Comparison of Trabzon and Kilis cities in terms of the features of traditional housing gardens

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 397 - 406, 29.12.2022

Saliha Taşçıoğlu

https://doi.org/10.29278/azd.1176019

Öz

Objective: The characteristics of the residential garden belonging to a total of 10 different building samples in Kilis and Trabzon Urban Protected Areas were discussed, comparisons were made and examined. The courtyard-garden formation and its characteristic features were analyzed. As a result of these examinations, it is aimed to determine the similarities and differences of the residential gardens, which have been shaped by different effects over the years.
Materials and Methods: Kilis Urban Protected Area and Trabzon 1 and 2 Urban Protected Areas constitute the material of the study. Within the Urban Protected Areas, a total of 10 examples of civil architecture have been determined, 5 for each city. The determined examples were examined as a garden structure and their characteristics were tried to be determined. Forms were created for each sample and comparisons were made.
Results: As a result of the examination of the selected city examples, it has been determined that there are common features as well as differences. It has been determined that some features of residential gardens are similar and some are different. It has been determined that green areas have turned into hard ground in some residential gardens in Trabzon. In terms of herbal use, it has been determined that winding and climbing species are used more intensively in Kilis, and tree-shrub species are used more intensively in Trabzon.
Conclusion: As a result of the examination of the selected samples, both common and different inferences were obtained for each sample. It has been determined that some features of residential gardens are similar and some are different. It has been determined that green areas have turned into hard ground in some residential gardens in Trabzon. In terms of herbal use, it has been determined that winding and climbing species are used more intensively in Kilis, and tree-shrub species are used more intensively in Trabzon.

Anahtar Kelimeler

Traditional house, garden, killis, Trabzon

Trabzon ve Kilis kentlerinin geleneksel konut bahçeleri özellikleri açısından karşılaştırılması

Öz

Amaç: Kilis ve Trabzon Kentsel Sit Alanında yer alan toplam 10 farklı yapı örneğine ait konut bahçesinin özellikleri ele alınarak, karşılaştırmalar yapılmış ve incelenmiştir. Avlu-bahçe biçimlenmesi, karakteristik özellikleri analiz edilmiştir. Bu incelemeler sonucunda yıllar içerisinde farklı etkilerle şekillenmiş olan konut bahçelerinin benzerlik ve farklılıklarının tespiti hedeflenmiştir.
Materyal ve Yöntem: Çalışmanın materyalini Kilis Kentsel Sit Alanı ile Trabzon 1 ve 2 Nolu Kentsel Sit Alanı oluşturmaktadır. Kentsel Sit Alanları içerisinde her bir kent için 5’er adet olmak üzere toplam 10 adet Sivil mimarlık örneği belirlenmiştir. Belirlenen örnekler bahçe yapısı olarak irdelenmiş ve özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Her bir örnek için formlar oluşturulmuş ve karşılaştırma yapılmıştır.
Araştırma Bulguları: Kilis kenti için elde edilen bulgularda sert zemin kaplı avlu alanlarının daha baskın olduğu, avlu içerisinde havuz veya yeşil alanların sert zemin içerisinden ayrılarak belirlendiği tespit edilmiştir. Trabzon kenti için elde edilen bulgularda ise konut alanlarına ait yeşil alanların daha baskın olduğu belirlenmiştir. Kullanılan bitki türleri incelendiğinde Trabzon’da 35 farklı bitki türü, Kilis’te ise 6 farklı bitki türü tespit edilmiştir.
Sonuç: Seçilen kent örneklerinin incelenmesi sonucunda, farklılıkların yanı sıra ortak özelliklerin de olduğu belirlenmiştir. Avlu-bahçe kullanımının günlük yaşamda önemli bir yerinin olduğu, iklimsel etkiler nedeniyle Kilis’te daha yoğun kullanımının olduğu söylenebilir. Trabzon’da bazı konut bahçelerinde yeşil alanların sert zemine dönüştüğü görülürken, Kilis’te ise bu durum geçerli değildir. Bitkisel kullanım anlamında ise Kilis’te sarılıcı ve tırmanıcı türlerin, Trabzon’da ise ağaç-ağaççık türlerinin daha yoğun kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel konut, bahçe, Kilis, Trabzon, Traditional house, garden

Kaynakça

• Akbay, V. A. (2006). Antakya örneğinde tarihi ev bahçeleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• Akdoğan, G. (1991). Bahçe ve peyzaj sanatı tarihi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 536.
• Altunkasa, M. F. (1998). Peyzaj Mimarlığı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı No: D-19, 60s, Adana.
• Bebekoğlu, S., Tektuna, M., (2008). Kilis Kültür Envanteri: Kentsel Mimari, Kırsal Mimari, Yazıt Eserleri, Kilis, Kilis Valiliği.
• Bozkurt, S.G., & Altınçekiç, H. (2013). Anadolu’da geleneksel konut ve avluların özellikleri ile tarihsel gelişiminin Safranbolu evleri örneğinde irdelenmesi. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 63(1), 69-91.
• Dikolcay, O.(1992). Tarihi bahçelerde peyzaj planlama ilkeleri, Adana.
• Gedikli, R. (1993). Trabzon kenti geleneksel konutlarında konut-bahçe ilişkisi üzerine bir inceleme. KTÜ FBE Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Eastmond, A. (2016). Trebizond İmparatorluğu. Bizans’ ın Öteki İmparatorluğu, Ed. Antony Eastmond, ANAMED, İstanbul, 31-58.
• Eldem, S. H. (1954). Türk evi plan tipleri. İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını. Pulhan Matbaası
• Erişmiş, Ö. Y. (2021). Şanlıurfa kentsel siti-suriçi bölgesi yerleşim morfolojisi ve avlulu konut tipolojisinin incelenmesi. Kurtuluş Mahallesi örneği (Master's thesis, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi).
• Erdoğan, E., (1996). Anadolu avlularının özellik ve düzenleme ilkeleri üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara Erdoğan, E. (1997). Tarih içinde Türk bahçesi. Çevre ve İnsan, 37, 24-29.
• Evyapan, G.A. (1986). The intrinsic values of the traditional Anatolian Turkish garden, Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre, 2, 10-15.
• Göney, S. (2011). Türk-Osmanlı Sehirlerinin Batıyı Etkileyen Bazı Özellikleri. Sosyoloji Dergisi/Journal of Sociology, 3(22), 281-293.
• Kayakent, T. (1999). Tarih içinde bahçe olgusu ve eski Türk bahçelerinin günümüz bahçelerine dönüşüm süreci. (Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kırca, S., & Çınar, S. (2010). Türk kültüründe bahçeyi algılamak. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University, 60(2), 59-68.
• Kilis Kültür ve Turizm Müdürlüğü, "Kilis Gezi Rehberi", Ofset Matbaa,2014.
• Kuban, D. (1982). Türk ve İslâm sanatı üzerine denemeler. (Vol. 1), Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Kuban, D. (1995). Türk Hayatlı Evi. İstanbul.
• Rapoport, A. (2005). Culture, architecture, and design. Locke science publishing Company.
• Sarı, D. (2006). Trabzon kenti konut ve site alanlarının floristik çeşitliliği. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Savaşçioğlu, R. (2008). Tarihi kilis evleri. Yüksek Lisans Tezi, Şelçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. Şahin, C. K., & Erol, U. E. (2009). Türk Bahçelerinin Tasarım Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2, 107-181.
• Wallace, M. (2007). Geçmişten Günümüze Türk Kültüründe “Ev Bahçesi” Anlayışı Üzerine Araştırmalar. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 258s, İzmir.
• Tazebay, İ., & Akpınar, N. (2010). Türk Kültüründe Bahçe. Bilgi Dergisi, 54, 243-253.
• Trabzon Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2022). https://trabzon.ktb.gov.tr/TR-212975/cografya.html. Erişim Tarihi:06.08.2022
• Yılmaz, Y. (2012). Tarihi Çevrelerdeki Bitkilendirme Tasarımlarında Mekansal Kapalılığın Tercihler Üzerindeki Etkisi; Trabzon-Ortahisar Kentsel Yerleşim Alanı Örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon