Anaç adayı kiraz ve vişne genotiplerinin doku kültürü yöntemiyle çoğaltılması

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 171 - 180, 30.12.2020

Erol Aydın , Tarık Yarılgaç

https://doi.org/10.29278/azd.732181

Cited By: 2

Öz

2015-2016 yıllarında yürütülen bu çalışmada, kiraz için anaç adayı olabilecek 3 adet kiraz ve 3 adet vişne genotipi ile Gisela 6 anacının in vitro koşullarda çoğaltılabilme performansının belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Kiraz ve vişne genotipleri ile Gisela 6 anacını sürgün uçlarından hazırlanan eksplantlar başlangıç aşamasında 0.5 mgl-1 BAP +0.1 mgl-1 GA3 + 0.1 mgl-1 IBA içeren MS besi ortamına dikilerek kültüre alınmıştır. Enfeksiyon oranı kiraz genotiplerinde %12.03-17.87 ve vişne genotiplerinde %22.30-26.23 arasında gerçekleşmiştir.
Sürgün çoğaltma aşamasında farklı BAP (0, 0.5 ve 1 mgl-1) dozlarının etkisini belirlemek için çalışma yapılmıştır. BAP dozunun artması ile sürgün sayısının arttığı belirlenirken, en fazla sürgün sayısı 1 mgl-1 BAP dozundan elde edilmiştir. Kiraz genotiplerinde sürgün sayısı 2.14-4.10, vişne genotiplerinde ise 2.73-3.09 adet olarak belirlenmiştir.
Köklendirme ortamında ½ MS besi ortamında farklı IBA (0, 0.5, 1, 2 mgl-1) dozlarının köklenme oranına etkisi incelenmiştir. IBA dozunun artması ile köklenme oranının arttığı, kiraz genotiplerinde en yüksek köklenme oranı 2 mgl-1 IBA ve vişne genotiplerinde ise en yüksek köklenme oranı 1 mgl-1 IBA dozundan elde edilmiştir. Kiraz genotiplerinde köklenme oranı %89.44-99.17, vişne genotiplerinde köklenme oranı %76.46- 96.33 olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Prunus, anaç, In vitro

Destekleyen Kurum

Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, ve Ordu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

BBNB/10/10 numaralı proje ve TF 1506 numaralı proje

Teşekkür

“Anaç adayı kiraz, vişne ve mahlep genotiplerinin doku kültürü yöntemiyle çoğaltılması” isimli bu doktora tezi Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından BBNB/10/10 numaralı proje ile ve Ordu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğünün TF 1506 numaralı projesi ile desteklenmiştir.

Kaynakça

• Aka Kaçar, Y., A., Yılmaz, M., Mendi, Y., Küden, A., Çetiner, S., 2001. In vitro besin ortamında kullanılan değişik katılaştırıcı maddelerin ve farklı pH düzeylerinin bazı kiraz (Prunus avium L.) anaçlarının çoğaltılması üzerine etkileri. I. Sert Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, 25-28 Eylül, Yalova.
• Aktürk, Z., 2009. Kirazın (Prunus avium L.) in vitro mikroçoğaltımı. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Diyarbakır.
• Anonim, 2018. The State of Food and Agriculture 2018. FAO, Roma.
• Aydın, E., 2019. “Anaç adayı kiraz, vişne ve mahlep genotiplerinin doku kültürü yöntemiyle çoğaltılması”, Doktora Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ordu.
• Aydın, E.,Varol, İ., Demirsoy, L., Demirsoy, H., Er, E., 2016. Gisela 5, Gisela 6 ve SL 64 Anaçlarının farklı besi ortamlarında çoğaltılması. Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Dergisi, 45/1: 487-491, Yalova.
• Bilginer, Ş., Ercişli, S., Gerçekcioğlu, R., Eşitgen, A., Güneş, M., Akbulut, M., Koç, A., Çelik, T.Z., 2009. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi kiraz vişne anaç ıslahı. TÜBİTAK-TOVAG-106O031 nolu Proje Kesin Raporu, Samsun.
• Büyükdemirci, H., 2008. The Effects of medium ıngredients on shoot propagation and rooting of cherry rootstocks in vitro. Acta Horticulturae, 795, 419-422.
• Bouzari, N., Mahdavian, M., Abdollahi, H., 2009. Micropropagation of a dwarfing cherry rootstock. http://www.belsad.by/conference2/files/1/1.pdf (Erişim tarihi: 20.01.2019).
• Doric, D., Ognjanov, V., Barac, G., Ljubojevic, M., Pranjic, A., Dugalic, K., Ercişli, S., 2015. Use of in vitro propagation of Oblacinska sour cherry in rootstock breeding. Turkish Journal of Biology, 39(4), 575-581.
• Durkoviç, J., 2006. Rapid mikropropagation of mature wild cherry. Biologia Plantarum, 50 (4), 733-736.
• Ercisli, S., 2004. A Sort review of the fruit germplasm resources of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution. 51, 419–435.
• Fallahpour, M., Miri, S. M., Bouzari, N., 2015. In vitro propagation of Gisela 5 rootstock as affected by mineral composition of media and plant growth regulators. Journal of Horticultural Research, 23(1), 57-64.
• Fidancı, A., Burak M., Erenoğlu, B., 2001. Bazı klonal kiraz ve vişne anaçlarının in vitro’da hızlı çoğaltım tekniklerinin belirlenmesi (I. aşama). I. Sert Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, 25-28 Eylül, Yalova.
• Güçlü, F., Koyuncu, F., Şan, B., 2010. “The in vitro micropropagation of some clonal cherry rootstocks.”Journal of Natural and Applied Sciences 14 (2).
• Hosseinpour, B., Bouzari, N., Didar, Z., Masoumian, M., Ghaemmaghami, S. A., Ebrahimi, A., Farvardin, A., 2015. High frequency in vitro propagation of M× M 60, a cherry rootstock: the effects of culture media and growth regulators. Iranian Journal of Genetics and Plant Breeding, 4(2), 28-36.
• Osterc, G., Luthar Z., Stampar F., 2004. The importance of the sterilization procedure for producing vigorous cherry plants (Prunus sp.) in vitro. Acta Agriculturae Slovenica, 83(1), 45 – 51.
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M., 2005. Ilıman iklim meyve türleri sert çekirdekli meyveler cilt 1. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, No. 553, İzmir, 229s.
• Randhawa, S.S., 1991. Cherries: Temperate Fruits, Ed., Mitra, S.K., Bose, T.K., Rathore, D.S., Horticulture and Allied Publishers, Calcutta, India, 309-343.
• Rieger, M., 2006. Cherry. Introduction to Fruit Crops. CRC Press, Boca Raton, USA, 520p.
• Shabani, Z., Moghadam, E. G., Abedi, B., Tehranifar, A., 2015. The effect of plant growth regulators and their concentration in vitro on mass poropagation of Myrobalan 29C rootstock. Journal of Horticulture and Forestry, 7(3), 57-64.
• Sharma, V., Thakur, M., Kumar, A., 2017. An efficient method for in vitro propagation of Gisela 5 (Prunus cerasus x Prunus canescens) - clonal cherry rootstock. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences, 6(8), 2617-2624.
• Sisko, M., 2011. In vitro propagation of Gisela 5 (Prunus cerasus × P. canescens). Agricultura (Slovenia), 8(1), 31-34.
• Sülüşoğlu, M., 2002. Kiraz-vişne anaçlarının in vitro çoğaltımı. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Ankara.
• Sülüşoğlu, M., Çelik, M., 2003. SL 64 (P. mahaleb) ve F 12/1 (P. avium) anaçlarının mikro sürgünlerinin köklendirilmesi ve adaptasyonu üzerine araştırmalar. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 08-12 Eylül, Antalya.
• Yıldırım, H., 2006. Hacıhaliloğlu kayısı (Prunus armeniaca L.) çeşidinin in vitro çoğaltımı. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı, Diyarbakır.
• Zainel, A. A., Hepaksoy, S., 2018. Investigation of the possibilities of propagation a mahaleb rootstock Pontaleb by tissue culture. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55(1), 83-88.