Atlarda don kalıtımı

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 117 - 127, 01.06.2013

Orhan Yılmaz Saim Boztepe Mehmet Ertuğrul

Öz

Gerçekleştirilen bu derleme çalışmasında atların don kalıtımı özetlenmeye çalışılmıştır. Bir atın don ve nişanelerinin tanımlanması, o atın bir birey olarak tanımlanması bakımından önemlidir. Atlarda bütün donlar birkaç gen çifti tarafından belirlenir. Bu genler dört grup altında sınıflandırılabilir. İlk grup, E ve B genlerinden meydana gelen temel renk genleridir. Temel renk genleri siyah ve kırmızı renkleri belirler. Renk açıcı genler olarak adlandırılan ikinci grup genler krem (C), boz (D), şampanya (Ch), gümüş yele (Z) ve mantar rengi (mushroom) genlerinden meydana gelir. Bu genler siyah ve kırmızı rengin tonunu açarak, geniş bir renk yelpazesi oluştururlar. Modifiye edici (değiştirici) genler olarak adlandırılan üçüncü grup genler, siyah pigmentin dağılımını sınırlayıcı (A), kırlaştırma (G), kırçıllık (Rn), baskın beyaz (W), leopar deseni (Lp) ve alacalık genlerinden meydana gelir. Modifiye edici genler, temel renkleri meydana getiren pigmentlerin hangi miktarda ve nerede dağılacağını ve temel renk tonu arasına beyaz kıllar veya benekleri yerleştirmekten sorumlu genlerdir. Son grup renk tonu ise isli ton, renk soluklaştırıcı, benek, leke, beyaz kuyruk (rabicano ve gulastra plume), kaplan postu, lepiska ve porsuk surat genleridir. Bu genler temel renk genlerini kısmen değiştiren genlerdir

Anahtar Kelimeler

Evcil at, Equus caballus, gen kalıtımı, pigment, renk tonu

Kaynakça

• Alarslan, E. 2009. Van İli Erçiş İlçesi Ulupamir Köyündeki Geleneksel At Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri (Yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Alvarez, I., Royo, L. J., Pérez-Pardal, L., Fernández, I., Payeras, L., and Goyache, F. 2010. Assessing Losses of Genetic Variability in the Endangered Mallorquí horse. Czech J. Anim. Sci., 55, 2010 (10): 456–462.
• Anonim, 2011a. Equine Coat Color Genetics. http://en.wikipedia.org/wiki/Equine_coat_color_g enetics. (Erişim 12 Kasım 2011). Anonim, 2011b. Equine http://en.wikipedia.org/wiki/Equine_coat_color (Erişim 12 Kasım 2011). Coat Colour. Anonim, 2011c. Horse Coat Colour. http://www.vgl.ucdavis.edu/services/coatcolor.ph p. (Erişim 12 Kasım 2011). Anonim, 2011d. Horse Coat Colour. http://www.vgl.ucdavis.edu/services/coatcolorhor se.php (Erişim 12 Kasım 2011).
• Anonim, 2011e. Horse Coat Colour. http://www.whitehorseproductions.com/ecg_basi cs1.html (Erişim 12 Kasım 2011). Anonim, 2012. Horse Coat Colour. (Erişim http://www.theequinest.com/colors/ 14.04.2012)
• Batu, S. 1962. Türk Atları ve At Yetiştirme Bilgisi. A. Ü. Veteriner Fakültesi Yayınları:13. Ankara.
• Bennet, D. ve Hoffmann, R. 1999. Equus caballus. Mammalian Species, 628: 1-14.
• Boztepe S 2011. At Yetiştirme Ders Notları. http://www.saimboztepe.com/genel/23-at- yetistirme-ders-notlari.html Ulaşım 12 Kasım 2011
• Castle, W. E. 1953. Coat Color Inheritance in Horses and in Other Mammals. Genetics, 39: 35-44.
• Castle, W. E., Smith, F. H., 1953. Silver Dapple, A Unique Color Variety Among Shetland Ponies. Journal of Heredity, 44: 139–145.
• Düzgüneş, O. 1946. Atçılık (Üretme, Bakım ve Yemleme Usulleri) (1. baskı). Ali Rıza İncealemdaroğlu Matbaası, Zonguldak.
• Düzgüneş, O., ve Ekingen, H. R. 1972. Genetik. Ankara Üniversitesi Yayınları:555, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Emiroğlu, K. ve Yüksel, A. 2009. Yoldaşımız At. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul.
• Hendricks, B. L. 1995. International Encyplopedia of Horse Breeds. Univercity of Oklahoma Press. Norman and London, UK.
• Householder, D. D. 2012. The Genetics of Equine Coat Color. Teas A&M University, Department of Animal Science, Equine Sciences Program.
• Panse, S. 2012. Equine Color Genetics - How Horses Get Their http://www.brighthub.com/science/genetics/artic les/50991.aspx (Erişim 15.02.2012) Arnold).
• Robinson, R., 1989. Genetica. Sayı:79, Sayfa: 143-145. Kluwer Academic Publishers. Belçika.
• Sönmez, R. 1975. At Yetiştirme (Özel Zootekni). E. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 141. E. Ü. Basımevi, İzmir.
• Sponenberg, P. 2009. Equine Color Genetics (3rd ed.). Wiley-Blackwell, ABD.
• Thiruvenkadan, A. K., Kandasamy, N., and Panneerselvam, S. 2008. Coat Colour Inheritance in Horse. Livestock Science, 117: 109-129.
• Toth, Z., Kaps, M., Sölkner, J., Bodo, I., and Curik, I. 2006. Quantitative Genetic Aspects of Coat Color in Horses. Journal of Animal Science, 84: 2623-2628.
• Yarkın, İ. 1962. Atçılık (1 baskı). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:40, Ders Kitabı:20. A. Ü. Basımevi, Ankara.
• Yılmaz, O. and Ertuğrul M. 2011a. Description of Coloured Horses Raised in Turkey. Journal of Agricultural Science and Technology, 3 (3): 203-206.
• Yılmaz, O. and Ertuğrul, M. 2011b. Some Morphological Traits of Donkeys Raised in Igdir, Turkey. Iğdır Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 1(2): 113-116.
• Yılmaz, O. ve Ertuğrul, M. 2011c. Eşeğin Evcilleştirilmesi. Iğdır Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 1(3): 111- 115.
• Yılmaz, O., Boztepe, S. and Ertuğrul, M. 2011. Some Morphological Traits of Turkish Mules Raised in East Region of Turkey. Iğdır Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 1(4): 75-79.
• Yılmaz, O. ve Ertuğrul, M. 2012a. Atlarda don. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(2): Baskıda.
• Yılmaz, O. and Ertuğrul M. 2012b. Determination of Turkish Mules. Journal of Animal and Plant Sciences, 22 (2): Baskıda.
• Yılmazer, A. 2007. Ayvacık Midillisi (Lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Ü. Ziraat Fakültesi. Çanakkale.