Bağlama/Saz Öğretimine Yönelik Hazırlanmış Yazılı Materyallerin Tel Düzenleri Perspektifinde İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 502 - 524, 28.06.2022

Sami Emrah Gerekten

https://doi.org/10.51460/baebd.1072179

Öz

Günümüzde mesleki ve özengen birçok kurumda öğretimi gerçekleştirilen bağlama çalgısının, usta çırak ilişkisi yöntemine dayalı geleneksel öğretim süreçlerine yazılı öğretim materyallerinin (YÖM) kullanımının eklemlendiği görülür. Öte yandan, bağlamacılık kültürü, tel düzenleri denilen, çalgıcı için bir icra öncesi ve icra sırası pratiğine sahiptir. Oldukça zengin bir düzen demetine sahip bağlamanın icracıları için bu pratikler, aynı zamanda bir yetkinlik/üstatlık ölçütüdür ve çalgının öğretiminin farklı kademelerinde değinilmesi gereken konu başlıklarıdır. Bu çalışma ile araştırmacılara belirlenen YÖM örneklemi dahilinde ‘düzen’ temelli bir sorgulamaya dayanan kapsamlı veriler sunmak amaçlanmıştır. Araştırma nitel paradigma çerçevesinde şekillenmiş bir doküman incelemesidir. Araştırmanın örneklemini rastlantısal seçilmiş elli adet bağlama çalgısı YÖM oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilmiş ve uzman görüşleri doğrultusunda şekillenmiş ‘YÖM değerlendirme formu’ kullanılmıştır. Gerçekleştirilen içerik analizi sonrasında, düzen, düzen verme, düzen çeşitliliği gibi kavram ve olguların YÖM’lerde ne ölçüde yer aldığı ve düzen kavramının aktarımında materyallerde benimsenen terminolojiler gibi hususlarda önemli verilere ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bağlama, Bağlama öğretimi, Düzen, Yazılı öğretim materyali, Tel düzeni.

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

-

Kaynakça

• Açın, C. (1992). Standart bağlama ailesi ve bağlama düzenlerinin bağlamaya yapmış olduğu etkiler, S. Turhan (Ed.). Türk Halk Müziği'nde Çeşitli Görüşler (ss. 397). Kültür Bakanlığı.
• Akçalı, C. (2012). Bağlama metotlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Akdağ, A. K. (2016, 11-12 Mayıs). Eğitim- öğretim materyali olarak bağlama metotları ve uygulamaya ilişkin problemler [Sözlü bildiri]. Müzikte Metodoloji ve Müzikle Iletişim Uluslararası Sempozyumu, İstanbul.
• Asıltürk, O. (2009). Türkiye'de bağlama başlangıç eğitimi için hazırlanmış metotların içerik açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi. Atılgan, H. (2000, 17-18 Mayıs). Ülkemizde bağlama metodu ve bazı gerçekler [Sözlü bildiri]. Müzikte 2000 Sempozyumu, İstanbul.
• Ayyıldız, S. (2021). Modern şelpe repertuvarı-1. Kitapol Yay.
• Ayyıldız, S. & Gündoğdu, S. (2021). Saz/Bağlama için Anadolu ezgi hazinesinden alıştırmalar. Kitapol Yay.
• Başbuğ, Ç. (2020). Bağlama metotlarında/kitaplarında görülen farklı terim ve simgelerin bağlama eğitiminde kullanılma durumları [Yayımlanmamış Doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Bayraktarkatal, M. E. & Öztürk, O. M. (2012). Ezgisel kodların belirlediği bir sistem olarak makam kavramı: Hüseyni makamının incelenmesi. Porte Akademik Müzik ve Dans Araştırmaları Dergisi, 3(4), 24-59.
• Börekci, A. (2016). Bağlamada yöresel icra teknikleri eğitimine yönelik etüt egzersiz ve ön alıştırmalar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Dalak, H. C. (2018). Savaş Ekici'nin bağlama eğitimi yöntem ve teknikleri metodunun hedef ve hedef davranışlar yönünden incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Ersoy, İ. (2009). Türkiye’de uluslaşma sürecinde bir simge olarak ‘Bağlama’ [Sözlü bildiri]. Motif Halk Oyunları Eğitim ve Öğretim Vakfı Halk Müziğinde Çalgılar Uluslararası Sempozyumu, Kocaeli.
• Gerekten, S. E. (2020a). Bağlamada/Sazda misket düzeni için egzersiz ve etütlere dayalı öğretim modeli önerisi ve öğrenci başarısına etkisi [Yayımlanmamış Doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Gerekten, S. E. (2020b). Bağlamada/Sazda Karadeniz tezene kalıbı- Çırpma tekniği için egzersizler etütler ve Karadeniz türküleri. Duvar Yay.
• Gerekten, S. E. & Özdek, A. (2020c). Türkiye'de mesleki müzik eğitimi kurumlarında bağlama derslerinde misket düzeni öğretiminin akademisyen görüşleri aracılığıyla betimlenmesi. Eurasian Journal of Music and Dance, 16, 325-350. https://doi.org/10.31722/ejmd.757543
• Gerekten, S. E. (2020d). Bağlama/saz çalgısı ile ilgili yapılan çalışmalar üzerine bir bibliyografya denemesi. Eurasian Journal of Music and Dance, (17), 391-411.
• Gülaçar, M. F. (2021). Halk eğitim merkezi bünyesindekii bağlama derslerinin yürütülmesinde karşılaşılan sorunlar (Van ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Günday, A. (1979). Bağlama metodu. Anıt Matb.
• Gündüz, Ü. (2019). Müzik öğretmenliği bireysel çalgı eğitimi (bağlama) dersine yönelik öğretim elemanı görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Güneş, İ. (2017). 2000-2015 yılları arasında yayınlanmış bağlama metotlarının lisans düzeyinde bağlama öğretimine uygunluğunun incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Haşhaş, S. (2016). Bağlama öğretimi/öğreniminde geçmişten günümüze usta-çırak ilişkisi. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 2(2), 35-41. doi: 10.22252/ijca.279959 İpek, Y. (1974). Kendi kendine saz öğrenimi. Anıt Matb.
• Işıldar, Z. (2004). Bağlama metotlarının çalgı eğitimi bakımından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Kaya, D. (2001). Türkülerin derlenmesinde kayda geçirilmesinde ve icra edilmelerinde yapılan yanlışlıklar. Kayseri ve Yöresi Kültür Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni, Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi TDEB Yay.
• Kaya, G. (2019). Bağlama/Saz için yazılmış etüt ve egzersiz içerikli eğitim-öğretim materyallerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Kaya, G. E. (1993). Bağlama metotlarının karşılaştırmalı yöntemle incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Krippendorff, K. (1980). Content Analysis: An Introduction to is Methodology. Sage.
• Koç, A. (2000). Bağlama eğitiminde görülen problemler ve bunların çözüm yolları [Yayımlanmamış sanatta yeterlik tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Koç, A. (2005, 4-6 Mayıs). Yayınlanmış bağlama eğitimi metotlarındaki yanlışlıklar [Sözlü bildiri]. 9. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Van.
• Kurt, C. (2005). Bağlamanın dışa açılma sürecinde aşılması gereken sorunlar ve çözüm önerileri. Anadolu Nefesi Bağlama Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 68-71. Anadolu Medeniyetleri Kültür Merkezi Yay.
• Kurubaş, B. (2015). Mesleki müzik eğitimi veren kurumlarda yöresel bağlama tavırlarının öğretimine yönelik değerlendirmeler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysıs, Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nartürker, V. (1983). Pratik bağlama metodu. Neyir Matb.
• Önal, H. (1997). Bağlamadan derlenmiş eserlerin çalınış-yazılış farklılıkları. 5. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Halk Müziği- Oyun- Tiyatro- Eğlence Seksiyon bildirileri, 259-263. Kültür Bakanlığı Yay.
• Özbek, M. (1988). Türkiye'de çalgı eğitiminde metot ihtiyacı ve bağlama metodu [Bildiri]. Kültür Bakanlığı Yay.
• Özdek, A. (2014). TRT THM notaları ve bağlama eğitimi [Bildiri]. Uluslararası Müzik ve Sahne Sanatları Sempozyumu, Zonguldak.
• Özdek, A. (2015, 8-10 Nisan). Bağlama öğretimine dönük basılı materyallerde görece notasyona ilişkin bilgi ve uyarılar [Sözlü bildiri]. II. Uluslararası Güzel Sanatlar Bilimsel Araştırma Günleri (GUSBAG), Sivas.
• Öztürk, O. M. (2012). Geleneksel bağlama icrasının gelişiminde üstatlık kültürünün rolü ve belirleyiciliği [Sözlü bildiri]. İTÜ TMDK Nida Tüfekçi Uluslararası Bağlama Sempozyumu, İstanbul.
• Öztürk, O. M. (2014). Makam müziğinde ezgi ve makam ilişkisinin analizi ve yorumlanması açısından yeni bir yaklaşım [Yayımlanmamış Doktora tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Seeger, C. (1958). Prescriptive and descriptive music writing. The Musical Quarterly, 44(2), 184-195. Oxford University Press.
• Sözen, İ. (2002). Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri'nde bağlama eğitimi ve çoksesli yapılanma çalışmalarının bu sürece yansımaları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Sungur, İ. Ş. (2019). Bağlama için yazılmış eğitim-öğretim materyallerinde nüans ve dinamik işaretlerinin kullanımı üzerine bir içerik analizi [Yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Sümbüllü, H. T. (2006). Türkiye’de ayak kavramının geleneksel Türk halk müziği kaynağında ne ölçüde kullanıldığının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Şen, Y. (1998). Türk Müziği eğitiminde bağlamanın yeri ve önemi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 4, 161-167.
• Taptık, G. (1972). Bağlama metodu. Anıt Matb.
• Tarım, C. (2008). Milli Eğitim Bakanlığı Anadolu güzel sanatlar liselerinde bağlama eğitimi ile ilgili alıştırmalar ve etütler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Haliç Üniversitesi.
• Türkoğlu, Ö. (2005). Bağlama eğitiminde etüt ve egzersizlerin gerekliliği üzerine bir çalışma. [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Uysal, S. (2005). Anadolu’nun nefesi bağlama ve sorunları. Anadolu Nefesi Bağlama Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 64-67. Anadolu Medeniyetleri Kültür Merkezi Yay.
• Ünal, R. (1974). Saz düzenleri üzerine bir inceleme. Türk Folklor Araştırmaları, 1.
• Ünal, R. (2000). Türk halk musikimizde bağlama düzenleri, S. Turhan (Edt.), Türk Halk Müziğinde Çeşitli Görüşler, (463). Kültür Bakanlığı Yay.
• Yastıman, Ş. (1961). Sazdan bilgiler. Yyy.
• Yener, S. (1990). Bağlama öğretim metodu I (2. baskı). Sakarya Matbaacılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. baskı) Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H. Ü. (2013). Bağlama düzeninde çeşitli pozisyonlar üzerinde geliştirici egzersiz ve eser uygulamaları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Yılmaz, Ö. (2015). Makam, çok seslilik ve yöresel tavırlar kapsamında bağlamada düzenler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.