Van İli Edremit İlçesinde Yetiştirilen Bazı Ceviz Çeşitlerinin Performanslarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 2, 227 - 235, 31.12.2024

Haydar Kurt , Yasin Yüksel

https://doi.org/10.29278/azd.1572645

Öz

Amaç: Bu çalışma, Van ili Edremit ilçesindeki bir üretici bahçesinde farklı yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Materyal ve Yöntem: Bu çalışma, 2023 yılında Van ili Edremit ilçesi Ayaspınar köyünde, 2013 yılında 7x7 metre dikim aralıklarıyla kurulan ceviz bahçesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, Kaman-1, Kaman-5, Ronde de Montignac, Fernor ve Chandler ceviz çeşitleri incelenmiştir. Değerlendirmeler her çeşitten seçilen 9 ağaç üzerinde üç tekerrürlü olarak yapılmıştır. Fenolojik özellikler, UPOV kriterleri esas alınarak tomurcuk patlama, çiçeklenme (erkek ve dişi), homogami ve yaprak döküm tarihleri üzerinden belirlenmiştir. Pomolojik değerlendirmelerde ise meyve ağırlığı, iç oranı, kabuk kalınlığı, meyve boyutları, kabuk rengi ve iç renk gibi özellikler incelenmiştir. Hastalık ve zararlılar ile don zararı takip edilmiştir. Deneme tesadüf parselleri deneme desenine göre dizayn edilmiştir.
Araştırma Bulguları: Yapılan gözlemlerde en erken yapraklanma ve çiçeklenme tarihleri Kaman 1, en geç ise Chandler çeşidinde gerçekleşmiştir. Kaman 5 çeşidi, en yüksek kabuklu meyve ağırlığı (17.44 g) ve iç meyve ağırlığı (8.43 g) ile öne çıkarken, en düşük kabuklu meyve ağırlığı Fernor (12.67 g) ve en düşük iç meyve ağırlığı Chandler (5.01 g) çeşidinde belirlenmiştir. Meyve boyutları açısından Kaman 5 çeşidi en yüksek değerlere sahipken, en düşük değerler Fernor’da bulunmuştur. Kabuk kalınlığı Kaman 5’te en yüksek (2.21 mm), Fernor’da ise en düşük (1.52 mm) ölçülmüştür. İç randıman Kaman 1’de en yüksek (%52.52), Chandler’da en düşük (%38.85) bulunmuştur. Meyve içi büzüşme durumu Kaman 5’te en yüksek (%27.5), Fernor’da en düşük (%12.75) seviyededir. Boş meyve oranı en yüksek Kaman 5 (%10), en düşük ise Kaman 1 ve Chandler (%4) çeşitlerinde tespit edilmiştir. Meyve içi çürüklüğü en yüksek Kaman 5 ve Ronde de Montignac (%12), en düşük Chandler çeşidinde (%4) görülmüştür.
Sonuç: Van ili Edremit yöresinde Kaman 1 ve Fernor çeşitleri, Kaman 5, Ronde de Montignac ve Chandler çeşitlerinden daha üstün performans sergilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Juglans regia, meyve, fenoloji, pomoloji, adaptasyon

Destekleyen Kurum

Van YYÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

10532

Teşekkür

Van YYÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından 10532 No’lu proje ile desteklenmiştir. Desteklerinden dolayı Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine teşekkür ederiz.

Investigation of The Performances of Some Local and Foreign Walnut Varieties Grown In Van Edremit Region

Öz

Objective: This study was conducted in a producer orchard in Edremit district of Van province to evaluate the phenological and pomological characteristics of different local and foreign walnut cultivars. The research was carried out in 2023 in walnut orchard established in 2013 in Ayaspınar village, Edremit district, Van province, with a planting spacing of 7x7 meters. In the study, Kaman-1, Kaman-5, Ronde, Fernor and Chandler walnut varieties were evaluated. Evaluations were performed on nine trees from each cultivar whit three replications.
Materials and Methods: Phenological traits were determined based on UPOV criteria, focusing on budburst, flowering (male and female), homogamy, and leaf fall dates. Pomological evaluations included measurements of fruit weight, kernel ratio, shell thickness, fruit dimensions (length, width, thickness), shell color, and kernel color. Diseases, pests, and frost damage were monitored across all trees. The experiment was designed according to a randomized complete block design.
Results: Among the cultivars, leafing and flowering dates were the earliest in Kaman-1. The Kaman-5 cultivar stood out with the highest shell weight (17.44 g) and kernel weight (8.43 g), while Fernor had the lowest shell weight (12.67 g) and Chandler had the lowest kernel weight (5.01 g). In terms of fruit dimensions (length, width, and thickness), Kaman-5 recorded the highest values, whereas Fernor exhibited the lowest. Shell thickness was highest in Kaman-5 (2.21 mm) and lowest in Fernor (1.52 mm). Kernel ratio was found to be highest in Kaman-1 (52.52%) and lowest in Chandler (38.85%). Kernel shrinkage was highest in Kaman-5 (27.5%) and lowest in Fernor (12.75%). The highest empty fruit ratio was observed in Kaman-5 (10%), while the lowest was in Kaman-1 and Chandler (4%). Kernel decay was highest in Kaman-5 and Ronde de Montignac (12%) and lowest in Chandler (4%).
Conclusion: Kaman-1 and Fernor cultivars exhibited superior performance compared to Kaman-5, Ronde de Montignac, and Chandler in the Edremit region of Van province.

Anahtar Kelimeler

Juglans regia, Walnut, nut, phenology, pomology, adaptation, Van

Proje Numarası

10532

Kaynakça

• Abut Umman, E. (2019). Van yöresinde yetişen ceviz çeşitlerinin özelliklerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Akça, Y. (2009). Ceviz Yetiştiriciliği, Yenilenmiş ve Genişletilmiş 3. Baskı, Anıt Matbaası, Ankara.
• Akkuzu, H. E., & Çelik, M. (2001). Bazı ceviz çeşitlerinin (Juglans regia L.) Ankara koşullarında fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 69-75, Tokat.
• Anonim. (1976). United States standards for grades of walnuts (Juglans regia) in the shell. Department of Agriculture Agricultural, Marketing Service, Fruit and Vegetable Division, Fresh Products Branch (Reprinted-January 1997). USA.
• Anonim. (1990). Kabuksuz ceviz. Türk Standartları Enstitüsü (T.S.E.), TS 1275, Ankara, Türkiye.
• Anonim. (1999). Guidelines for the conduct of tests for distinctness, uniformity and stability. International Union for the Protection of New Varieties of Plants (UPOV). Geneva.
• Aydın, M. (2003). Bazı ceviz çeşitlerinin Niksar ekolojik koşullarında morfolojik, fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Tokat.
• Bakkalbaşı, E., Yılmaz, Ö. M., & Artık, N. (2010). Türkiye’de yetiştirilen yerli bazı ceviz çeşitlerinin fiziksel özellikleri ve kimyasal bileşenleri. Akademik Gıda, 8(1), 6-54.
• Beyhan, O. (1993). Darende cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. (Yayınlanmamış doktora tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Bilgin, S., Şen, F., Özeker, E., & Bilgin, N. A. (2018). Bazı ceviz çeşitlerinin Menemen ekolojisinde morfolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(1), 31-39.
• Oğuz, H. İ., & Aşkın, A. (2007). Ermenek yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 17(1), 21-28.
• Osmanoğlu, A. (1998). Posof yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Ölez, H. (1971). Marmara bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine araştırmalar. (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Yalova.
• Sütyemez, M., & Kaşka, N. (2002). Bazı yerli ve yabancı ceviz (Juglans regia L.) çeşitlerinin Kahramanmaraş ekolojisine adaptasyonu. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 5(1), 148-158.
• Şen, S. M. (1986). Ceviz yetiştiriciliği. Eser Matbaası, Samsun.
• Şen, S. M. (2005). Türkiye’de cevizin dünü, bugünü ve yarını. Bahçe Ceviz, 34(1), 15-27.
• Şen, S. M., Karadeniz, T., & Beyhan, Ö. (2011). Sorularla ceviz yetiştiriciliği. ÜÇM Yayınları/5 Tarımsal Yayınlar/3. Ankara.
• Şen, S. M. (2013). Ceviz ye sağlıklı yaşa. Melisa matbaacılık, Topkapı/İstanbul
• Şen. S. M. (1980). Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yolu ile ıslahı üzerinde araştırmalar, (Yayınlanmamış doçentlik tezi). Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Erzurum, Türkiye.
• Ünal, B. (2011). Niksar ekolojik koşullarında bazı yerli ve yabancı ceviz çeşitlerinin adaptasyon yeteneklerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Osmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Yarılgaç, T. (1997). Gevaş yöresi cevizlerinin (Juglans regia L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar. (Yayınlanmamış doktora tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Yılmaz, S., & Bozkurt, A. (2017). Kaman 5 ceviz tipinin fenolojik, pomolojik ve morfolojik özellikleri. Bahçe, 46(Özel Sayı 2: III. Ulusal Ceviz Sempozyumu), 247-254.