Erciyes dağı eteklerinden seçilen badem (Prunus amygdalus L.) tiplerinde bazı fenolojik ve pomolojik özelliklerin belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 2, 63 - 68, 01.12.2016

Erhan Akçalı Aydın Uzun

Öz

İlkbahar geç donları badem yetiştiriciliğini kısıtlayan en önemli faktörlerden birisidir. Bu nedenle, ilkbahar geç donlarından meydana gelen zararı önlemenin en etkili yolu geç çiçek açan çeşitlerle yetiştiricilik yapılmasıdır. Bu nedenle, geç çiçeklenme badem ıslah çalışmalarında aranan en önemli özellik olmuştur. 2013-2014 yıllarında Kayseri ili Erciyes Dağı eteklerinde yürütülen bu araştırmada geç çiçeklenen tiplerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda incelenen genotiplerin iki yıl süreyle çiçeklenme zamanları tespit edilmiştir. Seleksiyon çalışmasının başladığı 2013 yılı çiçeklenme döneminde, çiçek açan 480 badem tipi işaretlenmiştir. İlk seleksiyon aşamasında yöresindeki diğer bademlere göre geç çiçek açtığı gözlemlenen 34 adet tipin çiçeklenme zamanları, sert kabuklu meyve ağırlıkları, iç ağırlıkları, radımanı, mezokarpın ayrılma durumu ve sütur açıklığı incelenmiştir. Farklı rakım ve topoğrafik alanlarda bulunan bu tiplerin, ilk çiçeklenme tarihleri 2013 yılında 17 Mart ile 30 Mart, 2014 yılında ise 3 Mart ile 21 Mart arasında gerçekleşmiştir. Kabuklu meyve ağırlıkları 1.51 g ile 7.64 g, iç ağırlığı 0.27-1.38 g, randımanı ise % 11.59-24.35 arasında belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Badem, seleksiyon, geç çiçeklenme, erciyes dağı etekleri

Kaynakça

• Ağlar, E., 2005. Pertek (Tunceli) Yöresi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyonu, Y.Y.Ü Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Van.
• Alkan, G., Seferoğlu, H.G., 2014. Bazı Badem Çeşitlerinin Aydın Ekolojisindeki Fenolojik ve Morfolojik Özellikleri. Meyve Bilimi, 1 (2): 38-44.
• Aslantaş, R., Güleryüz, M., 1999. Almond selection in microclimate areas of northeast Anatolia XI: Grempa meeting on Pistacios and Almonds, Univ. of Harran, Faulty of Agric.-Pistacio Research and Application Center (1-4 September 1999, Şanlıurfa).
• Aslantaş, R., 1993. Erzincan İli Kemaliye İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 122 s.
• Balta, M.F., 2002. Elazığ Merkez ve Ağın İlçesi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar. Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Van, 262 s.
• Beyhan, Ö., Şimşek, M., 2007. Kahramanmaraş Merkez İlçe Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma. Bahçe 36 (1-2): 11-18. Yalova.
• Çelik, M., Çelik, H., Yanmaz, R., 1995. Bahçe Bitkilerinin Ekolojik İstekleri (Genel Bahçe Bitkileri, Bölüm 4). Ankara Ün. Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı Yay. No:4, Ankara, s: 65-106.
• FAO, 2013. http://faostat3.fao.org/browse/Q/QC/E (Erişim Tarihi: 06.09.2016)
• Grassely, C., 1994. Almond Breeding in Different Countries. Nucis 2: 2-3.
• Gülcan, R., 1976. Seçilmiş Badem Tipleri Üzerinde Fizyolojik ve Morfolojik Araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No.310. Bornova-İzmir, 72 s.
• Gülsoy, E., Balta, F., 2014. Aydın ili Yenipazar, Bozdoğan ve Karacasu ilçeleri badem (Prunus amygdalus Batch) seleksiyonu: Pomolojik özellikler. Akademik Ziraat Dergisi 3(2):61-68.
• Kester, D.E., Asay. R., 1975. Almonds. Advances in Fruit Breeding (ed. J.Janick, J.N. More). Purdue Universty Press; Westlafayette, lndiana, p: 623.
• Küden, A.B., Küden, A., 2000. Badem Yetiştiriciliği. TÜBİTAK – Tarp Yayınları. 18s.
• Özbek, S., 1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 128, Adana.
• Şimşek, M., 1996. K.Maraş Merkez İlçesi ve Bağlı Köylerinde Yetiştirilen Bademlerin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma. Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. K.Maraş.
• Şimşek, M., Osmanoğlu, A., 2010. Derik (Mardin) İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyonu. Y.Y.U. Tar. Bil. Der. 20 (3): 171-182.
• TUIK, 2015. http://www.tuik.gov.tr/VeriTabanlari.do? ust_id =111&vt_id=36
• Yıldırım AN. 2007. Isparta Yöresi Bademlerinin (P. amygdalus L.) Seleksiyonu. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Aydın.