ŞEHİRDEN İNSANA İNSANDAN HAKİKATE UZANAN BİR ESER OLARAK HARPUT ŞEHRENGİZİ

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 19 - 40, 10.01.2015

Ferhat Çiftçi

Öz

Harput Şehrengizi, Metin Önal Mengüşoğlu’nun önemli eserlerindendir. Geçmiş ve gelecek arasında bir Harput seyrinin yer aldığı eserde, şehrin güzellikleri yanında İslami göndermeleriyle ölüm, keder, anılar ve acılar işlenir. Bu bakımdan eser, türünü aşan tematik unsurlarla bir farklılık oluşturur. Eserde özellikle şiirsel üslubun, zengin bir kültürel mirası barındıran Harput’la pekişmesi, şehir ve insan arasındaki estetik ilişkiyi somutlaştırır. Şehre ait folklorik malzeme eşliğinde, zamana direnen bir Harput ruhunun ve bilincinin yüceltildiği görülür. Bu yüceltmeye kaynaklık etmesi bakımından yegâne unsur olarak da ilahi öğreti ön plana çıkarılır. Şehrin değerler manzumesi kayıt altına alınırken, ‘şehir’, ‘insan’ ve ‘hakikat’ üçlüsü arasındaki ilişki önem kazanır.

Anahtar Kelimeler

Şehir, Harput, Harput Şehrengizi, Metin Önal Mengüşoğlu, insan-hakikat ilişkisi

HARPUT ŞEHRENGİZİ AS A WORK FROM CITY TO HUMAN, FROM HUMAN TO THE TRUTH

Öz

Harput Şehrengizi is among the important works of Metin Önal Mengüşoğlu. In this work which gives place to an observation over Harput between the past and future, not only the beauties of the city but also topics of death, grief, memories and pains are treated through Islamic allusions. In this sense, the work has a unique characteristic thanks to the thematic factors which go beyond its own literary genre. Especially the enhancement of poetic style with Harput which comprises a rich cultural heritage embodies the aesthetical relationship between city and human. In the company of folkloric materials of the city, it can be seen that the Harput spirit and conscious are glorified. Divine doctrine being the only source for this glorification is highlighted. The relationship between “city”, “human” and “the truth” gains importance while the poem of city values is recorded. 

Anahtar Kelimeler

City, şehrengiz, Harput, Harput Şehrengizi, Metin Önal Mengüşoğlu, human-truth relationship

Kaynakça

• BEK, K. (2004). Eski Türk Yazını. İstanbul: Donkişot Yayınları.
• BURAN, A., YILDIRIM, A., ÖZCAN T. Harput’tan Hazar’a Elazığlı Şairler, Elazığ Kitaplığı Serisi 1. Elazığ: Elazığ Belediyesi.
• CANATAN, K. (2009). “Şehirlerin Ruhu”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• ÇAĞAN, K. (2009). “Şehrin Tören Merkezinden İktidar Merkezine Dönüşümü” Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• ÇELİK, C. (2002). Şehirleşme ve Din. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• DOĞAN, D. M. (2011). Doğan Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Yazar Yayınları.
• GÖKÇE, O. (1990). Harput’tan Esintiler. Elazığ.
• GÜNAYDIN, Y. T. (2009). “Şehir Edebiyatı Bibliyografyası”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• KUR’AN-I KERİM
• MENGÜŞOĞLU, M. Ö. (2010). Bıçağa Basar Gibi. İstanbul: Okur Kitaplığı.
• MENGÜŞOĞLU, M. Ö. (2011). Harput Şehrengizi. İstanbul: Okur Kitaplığı.
• MENGÜŞOĞLU, M. Ö. (2012). Kalbim Mühürlenmeden (Sunuş: Asım Öz). İstanbul: Okur Kitaplığı.
• MÜFTÜOĞLU, A. (2009). “Kitaplar, Nehirler, Şehirler”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• NARLI, M. (2009). “Şiir ve Şehir”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• NURDOĞAN, M. (2009). “Divan Şiirinde Şehir Kültürü”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• ÖZ, A. (2011). “Usûl ve Esas: Düalist Mantığın Ötesi Örfün İhyası”, Tasfiye, S.31.
• ÖZCAN, G. (1995). Harput’a Hasret. Elazığ: Elazığ Kültür Derneği Yayınları No: 3.
• SOYAK, M. (2011). “Metin Önal Mengüşoğlu’nun Edebî Şahsiyeti ve Eserlerinde Şehir Algısı”, Tasfiye, S.31.
• ŞAHİN, M. (2009). “Şehirlerin Ruhu”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• ŞAKAR, C. (2009). “Şehir Medeniyet Kültür Retoriği”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• TAŞDELEN, V. (2009). “Şehrin Tören Merkezinden İktidar Merkezine Dönüşümü”, Hece (Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili), S. 150-151-152.
• USLU, M. (2007). Ansiklopedik Türk Dili ve Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• YÖRÜKÂN, A. (2006). Şehir Sosyolojisinin ve İnsan Ekolojisinin Teorik Temelleri. (Derleyen ve Yayıma Haz. Turhan Yörükân) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.