Farklı topraksız yetiştirme ortamlarının domatesin büyüme ve gelişmesine etkileri

Yıl 2017, Cilt: 6 Özel Sayı, 23 - 34, 01.06.2017

İsmail Dönmez Harun Özer

Öz

Bu çalışma, serada topraksız tarım yöntemiyle yetiştirilen Bandita F1 salkım domates çeşidinin (Solanum lycopersicum L.) büyüme ve gelişmesi üzerine bazı bölgesel organik atıklardan elde edilen (I. ve II.) ortamlar ile kaya yünü ve Hindistan cevizi lifi ortamlarının etkilerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür.

Çalışmada, farklı yetiştirme ortamlarının bitki büyümesi üzerine önemli etkileri tespit edilmiştir (P˂0.05). Elde edilen sonuçlara göre en yüksek bitki boyu (435.5 cm), gövde çapı (11.81 mm), yaprak sayısı (65.67 adet), salkım oluşma hızı (0.09 salkım/gün) ve yaprak klorofil içeriği (35.5 CCI) Hindistan cevizi lifi ortamında belirlenmiştir. Çalışmada ölçülen parametrelerde bitki boyu (cm), gövde çapı (mm), yaprak sayısı (adet), salkım oluşma hızı (salkım/gün) ve yaprak kuru ağırlığı (%) yönünden en düşük değerler kaya yünü ortamında yetiştirilen bitkilerden elde edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre büyüme ve gelişme yönünden Hindistan cevizi lifi yetiştirme ortamı olarak öne çıkmıştır. Ancak, bölgesel organik atıkların ticari yetiştirme ortamlarına alternatif olma potansiyeli yüksek bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Domates, topraksız yetiştiricilik, yetiştirme ortamı

Kaynakça

• Aydoğan, N.G., Gül, A., 1999. Topraksız kavun yetiştiriciliğinde torba özelliklerinin bitki gelişimi ve verime etkileri. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 343-347.
• Başar, H., 1995. Seralarda damla gübreleme. Hasad, 123: 20-24.
• Callıstus, B., Anthony, J.A., 2014. Growth and physiological response of Solanum nigrum L. to organic and/or inorganic fertilizers. Journal of Applied Botany and Food Quality, 87: 168-174.
• Cımrın, K.M., Boysan, S., 2006. Van Yöresi Tarım Topraklarının Besin Elementi Durumları ve Bunların Bazı Toprak Özellikleri ile İlişkileri. Journal Agricultural Science, 16(2): 105-111.
• Çakmak, A., 2011. Farklı Dikim Zamanları ve Organik Gübrelerin Topraksız Tarım Koşullarında Kıvırcık Yapraklı Salata (Lactuca sativa var. crispa) Yetiştiriciliğinde Verim ve Kalite Özelliklerinde Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Çıtak, S., Sönmez, S., Öktüren, F., 2007 Bitkisel kökenli atıkların tarımda kullanılabilme olanakları http://batem.gov.tr/yayinlar/derim/2006/41-53.pdf.
• Çinkılıç, H., 2008. Farklı organik ve inorganik ortamlarda hıyar fidesi üretimi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 151-158.
• Danneh D., Suhl J., Ulrichs C., Schmidt U. 2015. Evaluation of substitutes for rock wool as growing substrate for hydroponic tomato production. Journal of Applied Botany and Food Quality, 88: 68-77.
• Dileman, J.A., Heuvelink, E., 1992. Factors affecting the number of leaves preceding the first inflorescence in tomato. Journal Horticultural Science, 67(1): 1-10.
• Dönmez, İ., Özer, H., Gülser, C., 2016. Bazı bölgesel organik atıkların topraksız tarımda (torba kültürü) kullanılabilme imkanlarının belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(2):171-178.
• Frolking, S, Roulet, N.T, Moore, T.R, Richard, P.J. H., Lavoie, M., Muller, S.D., 2001. Modeling northern peatland decomposition and peataccumulation. Ecosystems, 4: 479-498.
• Gül, A., 2008. Topraksız Tarım, Hasad Yayıncılık.
• Güler, H.Y., Olympus, C.H., 1995. “Effects of Substrates on the Quality Characteristics of the Hydroponicly Grown Sweet Melon (Cucumis melo)”, Acta Hoticulturae, 379, 261-265. International Symposium on Quality of Fruit and Vegatables: Influence of Pre- and Post- Harvest Factors and Technology, 20-24 September 1993, Chania, Greece.
• Kahraman, Ö., Özzambak, E., 2011. Topraksız Kültür Sera Koşullarında Organik ve İnorganik Ortamların Ağlayan Gelin (Fritillaria imperialis) Soğanları Üzerine Etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6(2): 65‐70.
• Kandemir, D., 2005. Sera Şartlarında Sıcaklık ve Işığın Biberde (Capsicum annum L.) Büyüme, Gelişme ve Verim Üzerine Kantitatif Etkileri, Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 198760.
• Kandemir, D., Özer, H., Uzun S. 2009. İlk turfanda organik hıyar yetiştiriciliğinde farklı terbiye sistemi ve budama uygulamalarının büyüme, erkencilik ve verim üzerine etkisi. 1. GAP Organik Tarım Kongresi, 17-20 Kasım, 475-481, Şanlıurfa
• Kinet, J.M., 1997. Effects of light conditions on the development of the inflorescence in tomato, Scientia Horticultural, 6: 15-26.
• Leonardi, C., 2004. Growing media, regional training workshop on soilless culture Technologies. 3-5 March 2004, İzmir-Turkey, 83-92.
• McCall, D., 1992. Effect of supplementary light on the tomato transplant growth, and the after-effects on yield, Scientia Horticultural, 51: 65-70.
• Özdemir, A., 2013. Sera Şartlarında Farklı Gübreleme ile Yaprak Budamasının Organik Yetiştirilen Salkım Domatesin (Solanum lycopersicum L.) Büyüme, Verim ve Kalitesine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun, 10036231.
• Özdemir, A., Özer, H., 2015. Organik olarak yetiştirilen salkım domatesin (Solanum lycopersicum L.) verim ve kalitesi üzerine yaprak budamasının etkisi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 30 (1): 1-6
• Özer, H., 2012. Organik Domates (Solanum lycopersicum L.) Yetiştiriciliğinde Değişik Masura, Malç Tipi Ve Organik Gübrelerin Büyüme, Gelişme, Verim Ve Kalite Üzerine Etkileri. Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun. 427527.
• Özer, H., Uzun, S., 2013. Açıkta organik domates (Solanum lycopersicum L.) yetiştiriciliğinde farklı organik gübrelerin bazı verim ve kalite parametrelerine etkisi, Türkiye V. Organik Tarım Sempozyumu, 25-27 Eylül, Bildiri Kitabı-1. 1-8. Samsun
• Özgümüş, A., Kaplan, M., 1992. Bitki yetiştirme ortamı olarak perlitin önemi ve topraksız kültürde perlitten yararlanma olanakları. Türkiye I. Tarımda Perlit Sempozyumu, 49-57, İzmir.
• Picken, A.J.F., Stewart, K., 1986. Germination and vegetative development, The Tomato Crop, Chapman and Hall, London, 167-200.
• Sağlam, N., Yazgan A. 1995. The effects of planting density and the number of trusses per plant on earliness, yield and quality of tomato grown under unheated high plastic tunnel. Acta Horticulturae, 412, 258-267.
• Sevgican, A., 1989. Örtüaltı Sebzeciliği. TAV Yayınları. Yayın No: 19. Yalova
• Sevgican, A., 1999. Örtüaltı Sebzeciliği (Topraksız Tarım). Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 526, Bornova, İzmir
• Sevgican, A., 2003. Örtüaltı Sebzeciliği (Topraksız Tarım) Genişletilmiş 2. basım Cilt II, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 526, Ege Üniversitesi. Basımevi, İzmir.
• Şahin, Ü., Özdeniz, A., Zülkadir, A., Alan, R., 1998. Sera koşullarında damla sulama yöntemi ile sulanan domates (Lycopersicon esculentum Mill.) bitkisinde farklı yetiştirme ortamlarının verim, kalite ve bitki gelismesine olan etkileri. Tr. J. Of Agriculture and Forestry, 22: 71-79.
• Şentürk, T., 2012 . Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdür Yardımcısı TSE Standart Ekonomik ve Teknik Dergisi Nisan, 599: 8-16.
• Taiz, L., Zeiger, E., 2008. Bitki fizyolojisi. Palme Yayıncılık, Ankara.
• TÜİK, 2015. Bitkisel Üretim İstatistikleri (http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp).
• Tüzel Y., Gül A., Daşgan H.Y., Öztekin G.B., Engindemiz S., Boyacı H.F., 2015. Örtüaltı yetiştiriciliğinde değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik kongresi, Bildiriler Kitabı-I, 12-16 Ocak, Ankara, 685-709.
• Tüzel Y., Tüzel İ.H., Gül A., Öztekin G.B., Üçer F. 2007. Tomato production in subirrigated systems. Acta Horticulturae, 747: 441-445.
• Tüzel, Y., Gül, A., 2008. Seracılıkta Yeni Gelişmeler. Ege Tarımsal Araş. Ens. Yayın, 133: 145-160.
• Uzun, S., 1996. The Quantitative Effects of Temperature and Light Environment on the Growth, Development and Yield of Tomato and Aubergine (PhD Thesis). The Univ. of Reading, England.
• Uzun, S., 2000. Sıcaklık ve Işığın Bitki Büyüme, Gelişme ve Verimine Etkisi (III. Verim), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(1):105-108.
• Uzun, S., Balkaya, A., Kandemir, D., 2005. Serada torba kültüründe patlıcanın (Solanum melongena L.) vejetatif büyümesi üzerine yetiştirme pozisyonu ve organik ve inorganik materyallerden hazırlanan farklı ortamların etkileri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2): 149-156.
• Uzun, S., Demir, Y., Özkaraman, F., 1998. Bitkilerde ışık kesimi ve kuru madde üretimi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2): 133-154.
• Varış S., Eminoğlu F.S. 2003. Örtüaltı tarımında kullanılan ve kullanılabilinecek olan ortamların fiziksel ve kimyasal özellikleri. Hasad, Eylül, 220: 46-57.