THE ASSISTANCE OF TURKISH AND ISLAMIC WORLD IN THE BALKAN WARS

Yıl 2018, , 273 - 309, 30.12.2018

İlker Alp

https://doi.org/10.30903/Balkan.504194

Cited By: 2

Öz

At the end of the Balkan
Wars (1912-1913), a large part of Rumelia was lost (west of Meriç River, except
Dimetoka), the armament of the Ottoman Empire weakened, the country crumbled in
terms of economic and financial terms, the Turkish nation undermined its
confidence to itself and its army, 83% of its lands located in Europe were
occupied, more than 300.000 civilian were massacred, and 440.000 Turkish people
were forced to leave their lands and find asylum in their homeland as a result
of persecutions, massacres, rapes and oppression during and after the war. This
huge wave of migration, which was a new disaster for Rumelian Turks, led to the
matters of the migrants’ settling, fulfilling their needs, employment etc.
However, even before the Balkan Wars the Ottoman Empire had already been on the
verge of a failure in terms of military, technological, political, social,
economic, and financial matters.

Turkish and Islamic
world provided full support and financial aid in those dark days of the Turkish
nation in order to protect the last independent Turkish-Islamic state which was
overwhelmed by the heavy burden of the war from occupation and to relieve the
pains of the migrants and families of martyrs.

That is, the Azerbaijani
teachers and students, 400 Turkistani youngsters and Indian Muslims joined the
war voluntarily. The “Caucasian Volunteers Troops” were composed of those
volenteers coming from outside of the country. The Indian Muslims donated
160,000 liras to the families of the martyrs and war veterans. For the
treatment of wounded soldiers and migrants, a number of mobile medical units
with 100-bed capacity were established in Istanbul and Çatalca by Indian Red
Crescent (Hilâl-i Ahmer) Association. Also, a great number of doctors,
pharmacists and nurses were brought to these medical units. Moreover, Egypt Red
Crescent Association helped the victims of war in terms of money, supplies,
medicine, medical and various equipments.

Furthermore, Egyptian
doctors, pharmacists, nurses, and caregivers served in the hospitals that were
established in Hadımköy, Beylerbeyi, Yeşilköy, Maltepe and Edirne. Egyptian
ships transferred 6000 Turkish people flocking from Rumelia to the harbours to
save their lives, from Kavala and Thessaloniki to İstanbul and İzmir. In 1913,
South African, Egyptian, Algerian, Behghazian and Indian Muslims and also Turks
of Russia donated 263,000 Liras in total. 

This study discusses
Turkish and Islamic world’s not remaining indifferent towards the disaster of
the Ottoman Turks, our cognates and coreligionists’ voluntarily joining the war
and providing military, medical and financial assistance, supplies and clothes.

Anahtar Kelimeler

The Balkan Wars, Foreign Aids, Indian Muslims, Indian Red Crescent, Egyptian Red Crescent, Turks of Russia

BALKAN SAVAŞLARI’NDA TÜRK ve İSLÂM DÜNYASINDAN GELEN YARDIMLAR

Öz

1912-1913 Balkan Savaşları sonucunda,
Rumeli’nin büyük bir kısmı (Dimetoka hariç Meriç Nehri’nin batısı) elden
çıkmış, Osmanlı Devleti’nin askerî gücü zayıflamış, ülke iktisadî ve malî
alanlarda çökmüş, Türk milletinin kendisine ve ordusuna özgüveni sarsılmış,
Avrupa’daki topraklarının %83’ü işgal edilmiş, 300 binin üzerinde sivil insan
katledilmiş, savaş süresince ve sonradan yapılan zulüm, katliam, tecavüz ve
baskılardan 440 bin Türk anavatanlarına sığınmak zorunda kalmıştır. Rumeli
Türkleri için yeni bir felâket olan bu büyük göç dalgası, göçmenleri iskân
etme, ihtiyaçlarını karşılama, iş bulma vd. meseleleri de beraberinde
getirmiştir. Hâlbuki Osmanlı Devleti, savaşın başlamasından önce bile askerî,
teknolojik, siyasî, içtimaî, iktisadî, malî bakımdan iflâsın eşiğine gelmişti.

Savaşın ağır yükü altında ezilen
Türklerin bu kötü günlerinde, Osmanlı Devleti’ni işgalden korumak ve
göçmenlerle, şehit ailelerinin yaralarını sarabilmek için, Türk-İslâm dünyası
elinden gelen destek ve yardımını esirgememiştir. Balkan Savaşları’na
Azerbaycanlı öğretmenlerle öğrenciler, Türkistanlı 400 genç, Hindistan
Müslümanları, gönüllü olarak katılmışlardır. Zaten ülke dışından gelen bu
gönüllülerden “Kafkas Gönüllü Kıtaları” oluşturulmuştur. Hindistan
Müslümanları, şehitlerle gazilerin ailelerine iletilmek üzere 160 bin Lira
civarında bağışta bulunmuşlardır. Hindistan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti, savaşta
yaralanan askerlerle göçmenleri tedavi etmek üzere İstanbul ve Çatalca’da
100’er yataklı birkaç seyyar hastane kurmuştur. Çok sayıda doktor, eczacı,
hemşire ve hastabakıcı getirmiştir. Mısır Hilâl-i Ahmer Cemiyeti, savaş
mağdurlarına para, erzak, ilaç, tıbbi ve çeşitli malzeme yardımı yapmıştır.
Ayrıca kurulan Hadımköy, Beylerbeyi, Yeşilköy, Maltepe ve Edirne hastanelerinde
Mısırlı doktorlar, eczacılar, hastabakıcılar ve hademeler görev yapmışlardır.
Mısır gemileri, hayatlarını kurtarmak için Rumeli’den dalga dalga limanlara
akın eden Türklerden 6000 kişiyi Kavala ve Selânik’ten İstanbul ile İzmir’e
nakletmişlerdir. 1913 yılında Güney Afrika, Mısır, Cezayir, Bingazi ve
Hindistan Müslümanları ile Rusya Türkleri toplam 263.000 Lira nakdî yardım
yapmışlardır.

Bu çalışmada Türk ve İslâm
Dünyasının, Osmanlı Türklerinin uğradıkları felâkete duyarsız kalmayışı,
soydaşlarımızla dindaşlarımızın gönüllü olarak savaşa katılmaları, askerî,
tıbbî, nakdî, erzak ve giysi yardımlarında bulunmaları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Balkan Savaşları, Dış Yardımlar, Hint Müslümanları, Hindistan Hilâl-i Ahmeri, Mısır Hilâl-i Ahmeri, Rusya Türkleri

Kaynakça

• 1. Arşiv Vesikaları
• a.) Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) HR.SYS., Dosya No: 2434, Gömlek No: 69. HR.TO., Dosya No: 543, Gömlek No: 59. HR.TO., Dosya No: 543, Gömlek No: 66. HR.TO., Dosya No: 543, Gömlek No: 75. HR.TO., Dosya No: 543, Gömlek No: 87. HR.TO., Dosya No: 544, Gömlek No: 46. HR.TO., Dosya No: 544, Gömlek No: 54. HR.TO., Dosya No: 544, Gömlek No: 79. HR.TO., Dosya No: 545, Gömlek No: 58. HR.TO., Dosya No: 545, Gömlek No: 6. HR.TO., Dosya No: 545, Gömlek No: 73. HR.TO., Dosya No: 547, Gömlek No: 7. MV., Dosya No: 234, Gömlek No: 170. MV., Dosya No: 238, Gömlek No: 10. MV., Dosya No: 241, Gömlek No: 157.
• b) Kızılay Arşivi K. A., No. 18-92, 3. 12. 1912. K. A., No. 101-18, 06. 01. 1912. K. A., No. 98-89, 1913.
• 2. Araştırma Eserler ve Makaleler
• ALP, İlker, Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezâlimi (1878-1989), Trakya Üniversitesi Yayınları, Ankara 1990.
• ARMAOĞLU, Fahir, Siyasi Tarih 1789-1960, Ankara 1975.
• ASLAN, Betül, I. Dünya Savaşı Esnasında Azerbaycan Türkleri’nin Anadolu Türklerine Kardaş Kömeği (Yardımı) ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 2000.
• “Balkan Harbi Esnâsında Türkiye’ye Gelen Ecnebi Hilâl-i ve Salîb-i Ahmer Hey’etlerinin Esâmisi”, Osmanlı Hilâl-i Ahmer Mecmuası, No: 2, 15 Ekim 1921.
• Balkan Harbinde 87. Alay Trabzon Gönüllüleri, Neşreden: Meşveretçi Naci, Yayına Hazırlayan: Veysel Usta, Serander Yayıncılık, Trabzon 2009.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, C. 2, K. 2, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• BIYIKLIOĞLU, Tevfik, Trakya’da Millî Mücadele, C. I, Ankara 1955.
• BİLSEL, Cemil, Devletler Hukuku, 2. Basım, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 137, İstanbul 1940.
• CÖHÇE, Salim, “Türk İstiklâl Savaşı ve Hindistan Müslümanları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 13, Sayı 37, Mart 1997.
• ÇAPA, Mesut, “Balkan Savaşı’nda Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti”, OTAM (Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), S. l, Ankara 1990, ss. 89-115.
• ÇELEN, Kuter, Balkanlar’da Osmanlı’nın Acı Yılları, Kastaş Yayınevi, İstanbul 2014.
• ÇETİN, Nurten, “Balkan Savaşları’nda İzmit’te Seferberlik Uygulamaları”, Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu - II, Kocaeli 2016, ss. 977-987.
• ________, “Balkan Savaşları’nın Karadeniz Bölgesi’ndeki Toplumsal Yansımaları ve Bölgeden Orduya Yapılan Yardımlar (1912-1913)”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, XV/30, 2015, ss. 79-98.
• ________, “Balkan Savaşları’nın Orta Anadolu Vilayetlerine Etkisi”, Uluslararası Balkan Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, 6/8 Ekim 2016, Çanakkale, 2017, ss. 199-211.
• DAYI, Derinsu, S. Esin, “Türk Yurdu’nda Balkanlar ve Balkan Savaşları ile İlgili Haberler”, Atatürk Dergisi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Atatürk Üniversitesi, Cit 1, Sayı 1, 2012, ss. 21-47.
• DEVLET, Nadir, Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi (1905-1917), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• ERASLAN, Cezmi, “II. Abdülhamit’in Hilafet Anlayışı”, Sultan II. Abdülhamid ve Devri Semineri (27-29 Mayıs 1992): Bildiriler, Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1994, ss. 93-106.
• EREN, Cüneyt, Yılmaz, Nurullah, “Hindistan Bhopal Emiri ve Müfessir Sıddık Hasan Han’ın Osmanlı Devleti İle İlişkisi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 19, Erzurum 2002, ss. 233-238.
• ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuk ve Siyasi Tarih Metinleri (Osmanlı İmparatorluğu’nun Anlaşmaları), C. I, Ankara 1953.
• Gnkur. Bşk.lığı ATASE Bşk.lığı, Balkan Harbi, Birinci Çatalca Muharebesi, C. II, K. I, Ankara 1983.
• GÖZÜBÜYÜK, Abdurrahman Şeref, Kili, Suna, Türk Anayasa Metinleri (1839-1980), 2. Baskı, Ankara 1982.
• HALAÇOĞLU, Ahmet, Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri (1912-1913), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
• HALL, Richard C., Balkan Savaşları 1912-1913, I. Dünya Savaşı’nın Provası, Çeviren: M. Tanju Akad, Homer Kitabevi, İstanbul 2003.
• HAYTA, Necdet, 1911’den Günümüze Ege Adaları Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2015.
• HOTİNLİ, Rauf Ahmet, “Bulgaristan”, İslâm Ansiklopedisi, C. 2, MEB, İstanbul 1979, ss. 801-803.
• “İmparatorluk Haricindeki Türklerin Osmanlılara Yardımları”, Türk Yurdu, C. 2, Tutibay Yayınları, Ankara 1999.
• KAMİL, İbrahim, “Enver Paşa’nın Birinci Dünya Savaşı Sırasında Balkanları Teftişi İle İlgili Bilinmeyen İki Belge”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, Aralık 2016, ss. 83-107.
• ________, “I. Balkan Savaşı ve Bulgar Ordusunda Ermeni Bölüğü”, Karadeniz Araştırmaları Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, Güz 2016, Sayı 51, ss. 1-18.
• ________, İkili ve Çok Taraflı Siyasi Antlaşmalar, İnsan Haklarına İlişkin Belgeler ve Bulgar Anayasasına Göre Bulgaristan’daki Türklerin Hakları, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara 1989.
• ________, Türk Kurtuluş Savaşı ile İlgili Bulgaristan Diplomatik Belgeleri (1919-1922) Cilt 1 (1919-1920), Lambert Academic Publishing, Saarbrücken 2017.
• KELAĞA AHMET, İbrahim, “Yunanistan’da Tarih Okul Kitaplarında Balkan Savaşları”, 100. Yılında Balkan Savaşları (1912-1913): İhtilaflı Durumlar, C. 2, Editör: Mustafa Türkeş, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2014, ss. 1159-1184.
• KESKİN, Mustafa, Hindistan Müslümanları’nın Millî Mücadele’de Türkiye’ye Yardımları (1919-1923), Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 1991.
• KIDWAİ, Abdur Raheem, “Ensârî, Muhtar Ahmed (1880-1936)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 11, İstanbul 1995, s. 253.
• KOÇAR, Çağatay, “Çukurova’nın Kurtuluşuna İştirak Eden Türkistanlılar”, XI. Türk Tarih Kongresi (5-9 Eylül 1990), Kongreye Sunulan Bildiriler, Cilt 6, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1994, ss. 2377-2387.
• KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara 1970.
• ÖKE, Mim Kemal, Hilafet Hareketleri, Güney Asya Müslümanlarının İstiklâl Davası ve Türk Millî Mücadelesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1991.
• ÖZCAN, Azmi, “İkbal’in Torunları Yardım Bekliyor”, Millî Gazete, 12 Ekim 2005, http://www.risale-inur.org/haber/index.php, (Erişim: 24.03.2018).
• ________, Pan-İslamizm: Osmanlı Devleti, Hindistan Müslümanları ve İngiltere (1877-1914), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul 1992.
• ÖZLEM, Kader, “19. Yüzyılda Balkanlar’da Yaşanan Bazı Önemli Olayların Diplomasinin Gelişmesine Etkileri”, Diplomasi Tarihi I, Editörler: Barış Özdal, R. Kutay Karaca, Dora Yayını, Bursa 2015, ss. 449-476.
• ________, “Balkan Savaşları (1912-1913)”, Diplomasi Tarihi I, Editörler: Barış Özdal, R. Kutay Karaca, Dora Yayını, Bursa 2015, ss. 492-507.
• ________, “Bulgaristan’ın Türk Azınlık Politikası (1912-1923)”, VIII. Uluslararası Uludağ Uluslararası İlişkiler Kongresi, “Küresel ve Bölgesel Sistemde Devlet ve Devlet Dışı Aktörler”, 28-29 Kasım 2016, Uludağ Üniversitesi Yayını, Bursa 2016, ss. 277-293.
• ________, “Asimilasyon, Göç ve Demokratik Dönem Azınlık Sorunları Bağlamında Bulgaristan Türkleri”, Rumeli-Balkanlar Özel Sayısı, Yeni Türkiye IV, Sayı 69, Mart-Haziran 2015, ss. 4423-4430.
• ________, “Bulgaristan Türklerinin Tarihsel Süreç İçerisinde Dönüşümü, AB Üyelik Süreci ve Türk Azınlığa Etkileri”, Türk-Bulgar İlişkileri Üzerine Makaleler, Editör: Yeliz Okay, Doğu Kitabevi, İstanbul 2013, ss. 173-202.
• ________, “1925 Türkiye-Bulgaristan Dostluk Antlaşması’nın Bulgaristan Türklerinin Azınlık Hakları Bağlamında Analizi”, Prof. Dr. Mehmed Genç’e Armağan, Editörler: Kâmuran Rençber, Barış Özdal, Zeynep Özgenç, Dora Yayını, Bursa 2016, ss. 535-549.
• PALMER, Alan, Osmanlı İmparatorluğu’nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, Çeviren: Belkıs Çorakçı Dişbudak, Alfa Yayınları, İstanbul 2014.
• QURESHİ, M. Naeem, “Hindistan Hilafet Hareketi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 18, İstanbul 1998, ss. 109-111.
• REED, John, Balkanlarda Savaş, Çeviren: F. Burak Aydar, Sevgi Tamgüç, Pencere Yayınları, İstanbul 2006.
• SADIQ, Muhammed, “Türk Devrimi ve Hint Özgürlük Hareketi”, Atatürk’ün Düşünce ve Uygulamalarının Evrensel Boyutları Uluslararası Sempozyumu (Ankara 2-6 Kasım 1981), Ankara 1981, ss. 216-226.
• SANNAV, Sabri Can, “Balkan Harbi’nde Limni Adası’nın Yunanistan Tarafından İşgali ve Adadan Çekilen İşgal Telgrafları”, Türk Yurdu, Ankara Kasım 2012, Cilt 32, Sayı 303, ss. 123-128.
• Sultan Abdülhamid, Siyasi Hatıratım, Hazırlayan: S. Can, Dergâh Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 1984.
• ŞIVGIN, Hale, “Mustafa Kemal’in İlk Savaşı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt 4, Sayı 10, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988, ss. 187-196.
• ŞİMŞİR, Bilâl N., Atatürk ile Yazışmalar: (1920-1923), Kültür Bakanlığı, Ankara 1981.
• ________, Bulgaristan Türkleri, 3. Basım, Bilgi Yayınevi, Ankara 2012.
• ________, “Bulgaristan Türkleri ve Göç Sorunu”, Bulgaristan’da Türk Varlığı I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987, ss. 47-66.
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Osmanlı Belgelerinde Balkan Savaşları, İstanbul 2013.
• TEPEKAYA, Muzaffer - Kaplan, Leyla, “Hilâl-i Ahmer Hanımlar Merkezi’nin Kuruluşu ve Faaliyetleri (1877-1923)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 10, 2003, ss. 147-202.
• TÜRKGELDİ, Ali Fuad, Görüp İşittiklerim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1984.
• “Türklük Şuûru-Hilâl-i Ahmer İânesi”, Türk Yurdu, S. 31, 23 Ocak 1913.
• “Türklük Şuûru - Şimalli Hemşerilerimiz”, Türk Yurdu, S. 38, 1 Mayıs 1913.
• TÜRKMEN, Zekeriya, “Balkan Savaşı Sırasında Hilâl-i Ahmer Cemiyeti’nin Osmanlı Ordusuna Yönelik Sağlık Hizmetleri”, Belleten, C. LXVIII, S. 252, Ağustos 2004, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2005, ss. 483-518.
• URHAN, Vahit Cemil, “Girit’te 1910 Yılında Yapılan Seçimler ve Müslüman Üyelerin Girit Millî Meclisinde Yaşadıkları Yemin Sorunu”, Geçmişten Günümüze Girit Tarih, Toplum, Kültür Uluslararası Sempozyumu, 16/17/18 Ekim 2015, Kuşadası, 2017, ss. 89-100.
• ÜLMAN, A. Halûk, Birinci Dünya Savaşı’na Giden Yol ve Savaş, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 355, Ankara 1973.
• ÜNAL, Tahsin, Türk Siyasi Tarihi 1700-1958, Dördüncü Baskı, Emel Yayınları, Ankara 1977.
• YILMAZ, Vahdet Keleş, Teşkilât-ı Mahsusa’nın Hindistan Misyonu (1914-1918), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 1999.
• Şehbâl, A: 83, 1 Ekim 1329 (1913).
• Şehbâl, A: 85, 1 Kasım 1329 (1913).