BİNGÖL “ARAKONAK” HALÇALARINDAN BAZI ÖRNEKLER

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1, 87 - 98, 10.07.2016

Nebi Butasım

Öz

Bingöl, tarihi süreç içinde birçok medeniyete ev sahipliği yapmış iller arasında yer almaktadır. Prehistorik dönemden beri yerleşim yeri olan ilin taşınır ve taşınmaz tarihi eserleri yeterli düzeyde araştırılmamış, yapılan araştırmalar da basit yüzey araştırmalarından öteye gitmemiştir. Özellikle el sanatları alanında yeterli düzeyde araştırmaların yapılmaması tarihi süreç içinde bu alanda hiçbir üretimin olmadığı şeklinde bir kanı oluşturmuştur. Bilenin aksine mimari alanda olduğu gibi el sanatları alanında da ilin zengin bir kültürel birikimi mevcuttur. Son dönem yapılan araştırmalarla, özellikle el sanatları alanında, oldukça değerli ve yoğun eserlerin bulunduğunu göstermektedir. Bu araştırmada el sanatlarının bir kolunu oluşturan halı sanatı üzerine durulacaktır. Bingöl ilinin Solhan ilçesine Arakonak beldesinde bulunan 20. yüzyılda dokunmuş halıların bir kısmı analiz edilecek ve Anadolu halı sanatı içindeki yeri irdelenecektir. Dört halı üzerinden sürdürülen çalışmada, bu halıların bulundukları yer, çözgü ve yapılış şekilleri ile barındırdıkları süslemeler fotoğraf ve şekiller eşliğinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Halı, Halça, Motif, Bingöl

SOME EXAMPLES FROM BİNGÖL “ARAKONAK” CARPETS

Öz

Bingöl is one of the places that have hosted many civilizations in the historical process. Since the prehistoric period, the movable and immovable historical monuments of the province, which is a settlement area, have not been researched adequately and the investigations conducted have not gone beyond simple surface investigations. Especially in the field of handicrafts in the field of adequate research in the history of this field has produced no evidence that there is no production. Contrary to popular belief, there is a rich cultural accumulation in the field of handicrafts as well as the architectural field. Recent researches reveal that valuable and intensive works are found especially in the field of handicrafts. This research will focus on the art of carpet making up a branch of crafts. A part of the 20th century carpets in Arakonak town of Solhan in the province of Bingöl will be analyzed and the place in Anatolian carpet art will be examined. In the study carried out on the four carpets, the place, the warp and the shapes of these carpets and the ornaments they hold together will be examined in conjunction with photographs and figures. 

Anahtar Kelimeler

Art, carpet, khalca, ornament, Bingöl

Kaynakça

• Aytaç, İsmail, “Elazığ Müzesi’ndeki Osmanlı Dönemi Eşik ve Seccade Halıları”, ARIŞ, Halı Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam ve İşleme Sanatları Dergisi, (Mart 2013) Ankara 2013.
• Aslanapa, Oktay, “15.Yüzyıl Sonunda Hayvan Motifli bir Anadolu Halısı”, Türk Kültürü Araştırmaları, yıl: l, Sayı. l, 1964. -----------------, ‘Türk Halı Sanatı”, Yeşilay, Sayı: 461, 4/1972. -----------------, “Konya Selçuklu Halılarının Menşei ve Gelişmesi”, Türk Edebiyatı, Sayı: 132, 10/1984. -----------------, ‘Türk Halı Sanatında Yeni Gelişmeler”, Sanatsal Mozaik, yıl: 2, Sayı: 19, Mart 1997. Barışta, H. Örcün, “XIX-XX Yüzyıl Azerbaycan İşlemelerinden Örnekler”, ARIŞ, Halı, Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi, Sayı 1, Mart 1997.
• Deniz, Bekir, “Anadolu-Türk Halı Sanatının Kaynakları”, Sanat Tarihi Dergisi, Sayı XIV-1, Nisan 2005. -----------------, “Anadolu Selçuklu Halıları”, Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı (Edit: Doğan Kuban), İstanbul 2002. -----------------, ‘Türk Halı Sanatı 1”, Bilim, Birlik, Başarı, yıl: 10, Sayı: 40, 1984. -----------------, ‘Türk Halı Sanatı 2 ”, Bilim, Birlik, Başarı, yıl: 11, Sayı: 42, 1985. Genç, Reşat, “Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türklerde Dokuma ve Yaygı İşleri”, ARIŞ, Sayı 3, Ankara 1997. Karaçağ, Abdullah, “Karapınar (Konya) Yöresi Göbekli Halıları”, ARIŞ, Sayı 5, Ankara 2011. Karahan, Recai-Mehmet Kulaz, Ela Taş, Kilim Kataloğu III, Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara 2008. Karamağaralı, Beyhan, “Türk Halı Sanatındaki Motiflerin Yorumu Üzerine”, ARIŞ, Sayı 3, Ankara 1997. Onuk, Taciser, H. Feriha Akpınarlı, “İçel Yöresi Düz Dokuma Yaygılarda Kullanılan Motif ve Kompozisyon Özellikleri”, ARIŞ, Sayı 6, Ankara 2011.
• Yıldırım, Mustafa, “Anadolu Selçuklu Halıları ile Azerbaycan Halıları Arasındaki Motif Birliği”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, X. Sayı, Konya 2000.