‘Kabaaşı’ kayısı çeşidinin meyve gelişim sürecindeki fiziksel, kimyasal ve renk değişimlerinin belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 19 - 28, 24.06.2021

Mehmet Özelçi , Rafet Aslantaş , Duygu Özelçi , Erdoğan Çöçen

https://doi.org/10.29278/azd.736085

Cited By: 2

Öz

Amaç: Ekonomik meyvecilik için kültürel uygulamaların ve hasadın doğru zamanda yapılması gerekir. Bu maksatla meyvelerin büyüme, gelişme ve olgunlaşma dönemlerindeki fiziksel ve kimyasal değişimlerin bilinmesi önem arz eder. Bu çalışmada Türkiye’nin kayısı üretim ve ihracatında önemli paya sahip Kabaaşı çeşidinde meyve gelişim dönemindeki fiziksel, kimyasal ve renk değişimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Materyal ve Yöntem: Çalışmanın materyalini Kabaaşı kayısı çeşidi oluşturmuş olup çalışma alanı Malatya Meyvecilik Araştırma Enstitüsünde yer almaktadır. Çalışmada fenolojik gözlemler yapılmış, meyve gelişim süreci boyunca periyodik aralıklarla meyvede fiziksel, kimyasal ve renk ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Toplam şeker içeriği spektrofotometrik yöntemle, SÇKM miktarı dijital el refraktometresi, pH değeri titrasyon metodu ile belirlenmiştir

Araştırma Bulguları: Kabaaşı çeşidinde toplam çiçeklenme süresinin 16 gün ve tam çiçeklenmeden hasada kadar geçen sürenin ise 112 gün olduğu belirlenmiştir. Fiziksel ölçümlerde; çağla döneminden hasada kadar geçen sürenin ilk bir aylık periyodunda hasattaki meyve boyunun yaklaşık %75’ine, meyve genişliği ve kalınlığının ise %50’sine ulaşıldığı belirlenmiştir. Meyve ağırlığındaki artışın yaklaşık %50’si hasada yakın son bir aylık periyotta gerçekleşmiştir. Meyve olgunluğu arttıkça SÇKM, pH ve toplam şeker içeriğinin arttığı, buna karşılık TEA değerinin düştüğü görülmüştür. Meyve kabuk ve zemin rengi ölçümlerinde, çağla döneminden olgunluk dönemine doğru L değerindeki artış düşük düzeyde kalırken, a ve b değerlerindeki artışın yüksek olduğu belirlenmiştir.

Sonuç: Meyvelerde fiziksel gelişimin büyük bölümü çağla döneminin ilk bir aylık periyodunda gerçekleşirken, tatlanma ve renklenme gibi kalite parametreleri hasada yakın dönemde yükselmiştir. Bu nedenle meyve hasadı, yeterli renk oluşumu için tam çiçeklenmeden en az 96 gün sonra yapılması önerilmektedir. Fitokimyasal özellikler bakımından ise minimum 103 gün sonra derim yapılması tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Prunus armeniaca L., Meyve kalitesi, Kayısı, Pomoloji, Malatya

Determination of physical, chemical and color changes of ‘Kabaaşı’ apricot cultivar during fruit development

Öz

Objective: For economic fruit growing, it is important to carry out cultural practices and harvest at the right time. For this purpose, To know the physical and chemical changes in the growth, development and ripening periods of the fruit species and varieties are important. This study was carried out to determine physical, chemical and color changes of Kabaaşı apricot cultivar, which has a significant share in Turkey's apricot production and export, in fruit development period.

Material and Method: The material of the study was the Kabaaşı apricot variety. In the study, phenological observations were taken, and physical, chemical and color measurements were carried out at periodic intervals throughout the fruit development process.

Results: In the study, it was found that the period between flowering and harvesting was 112 days in Kabaaşı apricot cultivars and total flowering time is 16 days. In physical measurements; In the first month of this period, approximately 75% of the fruit length, 50% of the fruit width and thickness were reached and 50% of the increase in the fruit weight reached in the last month. It was observed that the increase in fruit maturity, TSS, pH and total sugar content increased, while TA value decreased. In fruit color measurements; it was observed that a and b color values increased, while a partial increase in L color value was observed as fruits approached harvest period.

Conclusion: Most of the physical development of the fruits take place in the first one month period of the unripe fruit period, but quality parameters such as sweetening and coloring are increasing near harvest. Therefore, fruit harvest should be done at least 96 days after full bloom for adequate color formation. In terms of phytochemical properties, it is recommended to be applied after a minimum of 103 days.

Anahtar Kelimeler

Prunus armeniaca L., fruit quality, apricot, Kabaası, pomology

Kaynakça

• Abacı, Z.T., Asma B.M., 2010. Bazı Kayısı Çeşitlerinin Farklı Ekolojik Alanlardaki Biyolojik Özelliklerinin Analizi, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 3 (1): 165-168.
• Altan, A., 1989. Laboratuvar Tekniği. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı No:36, s. 172, Adana.
• Anonim, 1992. TS 1466, Domates Salçası. Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• Aslantaş, R., 2016. Bahçe Bitkilerinin Biyolojik ve Fizyolojik Esasları. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ders Notu, Erzurum.
• Aslantaş, R., Angın, İ., Karakurt, H., Köse, M., 2010. Vegetative and pomological changes of sour-cherry as affected by sewage sludge application. Bulg. J. Agric. Sci.,16, 740-747.
• Asma, BM., 2007. Malatya: World’s Capital ofApricot Culture. Chronica horticulturae. 47:20-24.
• Asma, BM., Şen M., 1999. Bazı Yerli ve Yabancı Kayısı Çeşitlerinin Van Ekolojik Koşullarındaki Fenolojik, Pomolojik ve Morfolojik Özellikleri. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 760-763.
• Asma, B.M., 2011. Her Yönüyle Kayısı. Uyum Ajans Ankara.
• Bolat, İ., Pırlak, L., 1998. Erzurum koşullarında yetiştirilen Kütahya vişne çeşidinde bazı biyolojik özelliklerin ve meyve gelişiminin incelenmesi, Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 29 (1):1-11.
• Bolat, İ., Sahin., M., Uslu, S., Demirtaş, M.N., Asma, B.M., Pektekin, T., 2004. Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı Kayısı Çeşitlerinde Derim Kriterlerinin ve Optimum Derim Zamanının Saptanması. TÜBİTAK TOGTAG/TARP-2573-11, Şanlıurfa.
• Bostan, S.Z., İslam, A., Kurt, H., 1997. Mahalli Elma Çeşitlerinde Bazı Meyve Özelliklerinin Hasada Kadar Olan Değişimi ve Uygun Hasat Zamanının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu, 2-5 Eylül 1997, Yalova. Sayfa: 259-266.
• Cemeroğlu, B., 1992. Meyve ve Sebze İşleme Endüstrisinde Temel Analiz Metotları. Biltav Yayınları, 380 s, Ankara.
• Cemeroğlu, B., 2007. Gıda Analizleri. Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No: 34, Ankara.
• Çöçen, E., Canbay, A., Özelçi, M., Sarıtepe, Y., Bayındır, Y., Özelçi, D., 2019. “Levent” Kayısı Çeşidinin Döllenme Biyolojisinin Belirlenmesi. Uluslararası Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2 (2): 25-35.
• Eşitken, A., 1992. Erzincan’da Yetiştirilen Hasanbey, Şalak, Şekerpare Kayısı Çeşitlerinin Gelişme Dönemlerinde Meyvede Meydana Gelen Fiziksel ve Kimyasal Değişimler ile Hasat Kriterlerinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniv. Fen Bil. Enstitüsü, Erzurum.
• FAO, 2020. BM Gıda ve Tarım Örgütü, http://www.fao.org/home/en/, (Erişim tarihi: 08.05.2020).
• Femenia, A., Sánchez, E.S., Simal, S., Rosselló, C., 1998. Developmental and ripening‐related effects on the cell wall of apricot (Prunus armeniaca) fruit. Journal of the Science of Food and Agriculture, 77(4): 487-493.
• Gülcan, R., Mısırlı, A., Eryüce, N., Sağlam, H., Demir ,T., 2001. Apricot production (in Turkish). TARP Press, Ankara. Güleryüz, M., Bolat, İ., 1997. Investigation on characteristics of apricot cultivars in Erzincan-Turkey, International Symposium on Apricot Culture, Veria-Makedonia, Greece.
• Güleryüz, M., Ercişli, S., Erkan, E., 2001. Erzincan ovasında yetiştirilen bazı elma çeşitlerinin meyve gelişimi dönemlerinde meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişimler ile bunlar arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 32(1): 51-59.
• Kan, T., 2005. Yöresel Olarak Yetiştirilen Kayısı Çeşitlerine Ait Meyvelerdeki Yapısal Değişimlerin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Karaat, F.E., Serçe S., 2019. Total Phenolics, Antioxidant Capacities and Pomological Characteristics of 12 Apricot Cultivars Grown in Turkey, ADYÜTAYAM Cilt 7, Sayı 1: 46-60.
• Karaçalı, İ., 1990. Bahçe Ürünlerinin Muhafazası ve Pazarlanması. E.Ü.Z.F. Yay. No: 494. E. Ü. Basımevi, Bornova-İzmir.
• Konica Minolta Precise color communication, 2007. Konica Minolta Pho Sensing Inc., Japan.
• Köksal, A.İ., Yılmaz., H., 1992. Bazı Elma ve Armut Çeşitlerinin Gelişme ve Olgunlaşmaları Sırasında Fiziksel ve Kimyasal Değişimler. Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 16 : 669-686.
• Nigam, V.N., Sharma, S.D., 1987.Changes in the sugar content in developing apricot fruits cv, Newcastle (Prunus armeniaca L.). Hort. Abst., 58:10-6472.
• Öztürk, K., Konak, R., Çelik, Öztürk, B., Yanar, M., Didin, M., 2006. Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinin kükürtlenme ve çiftçi şartlarında depolama kriterlerinin belirlenmesi. Proje sonuç raporu. Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Malatya.
• TUİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu https://biruni.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 08.05.2020).
• Ünal, M.R., 2010. Kayısı Araştırma Raporu, Fırat Kalkınma Ajansı, Malatya.
• Yanar, M., 2016. Bazı Kayısı Çeşit Ve Genotiplerinin Fenolojik, Morfolojik, Pomolojik Ve Moleküler Karakterizasyonu, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Hatay, 110 s.
• Yılmaz, B., Bostan, S.Z., 2018. Giresun Koşullarında Yetiştirilen 'Hayward' Kivi Çeşidinde Meyve Gelişim Sürecinde Fiziksel Özelliklerin Değişimi, Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., 8(2): 174-186.
• Yılmaz, K. U., 2008. Bazı Yerli Kayısı Genotiplerinin Fenolojik, Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri ile Genetik İlişkilerinin ve Kendine Uyuşmazlık Durumlarının Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Adana. 382 s.