Taşova (Amasya) ilçesinde yetiştirilen bazı önemli standart kiraz çeşitlerinin meyve ve ağaç özellikleri

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 213 - 222, 29.12.2022

Şeyda Çakır Üstün , Saim Zeki Bostan

https://doi.org/10.29278/azd.1105001

Öz

Amaç: Bu araştırma Taşova (Amasya) ilçesinde yetiştirilmekte olan bazı önemli standart kiraz çeşitlerine ait meyve ve ağaç özelliklerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür.
Materyal ve Yöntem: Çalışma, Yerkozlu köyünde bir üreticiye ait kapama ticari kiraz bahçesinde yürütülmüştür. 2019 ve 2020 yıllarında yürütülen araştırmanın materyalini bölgede en fazla yetiştirilen 0900 Ziraat, Early Burlat, Premier Giant ve Lambert standart kiraz çeşitleri oluşturmuştur. Araştırma tesadüf parselleri deneme desenine göre ve 3 tekerrürlü olarak planlanmış olup çeşitlerin meyve ve ağaç özelliklerine ait 2019, 2020 ve ortalama veriler belirlenerek istatistik analizler yapılmıştır.
Araştırma Bulguları: İncelenen meyve ve ağaç özelliklerinin çoğunluğunun çeşitlere göre değişimi istatistik olarak önemli bulunmuştur. Ortalama verilere göre 0900 Ziraat ve Premier Giant çeşitlerinde önemli meyve özellikleri olan 100 meyve ağırlığı, meyve iriliği, meyve hacmi, meyve eti sertliği, çekirdek ağırlığı, meyve sap kalınlığı ve meyve sap ağırlığının diğer çeşitlere göre yüksek olduğu belirlenmiştir. Çeşitlerden Premier Giant en yüksek ortalama 100 meyve ağırlığına (886.27 g) sahip olurken Lambert çeşidi en düşük (609.03 g) değere sahip olmuştur. Diğer taraftan, verim değeri bakımından 75.83 kg/ağaç ile Lambert en yüksek verimli, 35.50 kg ile de Premier Giant çeşidi en düşük verime sahip çeşit olduğu bulunmuştur.
Sonuç: Sonuç olarak incelenen kiraz çeşitlerinin kendilerine özgü özelliklere sahip olduğu ve bölge ekolojisinde iyi bir performans gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kiraz, Morfoloji, Pomoloji, Çeşit, Taşova, Cherry, Morphology, Pomology, Cultivar

Fruit and tree traits of some important cherry cultivars grown in Taşova district (Amasya, Turkey)

Öz

Objective: This research was carried out to determine the fruit and tree characteristics of some important standard cherry varieties grown in Taşova (Amasya) district.
Materials and Methods: The study was carried out in a cherry complete orchard belonging to a producer in Yerkozlu Village. The material of the research carried out in 2019 and 2020 was 0900 Ziraat, Early Burlat, Premier Giant and Lambert standard cherry varieties are grown most in the region. The research was planned according to the randomized plots experimental design and with 3 replications, and statistical analyzes were performed by determining the 2019, 2020 and average data of the fruit and tree characteristics of the cultivars.
Results: The variation of most of the investigated fruit and tree characteristics according to the cultivars was found to be statistically significant. According to the average data, it was determined that the important fruit characteristics of 0900 Ziraat and Premier Giant cultivars, which are 100 fruit weight, fruit size, fruit volume, fruit firmness, seed weight, fruit stalk thickness and fruit stalk weight, were higher than other cultivars. Among the varieties, Premier Giant had the highest average 100 fruit weight (886.27 g), while Lambert variety had the lowest (609.03 g). On the other hand, Lambert was found to be the highest productive with 75.83 kg of yield per tree, and Premier Giant was the lowest productive with 35.50 kg.
Conclusion: As a result, it was determined that the examined cherry cultivars had unique characteristics and showed a good performance in the ecology of the region

Anahtar Kelimeler

Cherry, Morphology, Pomology, Cultivar, Taşova

Kaynakça

• Akçay, M.E., & Burak, M. (2007). Farklı anaçlar üzerindeki bazı kiraz çeşitlerinin gelişme, verim ve meyve özelliklerinin karşılaştırılması. Türkiye V Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül 2007, Erzurum, s: 110-113.
• Ballistreri, G., Continella, A., Gentile, A., Amenta, M., Fabroni, S., & Rapisarda, P. (2013). Fruit quality and bioactive compounds relevant to human health of sweet cherry (Prunus avium L.) cultivars grown in Italy. Food Chemistry, 140, 630-638.
• Balta, F., & Yarılgaç, T. (1996). Van ekolojisinde yetişen Bing, Lambert ve Van Kiraz çeşitleri üzerine fenolojik ve pomolojik incelemeler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (1), 43-50.
• Balta, M.F., Aksoy, B., Karakaya, O., & Uzun, S. (2020). Çarşamba ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı standart elma çeşitlerinin verim ve meyve özellikleri. Akademik Ziraat Dergisi, 9(2), 187-192.
• Bolsu, A. & Akça, Y. (2011). Mahlep anacı üzerine aşılı 5 kiraz çeşidinin bazı morfolojik özellikleri ile meyve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(3), 152-157.
• Bolsu, A. (2007). Bazı kiraz çeşitlerinin farklı anaçlar üzerindeki verim ve kalite özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
• Hepaksoy, S., & Çelik, Z. (2021). Farklı lokasyonların kiraz meyve kalitesi üzerine etkileri. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 14(2), 127-141.
• Demirsoy, H., & Demirsoy, L. (2003). Characteristics of some local and standart sweet cherry cultivars grown in Turkey. Journal American Pomological Society, 57(3), 128-136.
• Demirtaş, İ., & Sarısu, H.C. (2011). Kiraz Yetiştiriciliği. Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Yayın No: 11, Eğirdir, Isparta. 12 s.
• Eroğul D. (2016). İzmir ilinde yetiştirilen bazı önemli kiraz çeşitlerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(4), 579-585.
• Faniadis, D., Drogoudi, PD., & Vasilakakis, M. (2010). Effects of cultivar, orchard elevation, and storage on fruit quality characters of sweet cherry (Prunus avium L.). Scientia Horticulturae, 125(3), 301-304.
• FAO, (2020). https://www.faostat.fao.org (Erişim Tarihi: 14.04.2022).
• Fazzari, M., Fukumoto, L., Mazza, G., Livrea, MA., Tesoriere, L., & Marco, LD. (2008). In vitro bioavailability of phenolic compounds from five cultivars of frozen sweet cherries (Prunus avium L.). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56(10), 3561-3568.
• Göksel, Z., & Aksoy, U. (2014). Sofralık bazı kiraz çeşitlerinin fizikokimyasal özellikleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, Özel sayı:1856-1862.
• Gyeviki, M., Hrotkó, K., & Honfi, P. (2012). Comparison of leaf population of sweet cherry (Prunus avium L.) trees on different rootstocks. Scientia horticulturae, 141, 30-36.
• İkinci, A., & Bolat, İ. (2015). Bazı kiraz çeşitlerinin GAP bölgesindeki performanslarının incelenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 19(2), 54-65.
• Kapsal A. (2010). Ahlat ekolojik koşullarında yetiştirilen Gisela 6 anacı üzerine aşılı 0900 Ziraat çeşidinin performansının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Van.
• Koyuncu, M., Koyuncu, F., & Kazankaya, A. (1999). Van ekolojik koşullarında yetişen bazı kiraz çeşitlerinin optimum derim zamanlarının saptanması üzerine araştırma. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi.14-17 Eylül, Ankara, s: 690-694.
• Küden, A. & Kaşka, N. (1995). Kiraz çeşit ve seleksiyon çalışmaları. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 3-6 Ekim, Adana, Cilt 1, s: 233-237.
• Küden, A., & Sırış, Ö. (2001). Ülkemiz yayla koşullarına uygun yeni kiraz çeşitlerinin meyve verimi ve kalitesi üzerinde çalışmalar. I. Sert Çekirdekli Meyveler Sempozyumu. 25-28 Eylül, Yalova, Bildiriler Kitabı, s: 103-113.
• Mete, A. (2017). SL 64 kiraz anacı üzerine aşılı bazı kiraz çeşitlerinin Amasya ekolojik koşullarındaki performanslarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Bolu.
• Özçağıran, R., Ünal A., Özeker E., & İsfendiyaroğlu M. (2011). Ilıman iklim meyve türleri sert çekirdekli meyveler. Cilt-1. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 553, İzmir, 213 s.
• Öztürk, B., Küçüker, E., Saraçoğlu, O., Yıldız, K., & Özkan, Y. (2013). 0900 Ziraat kiraz çeşidinin meyve kalitesi ve biyokimyasal içeriği üzerine büyümeyi düzenleyici maddelerin etkisi. Namık Kemal Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10 (3), 82-89.
• Sütyemez, M. (2000). Bazı kiraz çeşitlerinde GA3 uygulamalarının meyve tutum ve meyve kalitesi üzerine etkileri. Fen ve Mühendislik Dergisi, 3(1), 43-50.
• Şevik, İ., Sarısu, HC., Eryılmaz, İ., Demirtaş, İ., & Özyiğit, S. (2004). Kiraz çeşit adaptasyon denemesi. Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enst. Yayın No: 20, 47s.
• TÜİK, 2021. Bitkisel üretim verileri. http://www.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi: 14.04.2021)