Kentsel eksosistem servislerinin haritalanması ve analizi: Aydın İli Efeler İlçesi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 71 - 80, 30.06.2020

Ebru Ersoy Tonyaloğlu , Birsen Kesgin Atak

https://doi.org/10.29278/azd.732799

Cited By: 3

Öz

Tüm dünyada hızla artan insan nüfusu ve taleplerin karşılanmasına yönelik olarak artan kentleşme, endüstriyelleşme gibi süreçler, doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı arttırarak, aşırı kullanım ve tahribe neden olmaktadır. Doğal kaynaklar üzerindeki baskılar ise ekosistemleri ve ekosistemlerden sağlanan servisleri etkilemektedir. Bu kapsamda, bu çalışma ile göçlerle hızlı ve plansız biçimde kentleşen Aydın ili Efeler merkez ilçesinde potansiyel ekosistem servisleri haritalanarak 1990-2017 yılları arasında meydana gelen değişimler analiz edilmiştir. Çalışmada 1990 ve 2018 yıllarına ait CORINE alan kullanım/arazi örtüsü (AKAÖ) haritaları ile 1990 ve 2017 yıllarına ait Landsat TM ve Landsat 8 uydu görüntüleri kullanılmıştır. Her bir tarih için küresel iklim düzenlenmesi (karbon depolama) ve mikro-klimanın düzenlenmesi (arazi yüzey sıcaklığı-AYS) ve ekolojik bütünlük ekosistem servisleri haritalanmıştır. Çoklu ekosistem servislerinin analizinde kullanılan ekosistem servisleri indeksi ile 1990-2017 yılları arasında meydana gelen mekansal-zamansal değişimler kent-kır geçiş analizleri ile incelenmiştir. Sonuç olarak, Aydın ili Efeler ilçesinde 1990 ve 2017/2018 yılları arasında batı-doğu yönünde önemli bir kentsel yayılmanın yaşandığı bulunmuştur. Ancak ilçe geneli ve kent-kır geçiş zonlarında kentleşmeye kıyasla, tarım alanları ve doğal/yarı doğal alanlarda yer alan bitki örtüsünde meydana gelen artışın, potansiyel ekosistem servisleri üzerinde daha olumlu bir etkiye sahip olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

CORINE AKAÖ, Efeler / Aydın, ekosistem servisleri, Landsat

Kaynakça

• Akbari, H., & Kolokotsa, D. (2016). Three decades of urban heat islands and mitigation technologies research. Energy and Buildings, 133: 834-842.
• Alkan, Y., & Uzun, G. (2016). Erdemli kenti mücavir alanı içinde ekolojik kapsamlı alan kullanımı üzerine bir araştırma. Akademik Ziraat Dergisi, 5(1): 35-50.
• Berkes, F., Colding, J., & Folke, C. (Eds.)., (2008). Navigating social-ecological systems: building resilience for complexity and change. Cambridge University Press.
• Boyd, J., & Banzhaf, S. (2007). What are ecosystem services? The need for standardized environmental accounting units. Ecological Economics, 63(2-3): 616-626.
• Burkhard, B., & Maes, J. (2017). Mapping ecosystem services. Advanced Books. Pensoft Publishers, Sofia (2017), 374s.
• CLMS. 2019. Copernicus Land Monitoring Service, Imperviousness. https://land.copernicus.eu/local/urban-atlas/urban-atlas-2012 (Erişim tarihi: 05.07.2019).
• Conway, T.M., Almas, A.D., & Coore, D. (2019). Ecosystem services, ecological integrity, and native species planting: How to balance these ideas in urban forest management?. Urban Forestry & Urban Greening, 41: 1-5.
• Diaz, S., Tilman, D., Fargione, J., Chapin III, F.S., Dirzo, R., & Ktzberber, T. (2005). Biodiversity regulation of ecosystem services. Trends and Conditions, 279-329s.
• Dobbs, C., Hernández-Moreno, Á., Reyes-Paecke, S., & Miranda, M.D. (2018). Exploring temporal dynamics of urban ecosystem services in Latin America: The case of Bogota (Colombia) and Santiago (Chile). Ecological Indicators, 85: 1068-1080.
• Du, H., Wang, D., Wang, Y., Zhao, X., Qin, F., Jiang, H., & Cai, Y. (2016). Influences of land cover types, meteorological conditions, anthropogenic heat and urban area on surface urban heat island in the Yangtze River Delta Urban Agglomeration. Science of the Total Environment, 571: 461-470.
• Frank, S., Fürst, C., Koschke, L., & Makeschin, F. (2012). A contribution towards a transfer of the ecosystemservice concept to landscape planning using landscape metrics. Ecological Indicators, 21: 30-38.
• Genç, F.N. (2014). 6360 sayılı kanun ve Aydın’a etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(5): 1-29.
• Gómez-Baggethun, E., Gren, Å., Barton, D.N., Langemeyer, J., McPhearson, T., & O’Farrell, P. (2013). Urban Ecosystem Services In: Urbanization, Biodiversity and Ecosystem Services: Challenges and Opportunities. Springer, Dordrecht. 175-251s.
• Haase, D., Frantzeskaki, N., & Elmqvist, T. (2014). Ecosystem services in urban landscapes: practical applications and governance implications. Ambio, 43(4): 407-412.
• Hutyra, L.R., Yoon, B., Hepinstall-Cymerman, J., & Alberti, M. (2011). Carbon consequences of land cover change and expansion of urban lands: A case study in the Seattle metropolitan region. Landscape and Urban Planning, 103(1): 83-93.
• Jiang, C., Nath, R., Labzovskii, L., & Wang, D. (2018). Integrating ecosystem services into effectiveness assessment of ecological restoration program in northern China's arid areas: Insights from the Beijing-Tianjin Sandstorm Source Region. Land Use Policy, 75: 201-214.
• Kroll, F., Müller, F., Haase, D., & Fohrer, N. (2012). Rural–urban gradient analysis of ecosystem services supply and demand dynamics. Land Use Policy, 29(3): 521-535.
• Larondelle, N., & Haase, D. (2013). Urban ecosystem services assessment along a rural–urban gradient: A cross-analysis of European cities. Ecological Indicators, 29: 179-190.
• Leemans, R., & De Groot, R.S. (2003). Millennium Ecosystem Assessment: Ecosystems and human well-being: a framework for assessment. Island press. 266s.
• MEA. (2005). Millennium Ecosystem Assessment. Ecosystems and human well-being: synthesis. Island, Washington, DC. 563s.
• Myeong, S., Nowak, D.J., & Duggin, M.J. (2006). A temporal analysis of urban forest carbon storage using remote sensing. Remote Sensing of Environment, 101(2): 277-282.
• Peña, L., Casado-Arzuaga, I., & Onaindia, M. (2015). Mapping recreation supply and demand using an ecological and a social evaluation approach. Ecosystem services, 13: 108-118.
• Peng, J., Liu, Y., & Tian, L. (2018). Integrating ecosystem services trade-offs with paddy land-to-dry land decisions: A scenario approach in Erhai Lake Basin, southwest China. Science of the Total Environment, 625: 849-860.
• Schwarz, N., Lautenbach, S., & Seppelt, R. (2011). Exploring indicators for quantifying surface urban heat islands of European cities with MODIS land surface temperatures. Remote Sensing of Environment, 115(12): 3175-3186.
• Sobrino, J.A., Jiménez-Muñoz, J.C., & Paolini, L. (2004). Land surface temperature retrieval from LANDSAT TM 5. Remote Sensing of environment, 90(4): 434-440.
• TEEB. (2010). The Economics of Ecosystems and Biodiversity. Mainstreaming the economics of nature: A synthesis of the approach, conclusions and recommendations of TEEB. http://www.teebweb.org/our-publications/teeb-study-reports/synthesis-report/#.Ul1QeCSm7-5 (Erişim tarihi: 03.03.2020).
• Tezer, A., Turkay, Z., Uzun, O., Terzi, F., Koylu, P., Karacor, E., Okay, N., & Kaya, M. (2018). Ecosystem services-based multi-criteria assessment for ecologically sensitive watershed management. Environment, Development and Sustainability, 22:2431-2450
• Tonyaloğlu, E.E., (2020). Spatiotemporal dynamics of urban ecosystem services in Turkey: The case of Bornova, Izmir. Urban Forestry & Urban Greening, 49: 126631.
• Trammell, T.L., Schneid, B.P., & Carreiro, M.M. (2011). Forest soils adjacent to urban interstates: soil physical and chemical properties, heavy metals, disturbance legacies, and relationships with woody vegetation. Urban Ecosystems, 14(4): 525-552.
• USGS. (2019). The United States Geological Survey. Landsat 8 Data Users Handbook - Section 5. https://www.usgs.gov/land-resources/nli/landsat/landsat-8-data-users-handbook (Erişim tarihi: 03.03.2020).
• Walz, U., & Stein, C. (2014). Indicators of hemeroby for the monitoring of landscapes in Germany. Journal for Nature Conservation, 22(3): 279-289.
• Zengin, H., Değermenci, A.S., & Bettinger, P. (2018). Analysis of temporal changes in land cover and landscape metrics of a managed forest in the west Black Sea region of northern Turkey: 1970–2010. Journal of Forestry Research, 29(1): 139-150.