Evaluation of the Expenditures Made in the Repairs of the 19th Century Hagia Sophia Mosque and Complex

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 27 - 41, 31.01.2022

Bayram Akkoyun Büşra Korkmaz Fatma Esra Toraman

Öz

In the 19th century, it is seen that large-scale changes and transformations began to occur in many political, social and legal areas in the Ottoman State. The difficulties experienced by the state and the public, led to the need for reforms to be implemented. With the proclamation of the Tanzimat edict in 1839, the Western model was preferred in state which led to the proclamation of major reforms. Although the state was in great financial difficulties, it is known that extensive amounts were spent for the Hagia Sophia Mosque and complex, based on the documents available. This proves the significance of Hagia Sophia for the Ottoman State. In order to understand the amount of the expenses incurred during the repairs, the daily earnings of an ordinary construction worker, as a line of position that remained constant in the historical process, had been selected and a review had been carried out. Thus, it was possible to prepare a table comparing the expenses for the repairs of Hagia Sophia Mosque and Complex.

Anahtar Kelimeler

Hagia Sophia, repair, 19th century, money, adulteration

19. Yüzyıl Ayasofya Camii ve Külliye Onarımlarında Yapılan Harcamaların Değerlendirilmesi

Öz

19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde siyasal, toplumsal ve hukuksal birçok alanda, büyük çapta değişim ve dönüşümlerin yaşanmaya başladığı görülmektedir. Devletin ve halkın yaşamış olduğu sıkıntılar, reformların hayata geçirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. 1839 yılında Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesiyle devlet işleyişinde Batı modeli tercih edilmiş ve büyük reformlar yapılmıştır. Devlet mali açıdan büyük sıkıntılara girmiş olmasına rağmen, eldeki belgelerden yola çıkılarak, Ayasofya Camii ve Külliyesi’ne kapsamlı onarımlar yapıldığı bilinmektedir. Bu durum, Ayasofya’nın ne denli önemsendiğini ispatlar niteliktedir. Onarımlar boyunca yapılan harcamaların büyüklüğünü anlayabilmek adına, tarihsel süreç içerisinde değişmeyen bir iş kolu seçilmiş ve düz inşaat işçisinin günlük kazancı üzerinden bir inceleme yapılarak; 19. yüzyılda Ayasofya Camii ve Külliyesi’nde yapılan onarımların maliyet karşılaştırması bir tablo halinde oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ayasofya, onarım, 19. yüzyıl, para, tağşiş

Kaynakça

• MANGO, C., 2006. Bizans mimarisi. Ankara: Rek May Yayıncılık.
• DİKER, H., F., 2016. Belgeler işığında Ayasofya’nın geçirdiği onarımlar. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları.
• KUBAN, D., 2017. İstanbul bir kent tarihi: Bizantion, Konstantinopolis, İstanbul. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• PAMUK, Ş., 2000. İstanbul ve diğer kentlerde 500 yıllık fiyatlar ve ücretler 1469-1998. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• PAMUK, Ş., 2012. Osmanlı İmparatorluğu’nda paranın tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• ANHEGGER, R., 1953. Eski Fatih Camii meselesi. Tarih Dergisi. 10, s.145-160.
• AÇIKGÖZ, Ö., 2010. Osmanlı para politikasında reform çabaları: 1800-1844 dönemi üzerine değerlendirme. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (12), s. 371-392.
• AYSAN, M., A., 2018. Dünya ve Osmanlı Devleti’nde enflasyon. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi. (14), s. 92-123.
• KÖSE, F., 2013. Arşiv belgelerine göre Fatih Camii’nin inşaası ve onarımları. Vakıf Restorasyon Yıllığı. 13 (8), s. 86-94.
• YANARDAĞ, M., Ö., 2015. 19. yüzyıl Osmanlı Devleti para düzeni: kâğıt para kullanımına geçiş aşamalarının iktisadi analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research. 8 (36), s. 918-933.
• ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI, 2020. İnşaat birim fiyatlarına esas işçilik-araç gereç rayiç listeleri [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/yfk/icerikler/insaat-birim-fiyatlari-2020-turkce-20200207124629.pdf [Erişim tarihi 04 Haziran 2021].
• MEMİŞ, N., 2008. 19. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda ekonomik yapı ve dış ticaret. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi.
• DİKER, H. F., 2010. Belgeler ışığında Ayasofya’ nın geçirdiği onarımlar. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• GÜRAN, T., 2003. Osmanli malî istatistikleri bütçeleri 1841-1918. [rapor] T.C.Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.