Çelik Alma Zamanı, IBA ve Putresin Uygulamalarının Foşa Fındık Çeşidinin Köklenme Potansiyeli Üzerine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı, 43 - 52, 29.10.2023

Mehmet Fikret Balta , Bilal Sayar , Orhan Karakaya , Tuncay Kaya , Hüseyın Kırkaya

https://doi.org/10.29278/azd.1322853

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı, Foşa fındık çeşidinin (Corylus avellana L.) köklenme potansiyeli üzerine çelik alma zamanı, IBA ve putresin uygulamalarının etkisini belirlemektir.
Materyal ve Yöntem: Çelikler, Foşa fındık çeşidinin 1 yaşlı dip sürgünlerden 4 farklı tarihte (2021 yılı 15 Haziran, 10 Temmuz, 4 Ağustos ve 28 Ağustos tarihlerinde) alınmıştır. Hazırlanan çeliklere 3 farklı uygulama [Kontrol, IBA (2000 ppm) ve IBA+putresin (2000 ppm+1600 ppm)] yapılmıştır. Köklendirme ortamından sökülen çeliklerde köklenme oranı, kallüslenme oranı, canlı çelik oranı, ölü çelik oranı, kök sayısı, kök uzunluğu, köklenme düzeyi, tomurcuk veren çelik sayısı, sürgün veren çelik sayısı ve yapraklı çelik sayısı özellikleri incelenmiştir.
Araştırma Bulguları: Foşa fındık çeliklerinin köklenme kabiliyeti üzerine çelik alma zamanı ve uygulamalarının önemli bir etkisi olmuştur. Çelik alma zamanı ve uygulama interaksiyonuna bağlı olarak, kallüslenme oranı %1.7 (15 Haziran’da IBA+putresin uygulamasında)-96.7 (10 Temmuz’da IBA uygulamasında) arasında belirlenmiştir. Köklenme oranı %0 (3 Ağustos’ta kontrol uygulamasında ve 28 Ağustos’ta kontrol ve IBA+putresin uygulamasında)-26.7 (10 Temmuz’da IBA uygulamasında) arasında değişmiştir. Çelik başına kök sayısı 0 (3 Ağustos’ta kontrol uygulamasında ve 28 Ağustos’ta kontrol ve IBA+putresin uygulamasında)-13.1 (10 Temmuz’da IBA uygulamasında) arasında tespit edilmiştir. Kök uzunluğu 0 (3 Ağustos’ta kontrol uygulamasında ve 28 Ağustos’ta kontrol ve IBA+putresin uygulamasında)-7.4 cm (10 Temmuz’da IBA uygulamasında) arasında ölçülmüştür. En iyi köklenme skalası 10 Temmuz’da alınan ve IBA uygulanan (2.5) çeliklerde belirlenmiştir. Bunu 15 Haziran’da alınan ve IBA uygulanan (2.3) çelikler takip etmiştir.
Sonuç: Foşa fındık çeşidinden erken dönemde alınan IBA uygulanmış yarı odun çeliklerinin köklenme kabiliyetinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çelik, köklenme, kalluslenme, yaşayan çelik, kök sayısı

The Effect of Collection Time, IBA and Putrescine Treatments on the Rooting Potential of Foşa Hazelnut Cultivar

Öz

Objective: The aim of the research was to determine how collection time, IBA, and putrescine treatments affected the rooting potential of the Foşa hazelnut cultivar (Corylus avellana L.).
Material and Methods: Cuttings were taken from 1-year-old root suckers of Foşa hazelnut cultivar on 4 different dates (June 15, July 10, August 4 and August 28; in 2021 year). 3 different treatments [Control, IBA (2000 ppm) and IBA+putrescine (2000 ppm+1600 ppm)] were performed to the prepared cuttings. Rooting, callusing, survived cutting ratio, dead cutting ratio, root number, root length, rooting level, number of cutting with buds, number of cutting with shoot, and number of cutting with leaves properties were investigated in cuttings removed from the rooting medium.
Results: The collection time and treatments had a significant effect on the rooting ability of Foşa hazelnut cuttings. Depending on the collection time and treatments interaction, the callusing ranged from 1.7 (in IBA+putrescine treatment in the June 15) to 96.7% (in IBA treatment in the July 10). Rooting was determined between 0 (in control in the August 3, in control and IBA+putrescine treatments in the August 28) and 26.7% (in IBA treatment in the July 10). The root number was determined from 0 (in control in the August 3, in control and IBA+putrescine treatments in the August 28) to 13.1 (in IBA treatment in the July 10). Root length was measured between 0 (in control in the August 3, in control and IBA+putrescine treatments in the August 28) and 7.4 cm (in IBA treatment in the July 10). The best rooting scale was determined in (2.5) cuttings collected in July 10 and treated with IBA. It was followed by (2.3) cuttings treated IBA collected in June 15.
Conclusion: It was determined that the rooting ability of IBA-treated semi-hardwood cuttings collected in the early period from Foşa hazelnut cultivar was higher.

Anahtar Kelimeler

Cutting, rooting, callusing, survived cutting, root number

Kaynakça

• Acı, F., & Beyhan, N. (2018). Fındığın tepe daldırması yöntemi ile çoğaltılması. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 4(1), 1-12. https://doi.org/10.24180/ijaws.365185
• Ates Demirel, B. (2023). Çakıldak fındık çeşidinin Türk fındığı (Corylus colurna L.) anacı üzerinde sürgün ve durgun dönemde aşıyla çoğaltılması. (Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Avcı, H. İ. (2023). Çelik alma zamanı, IBA ve putresin uygulamalarının Tombul fındık çeşidinde köklenme üzerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• Bacchetta, L., Aramini, M., Bernardini, C., & Rugini, E. (2008). In vitro propagation of traditional Italian hazelnut cultivars as a tool for the valorization and conservation of local genetic resources. HortScience, 43(2), 562-566. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.43.2.562
• Balta, F. (1989). Dinlenme döneminde alınan fındık çeliklerinin köklendirilmesi üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Balta, F. (1993). Fındığın aşı ile çoğaltılması ve aşı kaynaşmasının anatomik ve histolojik olarak incelenmesi üzerine araştırmalar. (Doktora Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Balta, F. (2023). Anatomical and Histological Development of the Union of Splice Grafting in Hazelnut. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 9(2), 122-134. https://doi.org/10.24180/ijaws.1264607
• Bassil, N. V., Proebsting, W. M., Moore, L. W., & Lightfoot, D. A. (1991). Propagation of hazelnut stem cuttings using Agrobacterium rhizogenes. HortScience, 26(8), 1058-1060. https://doi.org/10.21273/HORTSCI.26.8.1058
• Baul, T.K., Mezbahuddin, M., Hossain, M.M., & Mohiuddin, M. (2010). Vegetative propagation of Holarrhena pubescens, a wild tropical medicinal plant: effect of indole-3-butyric acid (IBA) on stem cuttings. Forestry Studies in China, 12(4), 228. https://doi.org/10.1007/s11632-010-0409-3
• Beyhan, N. (2015). Sert Kabuklu Meyveler. Yayımlanmamış Ders Notları, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Samsun.
• Beyhan, N., Demir, T., & Turan, A. (2007). İlkbahar dönemi iklim koşullarının fındığın verim ve gelişmesi üzerine etkileri. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Bildirileri, Erzurum, Türkiye, 04-07 Eylül 2007.
• Braun, L., & Wyse, D. (2019). Field pretreatment of crown suckers for propagating hybrid hazelnuts. Journal of Environmental Horticulture, 37(3), 85-89. https://doi.org/10.24266/0738-2898-37.3.85
• Contessa, C., Valentini, N., & Botta, R. (2011a). Decreasing the concentration of IBA or combination with ethylene inhibitors improve bud retention in semi-hardwood cuttings of hazelnut cultivar ‘Tonda Gentile delle Langhe’. Scientia Horticulturae, 131, 103-106. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2011.09.029
• Contessa, C., Valentini, N., Caviglione, M., & Botta, R. (2011b). Propagation of Corylus avellana L. by means of semi-hardwood cutting: rooting and bud retention in four Italian cultivars. European Journal of Horticultural Science, 76(5), 170.
• Cristofori, V., Rouphael, Y., & Rugini, E. (2010). Collection time, cutting age, IBA and putrescine effects on root formation in Corylus avellana L. cuttings. Scientia Horticulturae, 124(2), 189-194. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2009.12.034
• Ercisli, S., & Read, P. E. (2001). Propagation of hazelnut by softwood and semi-hardwood cuttings under Nebraska conditions. Acta Horticulturae, 556, 275-280. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2001.556.40
• George, P., & Manuel, J. (2013). Low cost tissue culture technology for the regeneration of some economically important plants for developing countries. International Journal of Agriculture, Environment and Biotechnology, 6, 703-711.
• İslam, A. (2018). Hazelnut culture in Turkey. Akademik Ziraat Dergisi, 7(2), 259-266. https://doi.org/10.29278/azd.476665
• İslam, A., & Ekbiç, H. B. (2020). Çakıldak fındık çeşidinin in vıtro sürgün ucu kültürü için yüzey sterilizasyon protokolünün oluşturulması. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 10(2), 85-93. https://dergipark.org.tr/en/pub/ordubtd/issue/58759/824416
• İslam, A., Öger, İ., Karagöl, S., & Turan, A. (2019). Farklı IBA uygulamalarının Corylus colurna L.’nın odun çelikleriyle köklenmesi üzerine etkisi. Akademik Ziraat Dergisi, 8(Özel Sayı), 45-48. http://dx.doi.org/10.29278/azd.655495
• Kalyoncu, İ. H. (1996). Konya yöresindeki kızılcık (Cornus mas L.) tiplerinin bazı özellikleri ve farklı nem ortamlarındaki köklenme durumu üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Kamaluddin, M., & Ali, M. (1996). Effects of leaf area and auxin on rooting and growth of rooted stem cuttings of neem. New Forests, 12, 11-18. https://doi.org/10.1007/BF00029979
• Kantarcı, M., & Ayfer, M. (1989). Bazı önemli fındık çeşitlerimizin çelikle çoğaltılmaları üzerinde araştırmalar. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 13(3b), 1096-1109.
• Kantarci, M., & Ayfer, M. (1994). Propagation of some important Turkish hazelnut varieties by cuttings. Acta Horticulturae, 351, 353-360. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1994.351.39
• Kopuzoğlu, N., & Şen S.M. (1991). Bazı önemli fındık çeşitlerinin aşı ile çoğaltılması üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 6, 59-69.
• Özdemir, B., & Dumanoğlu, H. (2018). Cutting propagation of European hazelnut cultivar 'Tombul'. Acta Horticulturae, 1226, 219-224. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2018.1226.32
• Pal Bais, H., & Ravishankar, G. A. (2002). Role of polyamines in the ontogeny of plants and their biotechnological applications. Plant cell, tissue and organ culture, 69, 1-34. https://doi.org/10.1023/A:1015064227278
• Santelices, R., & Palfner, G. (2010). Controlled rhizogenesis and mycorrhization of hazelnut (Corylus avellana L.) cuttings with black truffle (Tuber melanosporum Vitt.). Chilean Journal of Agricultural Research, 70(2), 204-212.
• Savangikar, V. A. (2004). Role of low cost options in tissue culture. In Low cost options for tissue culture technology in developing countries. Proceedings of a Technical Meeting organized by the Joint FAO/IAEA Division of Nuclear Techniques in Food and Agriculture, Vienna, Austria.
• Syros, T., Yupsanis, T., Zafiriadis, H., & Economou, A. (2004). Activity and isoforms of peroxidases, lignin and anatomy, during adventitious rooting in cuttings of Ebenus cretica L. Journal of plant physiology, 161(1), 69-77.
• Tombesi, S., Micheli, M., Boco, M., & Farinelli, D. (2018). Application of additive light increases leafy cutting rooting and survival in hazelnut (Corylus avellana L.). Acta Horticulturae, 1226, 225-230. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.2018.1226.33.