Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler Ve Kültürel Ögeler Bağlamında “Küçük Hezarfen” Çizgi Filmi

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 2, 49 - 62, 20.12.2017

Tuğba Selanik Ay Çağdaş Korkmaz

Öz

Sosyal
Bilgiler dersinde değerler eğitimi bağlamında pek çok uygulama gerçekleştirilebilir.
Çizgi filmlerden değerler eğitiminde etkili biçimde yararlanabilmek için çizgi
filmin programda yer alan değerleri hangi ölçüde içerdiğinin belirlenmesi büyük
önem taşımaktadır. Bu araştırmanın temel amacı Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında
yer alan değerler ve kültürel ögeler bağlamında “Küçük Hezarfen” çizgi filminin
incelenmesidir. Araştırma doküman analizi ile gerçekleştirilmiş; “Küçük
Hezarfen” çizgi filminin toplam 26 bölümü içerik analizi ile çözümlenmiştir.
Araştırma sonucunda “Küçük Hezarfen” çizgi filminde en çok yer verilen değerin
bilimsellik; en az yer verilen değerin ise bağımsızlık olduğu belirlenmiştir.
Bunun yanı sıra kültür ögelerine de rastlanılmıştır. En çok yer verilen
kültürel ögelerin sözlü kültürel ögeler bağlamında deyimler, efsaneler,
bilmeceler, tekerlemeler atasözleri ve maniler; 
en az yer verilen kültürel ögenin ise oyunlar olduğu belirlenmiştir.
Elde edilen bulgular tablolar biçiminde ifade edilmiş; bunun yanı sıra
rastlanan her bir değer ve kültürel öge çizgi filmin ilgili kısımlarından
yapılan doğrudan alıntılarla desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çizgi film, sosyal bilgiler, değer eğitimi, doküman analiz

An Analysis of “Küçük Hezarfen” Cartoon in Terms of Values and Cultural Elements Stated in The Educational Program of Social Studies Course

Öz

Social studies course of basic education is based on learning outcomes, skills and values. In addition,
in- and outside-class activities may be used for this aim. Cartoons may be employed in value education at the
levels of primary school and pre-school education. On the other hand, in order to use cartoons productively in
value education cartoons should be analyzed to seen which values are included at which level. The aim of this
study is to analyze a cartoon named “Küçük Hezarfen” (little Hezarfen) in terms of the values and cultural
elements included in the educational program of social studies. The data of the study were collected from 26
episodes of the cartoon. The episodes were analyzed using content analysis, part of document analysis. It is
found that in the “Küçük Hezarfen” cartoon the most frequently stated value is scientificness. The least stated
one is found to be independence. There were also some cultural elements in the cartoon. The most frequently
covered cultural elements include idioms, fables, riddles, nursery rhymes, proverbs and quatrain forms. Plays
are found to be the least used cultural elements. The findings obtained are given through tables; in addition,
frequently found values and cultural elements are explained with direct quotations from the cartoon. 

Anahtar Kelimeler

Cartoon, social studies, values education, cultural elements, document analysis

Kaynakça

• Aral, N., Ceylan, R., ve Bıçakçı, M. Y. (2011). Çocukların Televizyon Seyretme Alışkanlıklarının Yaş ve Cinsiyete Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 489-498.
• Atan, U. (1995). Animasyonun Kültür Aktarımındaki Yeri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bacanlı, H. (2011). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi.
• Corbin, J., Strauss, A. (2008). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çağlayan, A. (2006). Ahlak pusulası: Ahlak ve değerler eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25 (1), 185-203.
• Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (8), 1-19.
• Doğan, İ. (2004). Türk eğitim sisteminde değer sorunu. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu bildirileri, 615-633.
• Doğan, İ. (2007). Sosyoloji: Kavram ve sorunlar. Ankara: Pegem A.
• Dönmez, B. (2011). Öğretmenlik mesleki değerlerinin aşınma sürecine ilişkin bir değerlendirme, Eğitime Bakış Dergisi, 9, 3-8.
• Eroğlu, B. ve Yaldız, E. (2006). Kültür mirasının sürekliliği için anıtsal binaların yeniden kullanılması bağlamında Ermenek Tol Medrese. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 315-340.
• Eşitti, Ş. (2016). Çizgi filmlerde küresel ve yerel kültürün inşası: Caillou ve Pepee örneği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, (32), 125-144. Girgin, M. (2012). Pedagojik değerler (1. Baskı). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Gorodyska, V. (2015). Role of Cartoons in Moral Education of Senior Preschoolers. Annales Universitatis Mariae Curie Sklodowska Lublin, 28(2), 71-80.
• Gömleksiz, M. ve Cüro, E. (2010). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının öğrencileri toplumsal yaşama hazırlamada etkililik düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri (Diyarbakır ili örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1), s.247-274.
• Gülmez, B. (2013). Evrensel bir kavram: Kültür; Yeni bir bilimsel alan: Kültür tarihi. B. Gülmez (Ed.), Kültür tarihi içinde (2-20), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Güngör, E. (2000). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güvenç, B. (2010). İnsan ve kültür (12. basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Importance of cartoons in teaching. (https://targetstudy.com/articles/importance-of-cartoons-in-teaching.html adresinden 30.10.2017 tarihinde erişilmiştir).
• İnan, T. (2016). Çocuk medyasında evrensel ve yerel değerlerin aktarımı: TRT çocuk kanalı örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (25), 200-212.
• Karakuş, N. (2015). Okul öncesi döneme hitap eden tema içerikli çizgi filmlerin değerler eğitimine katkısı yönünden değerlendirilmesi (Niloya Örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 13(30), 231-251.
• Karakuş, N. (2016). Maysa ve bulut isimli animasyon çizgi filmin kültürel ögeler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 134-149.
• Kurtulgan, K. ve Köstüklü, N. (2010). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde öğretmen ve müfettiş görüşlerinin değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 175.
• McCloud, S. (1993). Understanding comics: The ınvisible art. HarperCollins Publishers, Inc. New York.
• MEB (2010). Sosyal Bilgiler Dersi (4-5, 6-7. sınıflar) Öğretim Programı ve Klavuzu, http://ttkb.meb.gov.tr. adresinden alınmıştır. Erişim tarihi: 05.01. 2017.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An Expanded Sourcebook Qualitative Data Analysis. (2nd ed.). California: Sage Publication.
• Muratoğlu, B. (2009). Sosyal sapkınlığın medyadaki temsilinin çizgi filmler üzerinden incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Nast, T. (2002). The Ohio State University Libraries. (http://cartoons.osu.edu/nast/ adresinden tarihinde erişilmiştir).
• Pass, S., White, J., Owens, E., Weir, J. (2006). Bringing Cultures into the Classroom: An Invitation to Families. Social Studies and the Young Learner, 19 (2), 16-18. Rae, L. (2000). Effective planning in training and development. London: Kogan Page.
• Rapley, T. (2007). Doing conversation, discourse and document analysis. London: Sage.
• Türkmen, N. (2012). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 139-158.
• Türkyılmaz, D. (2013). Somut olmayan kültürel miras çalışmaları bağlamında TÜRKSOY bölgesel seminerlerine ilişkin bir değerlendirme. Milli Folklor Dergisi. 100, 40-49.
• Safran, .M. (2011). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. B. Tay ve A. Öcal (Ed). Özel öğretim .yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi. (s. 1-19) Ankara: Pegem A Yayıncılık
• Salar, R. (2011). Reşat Nuri Güntekin’in romanlarının eğitim değerleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Selanik Ay, T., Kurtdede Fidan, N. (2013). Öğretmen adaylarının "kültürel miras" kavramına ilişkin metaforları. Turkish Studies, 8(12), 1135-1152.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sevim, Z. (2013). Çizgi filmlerin değerler eğitimi bakımından karşılaştırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Öğülmüş, S. (1991). İçerik çözümlemesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 24(1),213-228.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç B. (2014). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Yaman, E. (2012). Değerler eğitimi eğitimde yeni ufuklar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yaman, E., Bayburtlu, F. İ., Tekir, B., & Kırman, S. (2015). Dede Korkut çizgi filminde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 245-269.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğittir, S. (2010). İlköğretim öğrenci velilerinin okullarda kazandırılmasını arzuladığı değerler. Değerler Eğitimi Dergisi. 8(19), 207-223.
• Yorulmaz, B. (2013). Din ve değerler eğitimi açısından Caillou çizgi filminin değerlendirilmesi. Diyanet İlmi Dergi, 49(3), 127-143.
• Yorulmaz, B. (2015). Sinema ve din eğitimi. DEM Değerler Eğitimi Merkezi.
• Yükselir, K. (2006). Hatay ili ilköğretim okullarında 6. ve 7. sınıflar sosyal bilgiler dersinin öğretmen ve müfettiş görüşleri çerçevesinde amaca uygunluğunun değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde
• Zayimoğlu Öztürk, F. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının ilköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan öğrenme alanlarına ilişkin özyeterlik düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.