Bolu koşullarında farklı kişniş (Coriandrum sativum L.) çeşit ve popülasyonlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 307 - 316, 30.12.2020

Orkun Emiralioğlu Gülsüm Yaldız

https://doi.org/10.29278/azd.792930

Öz

In this study, research work has been carried out to find out the adaptability of coriander (Coriandrum sativum L.) in terms of its seed yield and the essential oil content under the climate and ecological conditions of Bolu. In the current study, 28 different coriander cultivars and populations, which were obtained from different regions of Turkey, were used as experimental materials. The variation of the investigated traits among the coriander cultivars and populations were as follows, germination time ranged between (8-14 day), flowering time (27-30 day), maturation time (39-67 day), plant height (40,2-69 cm), branch amount per plant (3,6-9,6), thousand seed weight (5,14-16,8 g), seed yield (12,2-73,4 kg/da), harvest index (%6,3-60), biological yield (41,59-343,75 kg/da), fat oil ratio (%1,63-24,26), essential oil content (%0,3-1,3), esential oil component, linalool (%32-87,43), camphor (%0,13-7,6), ɣ-terpinene (%0,04-13,8), p-cymene (%0,1-15,77) and β-pinene (%0,09-5,38). As a result of the study, it has been detected that all researched coriander cultivars and populations are cultivable under the Bolu ecological conditions, however, there are major differences between observed genotypes characteristics. According to the results of this one-year study, the population of Erzurum K.T and the population of K.T Pop-2 can be suggested in terms of seed yield and essential oil ratio in the region.

Anahtar Kelimeler

Kişniş, Coriandrum sativum L, verim, sabit yağ

Kaynakça

• Anonim (2013). T.C Resmi Gazete, Türk Gıda Kodeksi Baharat Tebliği (28614) (Tebliğ No: 2013/12), 10 Nisan 2013.
• Anonim (2016). T.C Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi, Kişniş Tescil Özet Raporu, 2004 Ankara.
• Anonim (2015). Bolu İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü.http://www.tarim.gov.tr. [erişim tarihi 29 Ocak 2017].
• Arslan, N., & Bayrak, A. (1987). Farklı Ekim Zamanlarının Kimyonun (Cuminum cyminum L.) Verimine ve Bazı Özelliklerine Etkisi. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi D. 11( 2); 275-280. Avcı, A.B., Amir, Nia, R., & Bayram, E. (2005). Bornova Koşullarında Yetiştirilen İran Kökenli Kişniş (Coriandrum sativum L.)’in verim ve Kalite Özellikleri, Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya.
• Arabacı, B., & Bayram, E. (2005). Farklı Sıra Arası ve Tohumluk Miktarlarında Kişniş (Coriandrum sativum L.)’in Bazı Morfolojik ve Teknolojik Özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya
• Baydar, H., Erbaş, S. (2014). Yağ Bitkileri Bilimi ve Teknolojisi. SDÜ Yayınları, Yayın No: 97, Isparta Baydar, H. (2013). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 51, Isparta.
• Baytop, T. (1984). Türkiye'de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, 40, İstanbul. Bayram, E. (1992). Türkiye Kültür Anasonları (Pimpinella anisum L.) Üzerinde Agronomik ve Teknolojik Araştırmalar, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• BETUM, Bilimsel Endüstriyel ve Teknolojik Uygulama ve Araştırma Merkezi https://betum.ibu.edu.tr/kromatografi Bolu [26 Şubat 2017].
• Beyzi, E., & Güneş, A., (2017). Kişniş (Coriandrum sativum L.) Bitkisinin Uçucu Yağ Bileşenleri Üzerine Bor Uygulamasının Etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi.34 (1), 146-52.
• Bhat, S., Kaushal, P., Kaur, M., & Sharmal, H.K. (2014). Coriander (Coriandrium sativum L.) Processing Nutritional and Functional Aspects. African Journal of Plant Science, 8, 25-53.
• Cioanca, O,, Hritcu, L., Mihasan, M., & Hancianu, M. (2013). Cognitive enhancing and antioxidant activities of inhaled coriander volatile oil in amyloid β (1–42) rat model of alzheimer’s disease. Physiol Behav. 120:193-202.
• Demir, H, (2015). Kahramanmaraş Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Kişniş (Coriandrum Sativum L.)’te Verim Ve Kalite Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş. Diederichsen, A. (1996). Coriander – (Coriandrum sativum L.) Promoting the conservation and use of under utilized and neglected crops, The International Plant Genetic Resources Institute, Rome.
• Gümüşçü, A., İpek, A., & Gümüşçü, G. (2007). Tescilli Kişniş (Coriandrum sativum L.) Çeşitlerinin Çumra (Konya) Koşullarında Performanslarının Belirlenmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum. Gümüşcü, A., İpek, A., & Gümüşcü, G. (2006). Tescilli Kişniş Çeşitlerinin (Coriandrum sativum L.) Çeşitlerinin Çumra Konya Koşullarında Performanslarının Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Çumra Meslek Yüksekokulu, Konya.
• Gök, N. (2011). Farklı Zamanlarda Ekilen Kişniş (Coriandrum sativum L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Gücük, F. (2014). Tokat Kazova Ekolojik Koşullarında Kışlık Ve Yazlık Yetiştirilen Kişniş (Coriandrum sativum L.) Çeşit Ve Hatlarının Agronomik ve Kalite Özeliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• İşcan, G., Demirci, F., Kırımer, N., Kurkcuoğlu, M., Başer, K.H.C., & Kıvanc, M. (2004). Bazı Umbelliferae Türlerinden Elde Edilen Uçucu Yağların Antimikrobiyal Etkileri. Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Eskişehir.
• Kan, Y., & İpek, A. (2002). Seçilmiş Bazı Kişniş (Coriandrum sativum L.) Hatlarının Verim ve Bazı Özellikleri, 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Eskişehir.
• Kaya, N,, Yılmaz, G., & Telci, İ. (2000). Farklı Zamanlarda Ekilen Kişniş (Coriandrum sativum L.) Popülasyonlarının Argonomik ve Teknolojik Özellikleri, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24: 355 364.
• Karadoğan, T., & Oral, E. (1994) Farklı Sıra Aralıkları Uygulanan Kişniş Varyetelerinin Verim ve Verim Unsurları ve Kalitesi Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25: 311-318.
• Kalkan, Z. (2015). Kişniş Bitkisinin (Coriandrum sativum L.) Verim, Verim Unsurları Ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Farklı Sıra Arası Mesafelerin Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kandemir, K. (2010). Farklı Azot Dozu Ve Sıra Aralığının Kişnişin Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Kırıcı, S. (1999). Değişik Yörelerden Toplanan Kişniş (Coriandrum sativum L.)'in Bölgeye Adaptasyonu Ve Uygun Tohumluk Miktarının Belirlenmesi: Morfolojik Özellikleri Üzerine Tohumluk Miktarının Etkisi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14: 33-40.
• Kırıcı, S., Mert, A., & Ayanoğlu, F. (1997). Hatay Ekolojisinde Azot ve Fosforun Kişniş (Coriandrum sativum L.)’da Verim Değerleri ile Uçucu Yağ Oranlarına Etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül 1997, Samsun.
• Kızıl, S., & İpek, A. (2004) Bazı Kişniş (Coriandrum sativum L.) Hatlarında Farklı Sıra Arası Mesafelerinin Verim, Verim Özellikleri ve Uçucu Yağ Oranı Üzerine Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 10: 237-244.
• Mert, A., & Kırıcı, S. (1998). Kişniş (Coriandrum sativum L.) Populasyonlarının Verim ve Verim Karakterlerinin Belirlenmesi, XII. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 20-22 Mayıs 1998, Ankara.
• Özel, A., Güler, İ., & Erden, K. (2009). Harran Ovası Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Kişniş (Coriandrum sativum L.)’ in Verim ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13: 41-48.
• Özel, A., Koşar, İ. & Kaan, E. (2010). Farklı Ekim Zamanlarının Kişniş (Coriandrum sativum L.) Uçucu Yağ Bileşenlerine Etkisi, Journal Agricultural Faculty Harran University, 14: 55-62.
• Sezek, M. (2014). Farklı Ekim zamanlarının Kişniş (Coriandrium sativum L.) Çeşitlerinin Verim, Verim Unsurları ve Uçucu Yağ Oranına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Şarer, E. (2000). Seçilmiş Kişniş (Coriandrum sativum L.) Hatlarında Yazlık ve Kışlık Ekimin Ürün kalitesine Etkisi, Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi, Proje No: 2000-05-03-015.
• Şanlı, A., Karadoğan, T., Daldal, H. (2012). Burdur’da tarımı yapılan bazi umbelliferae türlerinin uçucu yağ oranı ve bileşenlerinin belirlenmesi. SDU J Fac Agric /SDÜ Ziraat Fak Derg.7(1):27-31.
• Telci, İ., Bayram, E., & Avcı, B. (2006). Changes in Yield, Essential Oil and Linalool Contents of Coriandrum sativum Varieties (var. vulgare Alef. and var. microcarpum DC.) Harvested at Different Development Stages, European Journal of Horticultural Science, 71: 267-271.
• TSE, (2015). Türk Standartları Enstitüsü, Standart Arama. Mevcut: https: //intweb.tse.org.tr/standard/ standard / standardara.aspx [21 Ocak 2015].
• Turhan, H., Afat, O., & Turhan, P. (2005). Bitki Sıklığının Kişnişte (Coriandrum sativum L.) Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkisi, Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi. Cilt I, s:471-475, Antalya.
• Tunçtürk, M. (2006). Kişniş (Coriandrum sativum L.) Bitkisinde Farklı Tohumluk Miktarlarının Verim, Verim Özellikleri ve Uçucu Yağ Oranı Üzerine Etkisi, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20:58-62.
• Uhri, A. (2011). Boğaz Derdi, Arkeolojik, Arkeobotanik, Tarihsel ve Etimolojij Veriler Işığında Tarım ve beslenmenin kültür tarihi, Ege yayınları, 446 s.
• Wagner, H.M., Bladt, S., Zgainski, E.M. (1984). Plant drug analysis. New York: Springer-Verlag, 320p.
• Yalçın, Z. (2016). Bazı Kişniş Genotiplerinin (Coriandrum sativum L.) Erzurum Ekolojik Koşullarında Verim ve Başlıca Tarımsal Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Yurum, Ç. (2012). Samsun Ekolojik Koşullarında Kışlık ve Yazlık Ekim Zamanlarının Kişniş Bitkisinin (Coriandrum sativum L.) Önemli Tarımsal Özellikleri ile Kalite Kriterlerine Etkisinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, On dokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.