Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Müzik Öğretmeni Özyeterliği Ölçeği Geçerlik-Güvenirlik Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 195 - 209, 30.06.2020

Esin Uçal Canakay

Öz

Bu araştırmada, müzik öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik özyeterliğini ölçmek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle literatür taraması yapılmış ve 38 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Uzman görüşleriyle ölçekteki madde sayısı 21'e düşürülmüştür. Deneme formu 2018 bahar yarıyılında iki aşamalı olarak ülke genelinde görev yapan müzik öğretmenlerine uygulanmıştır. İlk aşamada 110 müzik öğretmenine uygulanmış ve elde edilen veriler ile açımlayıcı faktör analizi (AFA) yapılmıştır. Daha sonra ölçeğin nihai formu 191 müzik öğretmenine daha uygulanarak doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. AFA sonucunda elde edilen bulgulara göre ölçek iki alt boyuttan oluşan yer alan 21 maddeden oluşmaktadır. İki alt boyutta toplanan maddelerdeki ifadeler incelenmiş ve alt ölçekler olumlu özyeterlik algıları, olumsuz özyeterlik algıları olarak isimlendirilmiştir. Olumlu özyeterlik algıları alt ölçeğinde 14 madde, olumsuz özyeterlik algıları alt ölçeğinde ise 7 madde yer almaktadır. DFA ile ölçeğin yapısının uygunluğu sınanmış ve elde edilen uyum indeksleri ölçeğin iki faktörlü yapısının doğrulandığını göstermiştir. Ölçeğe ait Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları: AFA yapılan grup için α=0,930, DFA yapılan grup için α=0,920 olarak hesaplanmıştır. Bu çalışmadan elde edilen bulgular, geliştirilen ölçeğin, müzik öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik özyeterlik algılarını ölçmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kaynaştırma Eğitimi”, Müzik Öğretmeni, Özyeterlik, Ölçek Geliştirme

Kaynakça

• Abusham, J. (2018). Do something that scares you each day: the role of self-efficacy in preparing school leaders. Educational leadership administration: Teaching and Program Development, 29(1), 64-75.
• Ahmetoğlu, E., Ünal, A. M., Ergin, D. Y. (2016). Kaynaştırma uygulamalarının başarısını etkileyen etmenler ölçeği’nin geliştirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 167-175.
• Aker, G. (2014). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi hakkındaki tutumları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009). Rehber öğretmen özel eğitim öz yeterlik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10 (1), 29-37.
• Aktaş, B. ve Çiftçi Tekinarslan, İ. (2016). Müzik öğretmenlerinin kaynaştırma öğrencilerine yönelik yaptıkları öğretim uyarlamalarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16b (İpekyolu Özel Sayısı), 2165-2179.
• Artan, İ. (2001). Engelli çocukların eğitiminde etkili bir teknik: Müzik. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 43-55.
• Bakanlar Kurulu, 573 no.lu “Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Resmi Gazete, 23011 (06.06.1997) http://mevzuat.meb.gov.tr/html/1041.html
• Bandura, A. (1982). Self-Efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122–147.
• Bandura, A., (1991). Self-regulation of motivation through anticipatory and self reactive mechanisms. Nebraska Symposium on Motivation, 1990, 38, 69-164, University of Nebraska Press, Ed: Dienstbier, R. A.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development anad functioning,. Educational Psychologist, 28 (2), 117-148.
• Bayar, A. (2015). Kaynaştırma uygulamalarında öğretmen yeterliği ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 71-85.
• Bayar, A., Özaşkın, A., Bardak, Ş. (2015). Kaynaştırma eğitimi ile ilgili duygular, tutumlar ve kaygılar ölçeğinin Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies, 10(3), 175-186.
• Çelik, P., Sarı, M. M., Yıldırım Doğru, S.S. (2015). Türkiye’de ve Avrupa’da 2000-2013 yılları arasında özel gereksinimli çocuklarla ilgili yapılmış olan müzik eğitimi çalışmalarının değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 10-28.
• Doğaroğlu, T. K. ve Bapoğlu Dümenci, S. S. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2),460-473.
• Dolapcı, S. (2013). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Engin, A. O., Tösten, R., Kaya, M. D., Köselioğlu, Y. S. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasıyla ilgili tutum ve görüşlerinin değerlendirilmesi (Kars ili örneği). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 27-44.
• Eren, B. (2012). Müzik eğitiminde kaynaştırma uygulamaları ve Orff-schulwerk. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 14-25.
• Güleryüz, B. ve Özdemir, M. (2015). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 53-64.
• Gürbüz, S. F. ve Bozgeyikli, H. (2014). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan rehber öğretmenlerin özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışmaya yönelik öz yeterlik algıları. OPUS - Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 4(6), 79-99.
• Güven, E. ve Tufan, E. (2010). Kaynaştırma sınıflarında işbirlikli öğrenme yöntemi ile müzik dersleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 2010, 557-573.
• Güven, E. ve Çevik, D. B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma: Balıkesir Üniversitesi örneği. II. Uluslararası Eğitimde Yeni Trendler Konferansı, Antalya.
• İzci, E. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının özel eğitim konusundaki yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14):106-114.
• Kırcaali-İftar, G. (1992). Özel eğitimde kaynaştırma. Eğitim ve Bilim, 16(86), 45-50.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modelling. New York, NY:Guilford.
• MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2010. Okullarımızda neden, niçin, nasıl kaynaştırma, yönetici-öğretmen-aile kılavuzu.
• Orel, A., Zerey, Z., Töret, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1) 23-33.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (çok değişkenli analizler). Eskişehir: Kaan.
• Pendergast, D., Garvis, S., Keogh, J. (2011). Pre-service student-teacher self-efficacy beliefs: an insight into the making of teachers. Australian Journal of Teacher Education, 36(12).
• Schermelleh-Engel, K. ve Moosbrugger, H., (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Schulman, M. M. M. (2002). Inclusive education of students with special needs in the california elementary schools: General education teachers’ attitudes toward inclusive education. California State University, UMI Number: 1410362.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar/Araştırmalar (1980-2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2004, 5(2) 15-23.
• Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., Karasu, F. İ., Demir, Ş., Akalın, S. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin bilgi düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1467-1485.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (5th Ed.) USA: Pearson.
• Tas, Ş. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde eğitim teknolojileri kullanım durumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Varış, Y. A. ve Hekim, M. M. (2017). Özel gereksinimli bireyler ve müzik eğitimi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 29-42.
• Yatgın, S., Sevgi, H. M., Uysal, S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin, kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve çeşitli değişkenlere göre mesleki tükenmişliklerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 167-180.
• Yıkmış, A., Terzioğlu, N. K., Kot, M., Aktaş, B. (2017). Özel eğitim öğretmenlerinin derslerde oyun ve şarkıyı kullanma durumları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1548-1583.
• Yılmaz, V. ve Çelik, H. E. (2009). LISREL ile yapısal eşitlik modellemesi-1. Ankara: PegemA.
• Yılmaz, E. ve Batu, E. S. (2016). Farklı branştan ilkokul öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı, yasal düzenlemeler ve kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(3), 247-268.