Okul Müdürü ve Öğretmenler Arasında Yaşanan Çatışmalarda Okul Müdür Yardımcılarının Arabuluculuk Rolü

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 3, 4156 - 4171, 26.12.2025

Ali Culha , Mustafa Durmuş , Ramazan Özkul

https://doi.org/10.51460/baebd.1690483

Öz

Müdür yardımcıları formal olarak tanımlanan rollerinin yanında, okul müdürü ile öğretmenler arasında köprü olma rolünü de informal olarak yerine getirirler. Özellikle okul müdürü ile öğretmenlerin karşı karşıya geldikleri çatışmalarda okulun iyiliği için dengeyi sağlamak veya orta yolu bulmak gibi zor durumlarla karşı karşıya kalabilmektedirler. Buradan yola çıkarak, mevcut araştırmada okul müdürü ve öğretmenler arasında yaşanan çatışmalarda okul müdür yardımcılarının arabuluculuk rollerinin anlaşılması amaçlanmıştır. Nitel yöntemlerle gerçekleştirilen araştırmanın verileri 15 müdür yardımcısı ile yapılan birebir ve yüz yüze görüşmelerle toplanmış, içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Bulgular, okul müdürü ve öğretmenler arasında iletişim engelleri, ders programı memnuniyetsizliği, egoist tavırlar ve ders dışı görevler olarak ifade edilen çatışmaların yaşandığını göstermektedir. Bu çatışmalar karşısında müdür yardımcılarının uzlaşmacı yaklaşım, yatıştırma, adil olma, güçlü iletişim, duruma göre hareket etme ve önleyici yaklaşım gibi arabuluculuk stratejilerini kullandıkları ortaya çıkmıştır. Araştırma, okullardaki çatışmaların daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamanın yanında okul müdür yardımcılarının çatışma süreçlerindeki kritik rollerini vurgulamaktadır. Bulgular göz önüne alındığında, hem okul müdürlerinin hem de yardımcılarının liderlik, çatışma yönetimi, kişiler arası ilişkiler ve insan kaynakları yönetimi konularında yeterliliklerini geliştirmeleri desteklenebilir. Sonraki araştırmalarda ise okul müdür yardımcılarının okul müdürleri ve öğretmenler ile öğrenciler ve ebeveynler arasındaki çatışmalardaki rolleri araştırılabilir.

Anahtar Kelimeler

çatışma , müdür yardımcısı , okul müdürü , okul yönetimi , öğretmen

The Mediating Role of Vice Principals in Conflicts Between School Principals and Teachers

Öz

In addition to their formally defined roles, vice principals also serve as informal bridges between school principals and teachers. Particularly in conflicts where school principals and teachers find themselves at odds, vice principals often face the challenge of maintaining balance or finding a middle ground for the benefit of the school. Based on this premise, the present study aims to understand the mediating role of vice principals in conflicts between school principals and teachers. Data for this qualitative study were collected through individual, face-to-face interviews with 15 vice principals and analyzed using content analysis. The findings indicate that conflicts between school principals and teachers arise from communication barriers, dissatisfaction with course schedules, egotistical attitudes, and extracurricular duties. In response to these conflicts, vice principals employ mediation strategies such as a conciliatory approach, de-escalation, fairness, strong communication, situational adaptability, and a preventive approach. This study contributes to a better understanding of conflicts in schools while highlighting the critical role of vice principals in conflict resolution processes. Considering the findings, it is recommended that both school principals and vice principals enhance their competencies in leadership, conflict management, interpersonal relationships, and human resource management. In future research, the roles of vice principals in conflicts between school principals and teachers, as well as between students and parents, can be investigated.

Anahtar Kelimeler

confict , school management , school principal , teacher , vice principal

Kaynakça

• Alimba, N. C. (2021). School conflict: What teachers should know. International Journal of Capacity Building in Education and Management, 3(1), 35-45. https://journals.rcmss.com/index.php/ijcbem/article/view/244
• Arslantaş, H. İ. ve Özkan, M. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre okul müdürlerinin çatışma yönetimi yaklaşımlarının incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 20(2), 555-570. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/48697/619547
• Aydın, M. (2013). Eğitimde örgütsel davranış. Gazi Kitabevi.
• Aydın, M. (2014). Eğitim yönetimi. Gazi Kitabevi.
• Balcı, A. (2016). Açıklamalı eğitim yönetimi terimleri sözlüğü (3.baskı). Pegem Akademi.
• Bayar, A. (2015). Bir örgüt olarak okulda meydana gelen çatışma nedenleri ve çözüm yollarına yönelik okul müdürlerinin görüşleri. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 130-141. https://doi.org/10.19126/suje.53081
• Blake, R. R. and Mouton, J. S. (1985). The managerial grid III: The key to leadership excellence. Houston, TX: Gulf Publishing.
• Creswell, J. W. (2019). Nitel araştırmacılar içim 30 temel beceri (30 essential skills for the qualitative researcher), H. Özcan (Çev.), Anı yayıncılık.
• Crossfield, D. and Bourne, P. A. (2018). Management of interpersonal conflict between principals and teachers in selected secondary schools in Bermuda. Insights Anthropol, 2(1), 90-104. https://doi.org/10.36959/763/489
• Dor-Haim, P. (2023). A rickety bridge: The complexities of vice-principals' interactions with principals and teachers in Israel. Journal of Educational Administration, 61(6), 698-712. https://doi.org/10.1108/JEA-05-2023-0112
• Dülger, İ. and Dülger, Ş. (2022). Okul müdürlerinin görüşlerine göre okullarda karşılaşılan çatışmalar ve çözüm yöntemlerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 2(2), 444–466. https://www.uleder.com/index.php/uleder/article/view/52
• Gökyer, N. (2017). Örgütsel Çatışma. S. Özdemir & N. Cemaloğlu (Ed.), Örgütsel Davranış ve Yönetimi (2.Baskı). Pegem.
• Hoy, W. K. and Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama (Educational administration: Theory, research and practice). Nobel.
• Karataş, F., Özkal, Ö. ve Durmuş, V. (2023). Eğitim kurumlarında yönetici ve öğretmenler arasındaki çatışmanın incelenmesi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 6(2), 135-144.
• Kaya, T. (2008). Okul müdürlerinin çatışma yönetim yöntemlerini kullanma sıklıkları ve bu yöntemlerin etkililiğine ilişkin öğretmen algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. https://gcris.pau.edu.tr/bitstream/11499/3063/1/Tu%C4%9Fba%20Kaya.pdf
• Kilmann, R. H. (2017). Thomas-Kilmann conflict mode instrument. CPP, Inc.
• Koçak, S. ve Baskan, G. A. (2013). Okul müdürleri tarafından kullanılan çatışma yönetim yöntemlerinin etkililik düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 212-224.
• Lunenburg, F. C. and Ornsten, A. C. (2023). Eğitim yönetimi: Kuramlar ve uygulamaları (Educational administration: Concepts and practices). Nobel.
• Makaye, J. and Ndofirepi, A. P. (2012). Conflict resolution between heads and teachers: The case of 4 schools in Masvingo Zimbabwe. Greener Journal of Educational Research, 2(4), 105-110. Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Qualitative research: A guide to design and implementation,) S. Turan (Çev. Ed.). Nobel.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2014). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=19942&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Nural, E., Ada, Ş. ve Çolak, A. (2012). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetimi yöntemleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 197-210. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/32349
• Özdoğru, M. (2022). Öğretmenlerin yaşadıkları çatışmaların çözümünde okul müdürlerinin arabuluculuk davranışları. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1457-1472. https://doi.org/10.37669/milliegitim.828532
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Qualitative research & evaluation methods), M. Bütün ve S. B. Demir (Çev Ed.). Pegem Akademi.
• Rahim, M. A. (2002). Toward a theory of managing organizational conflict. International Journal of Conflict Management, 13(3), 206–235.
• Saiti, A. (2014). Conflicts in schools, conflict management styles and the role of the school leader: A study of Greek primary school educators. Educational Management Administration & Leadership, 43(4), 582-609. https://doi.org/10.1177/1741143214523007
• Saylık, T., Karatopçu, C., Mengeş, S. ve Kazancı, H. (2023). Eğitim kurumlarında yöneticilerin çatışma çözme stratejilerine yönelik tutumlar: Okul müdürleri örneği. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(4), 683–692. https://www.uleder.com/index.php/uleder/article/view/239
• Shanka, E. B. and Thuo, M. (2017). Conflict management and resolution strategies between teachers and school leaders in primary schools of Wolaita Zone, Ethiopia. Journal of Education and Practice, 8(4), 63-74.
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama (Interpreting qualitative data), E. Dinç (Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Şimşek, Ü. (2020). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda çalışan müdür yardımcılarının görevlerini yaparken karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Scientific Educational Studies, 4(1), 78-97. https://doi.org/10.31798/ses.824575.
• Tjosvold, D. (2008). The conflict-positive organization: It depends upon us. Journal of Organizational Behavior, 29(1), 19–28.
• Weaver-Hightower, M. B. (2021). Nitel araştırma nasıl yazılır? (How to write qualitative research), S. Turan (Çev. Ed.). Asos Yayınları.
• Yiğit, M. ve Ağalday, B. (2022). Unutulmuş bir okul yöneticisi: Okul müdür yardımcılarının yönetim tarzları okul iklimini nasıl etkiler? Yaşadıkça Eğitim, 36(3), 732-750. https://doi.org/10.33308/26674874.2022363447
• Yüksel, S., Özgenel, M. ve Bilgivar, O. O. (2022). Okul müdürlerinin kullandıkları çatışma çözme stratejileri ile öğretmenlerin motivasyonları ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(3), 787-805. https://doi.org/10.37217/tebd.1104856
• Zembat, R. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin okul yöneticisi, meslektaşları ve aileler bağlamında algıladıkları çatışma durumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 203-215.