SEVDALINKAS OF NOVI PAZAR (NEW PAZAR)

Yıl 2022, , 547 - 582, 31.12.2022

Hasan Tahsin Sümbüllü , Ahmet Feyzi

https://doi.org/10.30903/Balkan.1226475

Öz

In this study, the musical elements that continue to exist as oral culture in the Novi Pazar (New Pazar) region, which is the center of the Sanjak region and within the borders of Serbia, are discussed. In the Novi Pazar region, where the Bosnian population resides densely, sevdalinkas, one of the elements of folk culture, were examined. Sevdalinkas, in which the effects of Ottoman/Turkish music culture were also felt, were handled in terms of maqam and the lyrics were analyzed.
In the study, data were obtained by scanning and oral interview methods. Since the data obtained were mostly of musical type, these data were converted into notation and recorded in writing. The lyrics, which were a part of the musical data obtained, were translated from Bosnian to Turkish and discussed in terms of subject and content.
In line with the data obtained from the study, it was observed that the sevdalinka type was widely used in the Novi Pazar region. Sevdalinkas, a product of anonymous folk literature, have been performed not only among Bosnians but also among other ethnic groups living in the Balkans. It has been concluded that in addition to anonymous sevdalinkas, new sevdalinkas based on the understanding of composition have been also produced.

Anahtar Kelimeler

Novi Pazar, Sanjak, Sevdalinka, Love, Maqam

NOVİ PAZAR (YENİ PAZAR) SEVDALİNKALARI

Öz

Bu araştırmada, Sancak bölgesine merkezlik yapmış ve Sırbistan sınırları içerisinde bulunan Novi Pazar (Yeni Pazar) bölgesinde sözlü kültür olarak günümüzde yaşamını devam ettiren müzik unsurları ele alınmıştır. Boşnak nüfusun yoğun olarak yaşadığı Novi Pazar bölgesinde halk kültürü unsurlarından sevdalinkalar incelenmiştir. Osmanlı/Türk müzik kültürü etkilerinin de hissedildiği sevdalinkalar makamsal açıdan ele alınmış ve güfte incelemesi yapılmıştır.
Araştırmada alan araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Gözlem, görüşme ve döküman analizi ile veriler elde edilmiştir. Elde edilen veriler, müzik verileri olan notalara dönüştürülerek kayıt altına alınmıştır. Konu ve içerik bakımından güfteler ise Boşnakçadan Türkçeye çevrilmiş ve incelenmiştir.
Araştırmadan elde edilen veriler doğrultusunda; Novi Pazar bölgesinde sevdalinka türünün yaygın olarak kullanıldığı görülmüştür. Anonim halk edebiyatı ürünü olan sevdalinkaların günümüzde yalnız Boşnaklar arasında değil Balkanlarda yaşayan diğer etnik unsurlar arasında da icralarına rastlanmıştır. Anonim sevdalinkaların yanı sıra beste anlayışına dayalı yeni sevdalinkalarında üretildiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sancak, Novi Pazar, Sevdalinka, Sevda, Makam, Sanjak, Love, Maqam

Kaynakça

• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, KILIÇ ÇAKMAK, Ebru, AKGÜN, Özcan Erkan, KARADENİZ, Şirin ve DEMİREL, Funda, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi Yayınları, Ankara 2015.
• DEVELİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugât, 25. Baskı, Aydın Kitabevi, İstanbul 2008.
• ERDEM, Sargon, “Bayram”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 5, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, ss. 257-259.
• GÜLTEKİN, İbrahim, “Sevdalinka Sevdalinka mıdır?”, Avrasya Etüdleri Dergisi, Cilt 50, Sayı 2, 2016, ss. 419-452.
• İYİYOL, Fatih ve CATOVİC, Alena, “Sevdalinkalarda Türk-Boşnak Halk Kültürünün Ortak Unsurları”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2012, ss. 246-264.
• JAKUBOVİÇ, Lejla, Asim Horozic’in Eserlerinde Sevdalinka Etkisi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. İlke Boran, İstanbul 2019.
• KURTİŞOĞLU, F. Belma, BEŞİROĞLU, Ş. Şehvar, KOVANLIKAYA, Çağlayan, “Boşnak Kültürel Kimliğinin Simgeleri: Akardeon ve Gusla”, İTÜ Dergisi/b Sosyal Bilimler, Cilt 5, Sayı 2, 2008, ss. 35-44.
• KURTİŞOĞLU, Fatma Belma, Göçmen Kimliği Açısından Boşnak Müzikleri: Trakya ve İstanbul Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Şefika Şehvar Beşiroğlu, Yrd. Doç. Dr. Çağlayan Kovanlıkaya, İstanbul 2008.
• NİKŞİÇ, Naka, “Boşnakların Müzik Geleneğinde Curumlu (Drumlija) Şarkıları”, Uluslararası Balkan Tarihi ve Kültürü Sempozyumu Bildiri Kitabı, Cilt II, (ed.) Aşkın Koyuncu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, Çanakkale 2017, ss. 324-332.
• PENNANEN, Risto Pekka, “Melancholic Airs of the Orient-Bosnian Sevdalinka Music as an Orientalist and National Symbol”, (ed.) R. P. Pennanen, Music and Emotions, Vol. 9, The Helsinki Collegium for Advanced Studies, Helsinki 2010, ss. 76-90.
• “Sevda”, Türkçe Sözlük, 9. Baskı, TDK Yayınları, Ankara 1998, ss. 257-259.
• SÜMBÜLLÜ, Hasan Tahsin, “Sırbistanda Yaşayan Türk Müziği Unsurları”, Miras-Sırbistanda Yaşayan Türk Kültürü Unsurları, (ed.) Bahadır Gücüyetmez, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum 2015, ss. 65-90.