ZAZACA’DA GÖRÜLEN GEÇMİŞ ZAMAN KİPİNİN ÇEKİMİ

Yıl 2016, Cilt 2, Sayı 2, 61 - 72, 10.01.2016

Ayetullah KARABEYESER

Öz

Zazacanın yazılı bir dil haline gelmesi ve dil ile ilgili kuralların tespiti noktasında her ne kadar son yirmi – otuz yılda önemli çalışmalar  yapılmışsa da, hâlâ yolun başında olunduğu söylenebilir. Özellikle dilbilgisi alanında yapılan çalışmaların büyük bir kısmı sadece bir lehçe ya da ağızla sınırlı tutulmuştur. Bunun yanında Zazacanın farklı lehçe ya da ağızlarını ele alarak yazılmış daha kapsayıcı dilbilgisi eserleri de mevcuttur. Şimdiye kadar yapılan çalışmalar, bu alan ile ilgili literatüre önemli katkılar sunmuş olsa da, tüm bölgeleri kapsayabilecek ortak bir formun ortaya çıkması henüz sağlanamamıştır. Bu çalışmada Zazacanın görülen geçmiş zaman kipi ele alınacak ve Zazacanın üç temel diyalektinde (Merkez, Güney ve Kuzey) bu kipin kullanımı incelenecektir. Bu kipin kullanımındaki farklılıklar ve ortaklıklar tespit edilmeye çalışılacak, ortak bir forma ulaşmanın yolları aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Görülen Geçmiş Zaman, Dilbilgisi, Zazaca Diyalektler, Zazaca

THE CONJUGATION OF THE VERB IN THE PERFECT TENSE IN ZAZAKİ

Öz

Though many substantial studies have been done in the last decades to bring in a written form to Zazaki, one can say that the language is in the threshold of a written literature. A considerable part of the grammar studies is only about specific areas. There are also some comprehensive studies which deal on the various dialects and accents of the language. Even though the works done until today contribute the literature a lot there is not a common form containing all the regions. I will examine the perfect tense and analyze the three dialects-Central, South and North-of Zazaki. I will compare the usage of this tense and try to reach a common form.

Anahtar Kelimeler

Grammar, The Perfect Tense, tense, Zazaki, Zaza Dialects

Kaynakça

• Beki, A. (2015) Gramêr Zon Zazaki, Bingöl Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Berz, K. (2002) Gramerê Zazaki, İremet Yayınları, Stockholm.
• Bêwayêr, A. (2006) ‘‘Zazaca’da -ê Ünlüsünün Kullanımı ve Yazım Hataları”, Çıme, Sayı:4, , ss. 24-31.
• Çem, M. (2013)Türkçe Açıklamalı Kırmancca (Zazaca) Gramer, Deng Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• Gültekin, S. (2010) Ro Ser Zarawaya Kirmancki Xebata Grameri, İstanbul Kürt Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• Gündüz, D. (2013)Türkçe Açıklamalı Kırmancca / Zazaca Dil Dersleri, Vate Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
• Jacobson, C. M. (1999) Zazaca Okuma Yazma El Kitabı, Tij Yayınları, İstanbul.
• Jacobson, C. M. (2001) Rastnustena Zonê Ma - Zazaca Yazım Klavuzu, Tij Yayınları, İstanbul.
• Keskin, M. (2012) Zonê Ma Zanena?, Geoaktif Yayınları, İstanbul.
• Keskin, M. (2015) “Zaza Dili”, Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitisü Dergisi, Yıl:1, Cilt:1, Sayı:1.
• Kocadağ, Ç. (1997) Razarê Dımılki-Türkçe Açıklamalı Zazaca Gramer, Almanya.
• Korkmaz, Z. (2014)Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, 4. Baskı, Ankara.
• Lezgin, R. (2012)Dersê Ziwanî, Roşna Yayınevi, Diyarbakır.
• Malmîsanij, M. (2015) Kurmancca ile Karşılaştırmalı Kırmancca (Zazaca) Dilbilgisi, Vate Yayınevi, İstanbul
• Malmîsanij, M. (1983)‘‘Dimilkî de Lêkerê Hevdudanî’’, Hêvî, Sayı:1, Paris, ss.67-82.
• Malmîsanij, M. (1984) ‘‘Dimilkî Miyan di Ciyaya Vatişan’’, Hêvî, Sayı:2, Paris, ss.86- 103.
• Oğur, S. (2014) Farsça-Zazaca-Kurmancca Mukayeseli Gramer ve Temel Sözlük, Yazılama Yayınevi, İstanbul.
• Oğur, S. (2014) Zazakî/Kirmanckî Destûr (Gramer) Be Qesey Kerdenê, Yazılama Yayınevi, İstanbul.
• Pamukçu, F. (2001) Gramerê Zazaki / Zıwanrêznayi, Tij Yayınları, İstanbul.
• Şahin, H. (2013) Ebe Vatena Tırki Kıtabe Musaena Zazaki-Türkçe Açıklamalı Zazaca Öğrenme Kitabı, Fam Yayınları, İstanbul.
• Turgut, H. (2009). Türkçe Açıklamalı Zazaca Dilbilgisi, Tij Yayınları, İstanbul.
• Varol, M. (2015). ‘‘Cumhuriyetten Günümüze Zazacanın Eğitim Faaliyetleri İçerisindeki Durumu’’, Turkish Studies, Cilt:10/3, ss.1069-1078.
• Veroj, S. (2014). Veracêkerdena Gramerê Zazakî û Kurmancî/Hevberkirina Gramera Zazakî û Kurmancî, Ava Yayınları, İstanbul.
• Zerteng, P. (1980). “Zazakiyê Erzirgani û Diyarbekır”, Tirêj, Sayı:3, , ss. 7-15.