sprey şeklinde Pro-Ca’nın dört dozu (0, 50, 100 ve 200 ppm) ve dikimden hemen önce ise GA3’ün üç dozu (0, 50 ve 100 ppm) yapraktan sprey şeklinde uygulanmıştır. Deneme 4x3 faktöriyel deneme deseninde, 4 tekerrürlü ve her tekerrürde 3 bitki olacak şekilde planlanmıştır. Çalışmada uygulamaların, fide döneminde morfolojik, dikim sonrası dönemde ise morfolojik, pomolojik, yaprak pigment içerikleri ve bitki başına verim parametreleri üzerine etkileri belirlenmiştir.
Sonuç olarak, fide döneminde 50 ve 100 ppm Pro-Ca uygulamalarının fidelerde boy kontrolünü sağlamada, fide kalitesini koruyarak etkili olduğu saptanmıştır. Pro-Ca uygulanan fidelere dikim öncesi yapılan GA3 uygulamalarının ise, Pro-Ca’nın sebep olduğu büyümeyi engelleyici etkinin giderilmesinde etkili olduğu belirlenmiştir. Özellikle 50 ve 100 ppm Pro-Ca uygulanmış bitkilere yapılan 50 ppm GA3 uygulaması, verimde bir azalmaya sebep olmadan, incelenen morfolojik, pomolojik ve yaprak pigment parametreleri üzerinde olumlu etkiler sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Hıyar, prohexadione-calcium, gibberellik asit, verim, bitki gelişimi

Kaynakça

• Akdemir, S. (2018). Marul (Lactuca sativa L.) fide kalitesi ve bitki gelişimi üzerine paclobutrazol ve prohexadione-calcium uygulamalarının etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Aktaş, Z. (2017). Melis F1 domates çeşidine Pro-Ca ve farklı gübre uygulamalarının fide gelişimi ve kalitesine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
• Albrecht, E., Schmitz-Eiberger, M., Brauckmann, M., Rademacher, W. & Noga, G. (2004). Use of Prohexadione-Calcium, Vitamin E, and Glycerine for the Reduction of Frost Injury in Apple (Malus domestica) Flowers and Leaves, Europ. J. Hort. Sci., 69 (2), 59-65.
• Altuntaş, Ö. (2016). Prohexadione-calcium uygulamalarının domateste bitki büyümesi besin element alımı ve meyve kalitesi üzerine etkileri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(1), 98-105.
• Anonim (2021). FİDEBİRLİK Fide üreticileri alt birliği yıllara ve illere göre üye sayısı, http://www.fidebirlik.org.tr/uyelik/fidebirlikin-yillara-ve-illere-gore-uye-sayisi/ [Erişim Tarihi: 20.02.2021].
• Arnon, D.J. (1949). Cooper enzymes in isolated chloroplast: Polyphenoloxidade in Beta vulgaris, Plant Physiology, American Society of Plant Biologists. 24, 1-15.
• Atlar, S. (2006). Bazı mevsimlik çiçeklerde boylanmanın kontrolü üzerine uniconazole ve gibberellik asit uygulamalarının etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Başak, H. (2020). Prohexadione-calcium uygulama yöntemlerinin hıyar (Cucumis sativus l.) fidelerinin gelişimi ve yaprak pigmentasyonu üzerine etkileri, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. Cilt 36, sayı 2.
• Bektaş, E. (2019). Hünnap meyvesinin (Ziziphus jujuba mill.) çatlaması üzerine farklı uygulamaların etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Boztok, S. (2002). Süs bitkilerinde büyüme düzenleyicilerin kullanım alanları. 2. Ulusal süs bitkileri kongresi. Antalya Narenciye ve Seracılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Antalya. Tübitak Yayınları. 361-368.
• Çağlar, S. & Ağca, Z. (2009). Pro-Ca uygulamasının Mondial Gala/ M.9 elma ağaçlarının gelişimi ve bazı meyve özellikleri üzerine etkisi, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi. 2 (2),101-106.
• Demir, K. & Başak, H. (2008). Sebze fidelerinde büyüme kontrolü sağlayan uygulamalar. Türkiye III. Tohumculuk Kongresi, Kapadokya. 207-210.
• Demir, K., Başak, H., Çakırer, G. & Başkent, A. (2020). Fidecilik Sektörünün Mevcut Durumu ve Gelecek Öngörüleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX. Teknik Kongresi, 13-17 Ocak, 429 - 433.
• Erdemli, H. (2015). Ayçiçeği (Helianthus annuus L.)’de giberellik asit dozlarının verim ve abiyotik stres koşullarında çimlenme üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ergun, N., Çağlar G., Özbay N. & Ergun M. (2007). Hıyar fide kalitesi ve bitki gelişimi üzerine prohexadione-calcium uygulamalarının etkileri. Bahçe, 36 (1), 49-60.
• Evans, R. R., Evans, R.E. & Rademocher, W. (1997). Prohexadione-calcium for suppression of vegetative growth in eastern apples, Acta Horticulturea. 451, 663-666.
• Gül, A. (2008). Topraksız Tarım. Hasat Yayıncılık, İstanbul, 144 s.
• Hamano, M., Yamato, Y., Yamazaki, H. & Miura, H. (2002). Endogenous gibberellins and their effects on flowering and stem elongation in cabbage (Brassica oleracea var. capitata), Journal of Horticultural Science and Biotechnology. 77 (2), 220-225.
• Kacar, B., Katkat, A.V. & Öztürk, Ş. (2006). Bitki fizyolojisi, Nobel yayınları, 2. Baskı, Ankara, 563 s.
• Kang, S. M., Kim, J. T., Hamayun, M., Hwang, I.C., Khan, A. L., Kim, Y. H. & Lee, I. J. (2010). Influence of prohexadione-calcium on gowth and gibberellins content of Chinese cabbage gown in alpine region of South Korea. Scientia Horticulturae. 125(2), 88-92.
• Kim, H.Y., Lee, I.J., Hamayun, M., Won, J.G., Hwang, I.C & Kim, K.U. (2007). Effect of prohexadione calcium on growth components and endogenous gibberellins contents of rice (Oryza sativa L.), Journal of Agronomy and Crop Science. 193 (6), 445-451.
• Levent, Y. (2020). Dalbastı kirazında hasat öncesi GA3 ve kalsiyum uygulamalarının bazı meyve kalite özelliklerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Malatya Turgut Özal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Lichtenthaler, H. & Wellburm. AR. (1983). Determination of toplam carotenoids and chlorophyll a and b of leaf extracts in different solvents, Biochemical Society Transaction, 603, 591- 593.
• Meland, M., Kaiser, C. & Christensen, J. M. (2014). Physical and chemical methods to avoid fruit cracking in cherry. AgroLife Scientific Journal. 3(1), 177-183.
• Metin, R., (2009). Prohexadıone-Calcıum uygulamalarının biberde (Capsicum annuum L.) fide kalitesi, bitki gelişimi ve verimi üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Kahramanmaraş.
• Özbay, N. & Ergun, N. (2015). Prohexadione calcium on the gowth and quality of eggplant seedlings. Pesquisa Agopecuária Brasileira. 50 (10), 932-938.
• Özbay, N. & Metın, R. (2016). Prohexadione-calcium affects vegetative gowth and yield of pepper, Book of proceeding, In: Kovacevic D., Chapter 1, Bosnia and Herzegovina faculty of agriculture. University of East Sarajevo. 446-453.
• Özbaydur, İ. & Özcan, N. (1990). Süs bitkileri yetiştiriciliğinde bitki regülatörlerinin kullanımı. Diploma tezi, Erciyes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, s23.
• Spinelli, F., Speakman, J.B., Rademacher, W., Halbwirth, H., Stich, K. & Costa, G. (2005). Luteoforol, a flavan 4-ol, is induced in pome fruits by prohexadione-calcium and shows phytoalexin-like properties against Erwinia amylovora and other plant pathogens. Eur J Plant Pathol. 112, 133-142.
• Tomaş, M. (2016). Bursa siyahı incir (Ficus carical.) ağaçlarında farklı bodurlaştırma uygulamalarının verim ve kalite üzerine etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Tsiakaras, G., Petropouslos, S.P. & Khah, E.M. (2014). Effect of GA3 and nitrogen on yield and marketability of lettuce (Lettuca sativa L.), Australian Journal of Crop Sciences. 8 (1), 127-132.
• Tüzel, Y., Gül, A., Daşgan, H.Y., Öztekin, G.B., Engindeniz, S. & Boyacı, H.F. (2015). Örtüaltı Yetiştiriciliğinde Değişimler ve Yeni Arayışlar, Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı-1, In: TMMOB (e.d.), Bölüm No:6, Özdoğan Matbaa Yayın Ltd. Şti, Ankara, 685-684.
• Uçan, U. (2019). Domates fidelerinde paclobutrazol etkilerini azaltmada salisilik asit ve giberellik asit kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Vural, H., Eşiyok, D. & Duman, Ş. (2000). Kültür Sebzeleri, Ege Üniversitesi Basım Evi, İzmir, s. 480.
• Weaver, R.J. (1972). Plant growth substances in agriculture, W. H. Freeman and Company, San Francisco.
• Yıldırım, C. (2019). Gibberellik asit (GA3) uygulamalarının farklı tuz yoğunluklarında sorgum bitkisinin (Sorghum bicolor (L.) moench) çimlenme ve fide gelişimi üzerine etkileri, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Yıldız, S. (2011). Sultani çekirdeksiz üzüm çeşidinde gibberellik asit (GA3) ve gübre kombinasyonlarının verim ve ürün kalitesi üzerine etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.