AN ASSESSMENT ON THE WORK TITLED TUHFAT-AL-FAKÎR ILÂ SABIB AL-SARÎR PRESENTED TO TIMUR

Yıl 2023, Sayı: 19, 61 - 83, 31.12.2023

Abdullah Dodangeh

https://doi.org/10.53440/bad.1359996

Öz

In historical studies, chronicles are among the most important sources. In the majority of the chronicles, the authors usually give extensive information about the cases in which they witnessed in their times starting from the previous periods. Therefore, all the chronicles are the most important sources that history researchers should make use of them. Our study subjects to the work Tuhfat-al fakîr ilâ sâhib al-sarîr which is also one of these precious sources. After the collapse of The Ilkhanid Empire (1256-1353), the region experienced a power vacuum known as the “Period of Interregnum” which emerged in the form of local dynastic states. Tuhfat-al fakîr ilâ sâhib al-sarîr is a work written in Arabic in 800/1397-1398 by Muhammad bin Abdal-Karîm al-Îjî who lived in Shiraz region at the same time. The author has presented the work to Timur dominating the region towards the end of this period. As it is understood, this exquisite work has been submitted to the court library. In general, the work has focused on different issues such as the genealogy of various communities, the genealogy, and works of scholars, astronomy, geography, history, and philosophy. Another feature of the work is to offer important information regarding the history method.

Anahtar Kelimeler

Tuhfat-al fakîr ilâ sâhib al-sarîr, Muhammad bin Abd-al-Karîm al-Îjî, Timur, Genealogy, Historiography.

TİMUR’A SUNULAN TUHFETÜ’L-FAKÎR İLÂ SÂHİBU’S-SERÎR ADLI ESER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Tarih araştırmalarında vekâinâmeler en önemli kaynaklar arasında yer alır. vekâinâmeler müellif, genellikle daha önceki dönemlerden başlamak üzere, kendi döneminde bizzat şahit olduğu vakalar hakkında bilgi verir. Bu nedenden dolayı bütün vekâinâmeler özellikle tarih araştırmacılarının istifade etmeleri gereken en önemli kaynaklardandır. Çalışmamıza konu olan Tuhfetü’l-fakîr ilâ Sâhibu’s-serîr adlı eser de bu nâdide kaynak eserlerden birisidir. İlhanlı Devleti’nin (1256-1353) çöküşünden sonra yaşanan iktidar boşluğu üzerine meydana gelen “Fetret Devri” sırasında, İran’ın çeşitli bölgelerinde mahallî hanedanlar ortaya çıkmıştır. Tuhfetü’l-fakir ilâ Sâhibu’s-serîr de aynı dönemde Şiraz bölgesinde yaşayan Muhammed b. Abdülkerîm el-Îcî tarafından Arapça olarak 800/1397-1398 yılında telif olunmuştur. Müellif, eserini bu dönemin sonlarına doğru bölgeye hâkim olan Timur’a takdim etmiştir. Bu nefis eserin padişahın saray kütüphanesine sunulduğu anlaşılmaktadır. Genel olarak eser, çeşitli toplulukların şeceresi, âlimlerin şeceresi ve eserlerinin yanısıra, astronomi, coğrafya, tarih ve felsefe gibi birçok ilim hakkında bilgileri içerir. Eserin bir diğer özelliği de, tarih metoduna ilişkin sunduğu önemli bilgilerdir.

Anahtar Kelimeler

Tuhfetü’l-fakîr ilâ Sâhibu’s-serîr, Muhammed b. Abdülkerîm el-Îcî, Timur, Şecere-i Ensâb, Tarih Yazıcılığı.

Kaynakça

• Abdurrahman Câmî. (1998). Nefahatü’l-üns, (Lâmiî ÇelebiÇev.) İstanbul: Marifet Yayınları. Ali Şîr Nevâî. (1996). Nesâyimü’l-muhabbe min şemâyimi’l-fütüvve (I Cilt).Kemal Eraslan (Haz.).Ankara: Türk Dili Kurumu.
• Aydın, C.-Aydın, G. (1992). Batlamyus. DİA (V). (ss. 196-199). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Dehhuda, Ali Akber. (1377/1998). Benî Esfer. Lugatnâme (IV Cilt). (ss. 5038).Tahran: Müessise-yi İntişârât-i Dânişgâh-i Tahran.
• Dehhuda, Ali Akber. (1377/1998). Semeniye.Lugatnâme (IX Cilt), (ss. 13764-13765). Tahran: Müessise-yi İntişârât-i Dânişgâh-i Tahran.
• Devletşah. (1382-2003). Tezkiretü’ş-şüerâ. E.G. Brown (Haz.). Tahran: İntişârât-i Esâtîr.
• Erünsal, İ. E. (2012). Vâlide Sultan Kütüphanesi, DİA (XLI Cilt). (ss. 426). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İsmail Paşa Bağdadî. (1955). Hediyetü’l-ârifîn, Esmâü’l-müellifîn ve Âsârü’l-müsennifîn (II Cilt) İstanbul: Maarif Matbaası.
• Gürbüz, D. (1999). Bir Osmanlı Aydını Bursalı Mehmet Tâhir Bey ve Siyaset’e Müteallik Âsâr-i İslamiyye adlı Risalesi. Journal of Islamic Research. XII (1), (58-64).
• Fesâî, Haci Mirza Hasan Hüseyni. (1388/2009). Farsnâme-yi Nâsirî (II Cilt). Tahran: İntişarât-ı Emîr Kebîr.
• Karaca, F. (2012). Turhan Sultan. DİA (XLI Cilt). (ss. 423-425). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kâtip Çelebi. (2007). Keşfü’z-zünûn (I-V Cilt). (R. Balcı Çev.)İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Muhammed b. Abdülkerîm el-Îcî. Miftahu’s-sa‘âde fî Kava‘idi’s-siyâde. Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonunda nr. 2086.
• Muhammed b. Abdülkerîm el-Îcî. Tuhfetü’l- fakîr ilâ sâhibü’s-serîr.Süleymaniye Kütüphanesi Turhan Valide Sultan Koleksiyonu, nr. 231.
• Muhammed b. İbrahim El-Îcî. (2010). Tuhfetü’l-fakîr ilâ Sâhibu’s-serîr (fî İlmi’t-tevârih). Hâlid Ahmed el-Molla es-Suveydî (thk.).Dimaşk: Dâr-u Sa‘deddîn.
• Nasîrî, J. (1369/1990). Mu‘arrifi-yi Nüshahâ-yi Şâhnâme-yi Firdevsî (Mevrid-i İstinâd- i Müessese-yi Mutalaât ve Tahkîkâtî-i Ferhengî der Kâr-i Tashih-i İlmî ve İntikâdî-i Metn-i Şâhnâme).Tahran: Müessese-yi Mutalaât ve Tahkîkâtî-i Ferhengî Nizâmeddîn Şâmî. (t.y.). Zafernâme (Tarih-i Futûhât-ı Emîr Timmur). Tahran: Merkez- i Tahkikât-i Râyânei-yi Ghaimiyeh-yi İsfahan.
• Kehhâle. Ö. R. (t.y.). Mu‘cemü’l-mü’ellifîn (IV Cilt). Beyrut: Dârü’l-İhyâü’t-Turâsü’l-Arabî.
• Pezeşk, M. (1387/2008). Asr-i Fetret Der İran Sedehâ-yi Miyâne.Tahran: İntişârât-i Kaknus.
• Şerefeddîn Ali Yezdî. Zafernâme, Haz. Seyyid Saîd Mîr Muhammed Sadık, tsh. Abdülhüseyin Nevâî, Merkez-i Esnâd-i Meclis, Nâşir-i Dijitali, Merkez-i Tahkikât-i Râyânei-yi Ghaimiyeh-yi İsfahan.
• Beyânî, Ş. (1345/1966). Tarih-i Âl-i Celâyir, Tahran: Çâphâne-yi Dânişgâh-i Tehran.
• Taşköprülüzâde Ahmed Efendi. Şakaik-ı numâniye ve zeyilleri, Haz, Abdülkadir Özcan, I-V, İstanbul: Çağrı Yayınları (1989).
• Yavuz, Y. Ş. (1994). Ehl-i Ehvâ, DİA (X Cilt). (ss. 505-507). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• İnternet Kaynakları
• http://aghabozorg.ir/search.aspx (erişim 25.11.2015).
• http://mushaf.diyanet.gov.tr/# (erişim15.12.2015).
• http://www.islamansiklopedisi.info/ (erişim 15.12.2015)
• www.ghaemiyeh.com (erişim 02.12.2015)
• www.ghaemiyeh.com (erişim 02.12.2015)