Zihin Yetersizliği Olan Suriyeli Öğrencilerin Kültürel, Etkileşimsel ve Akademik Deneyimlerinin Aile ve Öğretmen Perspektifinden İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 1, 53 - 77

Oğuzhan Hazır

https://doi.org/10.51460/baebd.1521995

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'deki Suriyeli zihin yetersizliği olan öğrencilerin akademik, kültürel ve etkileşimsel deneyimlerini aileleri ve öğretmenleri perspektifinden incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak, Suriyeli zihin yetersizliği olan öğrencilerin öğretmenleri ve ebeveynleri ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Örneklem, özel eğitim sınıflarında okuyan 10 Suriyeli zihin yetersizliği olan öğrencinin 10 öğretmeni ve 10 ebeveyninden oluşmaktadır. Veri toplama süreci Ekim-Aralık 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş ve veriler tematik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, akademik bağlam, kültürel bağlam ve etkileşimsel bağlamlar gibi üç ana tema belirlenmiştir. Bu üç tema altında öğretmenler genel itibariyle dil bariyeri, tercüman problemleri ve ailelerin çocuklarıyla sınırlı düzeyde ilgilenmeleriyle ilgili ve çocuk işçi olmaları, hijyen problemleri, kültürel uyarlama eksiklikleri, velilerin adapte olunca asimile olacağı düşüncesi ve cinsiyet ayrımcılığı üzerine tartışmışlarıdır. Veliler de rehabilitasyon merkezlerinden ücretsiz faydalanamama, cinsiyet ayrımcılığı talep etme, dil bariyeri gibi durumları tartışmışlardır. Sonuç olarak, Suriyeli zihin yetersizliği olan öğrencilerin eğitim süreçlerinde karşılaştıkları zorlukların aşılması için dil destek programlarının artırılması, öğretmenlerin kültürel duyarlılık eğitimi alması ve rehberlik hizmetlerinin güçlendirilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akademik Bağlam, Kültürel Bağlam, Etkileşim Bağlamı, Kültüre Tarihsel Etkinlik Kuramı, Zihin Yetersizliği Olan Suriyeli Öğrenci

Etik Beyan

12.10.2022 tarihinde E-76062934-044-11719 Etik onay numaralı çalışma izni Kilis 7 Aralık Üniversitesinden alınmıştır. Etik kurallar çalışmanın planlanması, yürütülmesi, analizi ve raporlanması aşamalarında takip edilmiştir.

Destekleyen Kurum

Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Cultural, Interactional and Academic Experiences of Syrian Students with Intellectual Disabilities from The Perspective of Parents and Teachers

Öz

The purpose of this study is to examine the academic, cultural and interactional experiences of Syrian students with intellectual disabilities in Turkey from the perspective of their parents and teachers. Using qualitative research methodology, semi-structured interviews were conducted with teachers and parents of Syrian students with intellectual disabilities. The sample consisted of 10 teachers and 10 parents of 10 Syrian students with intellectual disabilities studying in special education classes. The data collection process took place between October and December 2022 and the data were analysed using thematic analysis. As a result of the analysis, three main themes were identified: academic context, cultural context and interactional contexts. Under these three themes, teachers generally discussed the language barrier, interpreter problems, and limited parental involvement with their children, child labour, hygiene problems, lack of cultural adaptation, the idea that parents would assimilate once they adapted, and gender discrimination. Parents also discussed issues such as not being able to benefit from rehabilitation centres free of charge, demanding gender discrimination, and language barriers. In conclusion, in order to overcome the difficulties faced by Syrian students with intellectual disabilities during their educational process, language support programs should be increased, teachers should receive cultural sensitivity training and guidance services should be strengthened.

Anahtar Kelimeler

Syrian Student with Intellectual Disabilities,, Academic Context, Cultural Context, Interaction Context, Cultural Historical Activity Theory

Kaynakça

• Kaynakça Amaç, Z., & Yaşar, M. R. (2018). İlk ve ortaokullardaki Suriyeli öğrencilerin eğitimi: Türkiye’de yapılan akademik çalışmalar üzerine sistematik bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(85), 417-434. https://doi.org/10.16992/ASOS.14519
• Birleşmiş Milletler. (1948). İnsan hakları evrensel beyannamesi. https://www.hsk.gov.tr/eklentiler/dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf
• Brinkmann, S., & Kvale, S. (2018). Qualitative interviewing (2nd ed.). SAGE Publications Ltd. https://doi.org/10.4135/9781529716665
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2016). Research methods in education (8th ed.). Routledge.
• Çetin, A., & Koç, S. (2021). Özel gereksinimli göçmen öğrencileri tanılama, yerleştirme ve izleme sürecinde yaşanan sorunlar. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(2), 516-536. http://doi.org/10.33400/kuje.958056
• Cülha, A., & Demirtaş, H. (2020). Dezavantajlı bir grup olarak geçici koruma statüsündeki öğrencilerin eğitim öğretim hizmetlerinden yararlanma durumları. Harran Maarif, 5(2), 46-75. https://doi.org/10.22596/2020.0502.46.75
• Engeström, Y. (1999). Cognition and communication at work. In Y. Engeström, R. Miettinen, & R.-L. Punamaki (Eds.), Perspectives on activity theory (Vol. 24, pp. 19–38). Cambridge University Press. http://doi.org/10.5465/AMR.1999.2202141
• Engeström, Y., & Miettinen, R. (1999). Introduction. In Y. Engeström, R. Miettinen, & R.-L. Punamäki (Eds.), Perspectives on activity theory (pp. 1-16). Cambridge University Press.
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213-234. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-476805 Ergün, Ö. R., & Özsöz, C. (2022). Geçici koruma statüsündeki Suriyeli çocukların eğitim sürecindeki toplumsal uyum sorunları: Burdur örneği. Sosyolojik Düşün, 7(2), 204-225. https://doi.org/10.37991/sosdus.1193548
• Karlıdağ, T., & Hazır, O. (2021). Inclusion of Syrian refugee children in Turkish public schools: Overcoming language barriers through Makaton symbol language. British Education Research Association (BERA) Annual Conference, UK.
• Mülteciler Derneği. (2024, Mayıs). Türkiye'deki Suriyeli sayısı Mayıs 2024. Mülteciler Derneği. https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/#:~:text=Ge%C3%A7ici%20koruma%20alt%C4%B1na%20al%C4%B1nan%20kay%C4%B1tl%C4%B1,bin%20377%20ki%C5%9Fi%20olarak%20a%C3%A7%C4%B1kland%C4%B1.&text=9%20May%C4%B1s%202024%20tarihi%20itibar%C4%B1yla%20%C5%9Fehirlerde%20ya%C5%9Fayan%20Suriyeli%20say%C4%B1s%C4%B1%203,bin%20762%20ki%C5%9Fi%20olarak%20a%C3%A7%C4%B1kland%C4%B1
• Nardi, B. (1996). Activity theory and human-computer interaction. In B. Nardi (Ed.), Context and consciousness: Activity theory and human-computer interaction (pp. 7–16). MIT Press.
• Sakız, H. (2015). bütünleştirici bir Göç Psikolojisinin Oluşturulması. Göç Araştırmaları Dergisi(1), 150-175.
• Saldana, J. (2016). The coding manual for qualitative researchers (3rd ed.). SAGE Publications Ltd.
• Sellars, G. (2006). Learning to communicate with children with disabilities. Nursing Children and Young People, 18(9).
• Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 267-305.
• Serin, S., & Paslı, F. (2021). Zorunlu eğitim çağındaki Suriyeli çocukların eğitime erişim sorunları: olgu sunumu. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 2(1), 79-101.
• Şahin, F., & Şener, Ö. (2019). Geçici koruma altındaki Suriyeli öğrencilerin eğitim süreçlerindeki dil ve iletişim sorunları: İstanbul Fatih örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD)/Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE), 6(9), 66-85.
• Tanrıkulu, F. (2017). Türkiye’de yaşayan Suriyeli çocukların eğitim sorunu ve çözüm önerileri. Liberal Düşünce Dergisi, 22(86), 127-144.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982). Resmî Gazete Tarihi: 09.11.1982, Resmî Gazete Sayısı: 17863. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Türkmen Sanduvac, Z. M. (2016). Comparative assessment: Turkish curriculum and Syrian curriculum in temporary education centres. Save the Children’s Resource Centre. https://resourcecentre.savethechildren.net/document/comparative-assessment-turkish-curriculum-and-syrian-curriculum-temporary-education-centres/
• Uden, L., & Willis, N. (2001, January). Designing user interfaces using activity theory. In Proceedings of the 34th Annual Hawaii International Conference on System Sciences (pp. 11-pp). IEEE.
• United Nations. (1951). Convention relating to the status of refugees. https://www.unhcr.org/3b66c2aa10
• UNICEF. (1989). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
• Ünay, E., Erdem, R., & Günal, Y. (2021). Geçici koruma statüsündeki özel gereksinimli öğrencilerin eğitsel tanılama süreci. Millî Eğitim, 50(Özel Sayı 1), 661-682.
• Uyan-Semerci, P., & Erdoğan, E. (2018). Who cannot access education? Difficulties of being a student for children from Syria in Turkey. Vulnerable Children and Youth Studies, 13(1), 30-45. https://doi.org/10.1080/17450128.2017.1372654
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes (M. Cole, V. John-Steiner, S. Scribner, & E. Souberman, Eds.). Harvard University Press.
• Walker, M. (1987, April). The Makaton vocabulary: Uses and effectiveness. Paper presented at the International Afasic Symposium of Specific and Language Disorders in Children (1st), Reading, England, March 29–April 3, 1987. ERIC. https://eric.ed.gov/?id=ED291193
• Yamagata-Lynch, L. C. (2003). Using activity theory as an analytic lens for examining technology professional development in schools. Mind, Culture and Activity. http://dx.doi.org/10.1207/S1532-7884MCA1002_2
• Yasar, M. R., & Amac, Z. (2019). Teaching Syrian students in Turkish schools: Experiences of teachers. Sustainable Multilingualism, 13, 225-238. https://doi.org/10.2478/sm-2018-0019
• Yaylacı, F. G., Serpil, H., & Yaylacı, A. F. (2017). Paydaşların gözünden mülteci ve sığınmacılarda eğitim: Eskişehir örneği. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 22, 101-117.
• YÖK. (2024a). Özel Eğitim Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf
• YÖK. (2024b). Okul Öncesi Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Okul_Oncesi_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf
• YÖK. (2024c). Sınıf Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Sinif_Ogretmenligi_Lisans_Programi09042019.pdf