PERCEPTION ABOUT THE OTTOMAN ADMINISTRATORS IN ALBANIA IN THE BOOKS OF MARY EDITH DURHAM

Yıl 2020, , 151 - 178, 29.06.2020

Meltem Begüm Saatçı Ata

https://doi.org/10.30903/Balkan.746478

Öz

Mary Edith Durham is a British anthropologist interested in Albania between 1900 and 1944. She had seven books and dozens of articles that she wrote about her impressions and thoughts about the region during her travels in the Balkans where, she travelled between 1900 and 1914. It is possible to follow her perception about the administrators in the region within the borders of the Ottoman State from August 1900 until the declaration of the independence of Albania dated November 1912. Among them much more than the others, it is possible to see Sultan Abdülhamid II, Hacı Âdil Bey, Esad Toptani and İsmail Kemal Bey. It is important to note that though Mary Edith Durham started as an independent traveller in this region, she was evaluated as one of the sources of information of the England’s foreign policy. Also it must be stated that her views about the region and the administrators were not independent of Britain’s foreign policy.

Anahtar Kelimeler

Mary Edith Durham, Albania, The Young Turks, Hacı Âdil Bey, Esad Toptani

MARY EDITH DURHAM’IN ESERLERİNDE ARNAVUTLUK’TAKİ OSMANLI YÖNETİCİLERİNE DAİR ALGI

Öz

Mary Edith Durham 1900-1944 yılları arasında Arnavutluk ile ilgili çalışmalarda bulunmuş bir İngiliz antropologdur. 1900-1914 yılları arasında belirli dönemlerde fiilen bulunduğu Balkanlarda yaptığı seyahatlerde edindiği izlenimlerini ve bölge hakkındaki düşüncelerini kaleme aldığı yedi kitap ve onlarca makalesi mevcuttur. Ağustos 1900 tarihinden Arnavutluk’un bağımsızlık ilanı olan Kasım 1912 tarihine kadar geçen sürede Osmanlı Devleti sınırları içerisinde bulunan bölgedeki yöneticiler ile ilgili algıyı bu eserlerinden takip etmek mümkündür. Bu kişilerden en fazla değindikleri arasında Sultan II. Abdülhamid, Hacı Âdil Bey, Esad Toptani ve İsmail Kemal Bey bulunmaktadır. Mary Edith Durham’ın bu gezileri her ne kadar bağımsız bir seyyah gibi başlamış olsa da bir yandan İngiltere dış politikasının bilgi kaynaklarından birisi olarak değerIendirilmiş olan Durham için aynı zamanda bölge ve yöneticilerle ilgili görüşlerinin İngiltere’nin dış politikasından bağımsız olmadığını belirtmek gerekir.

Anahtar Kelimeler

Mary Edith Durham, Arnavutluk, Jön Türkler, Hacı Âdil Bey, Esad Toptani

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri: BOA, DH. MKT., 740/27, 25 Rebiülahir 1321 (21 Temmuz 1903). BOA, DH. ŞFR., 324/90, 13 Mart 1320 (26 Mart 1904). BOA, DH.MKT., 1113/63, H. 09.07.1324 (29 Ağustos 1906). BOA, TFR.I.A., 31/3059, H. 21.07.1324 (10 Eylül 1906). BOA, Y.A.HUS., 507/5, H. 01.09.1324 (19 Ekim 1906).
• Araştırma Eserleri: “Algı”, Genel Türkçe Sözlük, sozluk.gov.tr, (16.03.2020).
• ALTUNBAY, Müzeyyen, “16. ve 19. Yüzyılları Arasındaki Yabancı Seyahatnamelerde Osmanlı Devleti’ndeki Kadın Algısı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, Sayı 41, Aralık 2015, s. 53-63.
• ANTIC, Cedomer, “Crisis and Armament Economic Relations Between Great Britain and Serbia 1910-1912, Balcanica, XXXVI, 2005, s. 151-161.
• BİRBUDAK, Togay Seckin, “Osmanlı Devlet Adamlarından Hacı Âdil Bey’in II. Meşrutiyet Dönemindeki Faaliyetleri”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, Sayı 6, Aralık 2017, s. 440-460.
• BİRECİKLİ, İhsan Burak, Arnavutlar ve Arnavutluk Sorunu 1908-1914, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof.Dr. Vahdet Keleşyılmaz, Ankara, 2010.
• BLACKWOOD, Beatrice, Mary Edith Durham, MAN, Cilt 45, Ocak-Şubat 1945, s. 22-23.
• BOZBORA, Nuray, Osmanlı Yönetiminde Arnavutluk ve Arnavut Ulusçuluğu’nun Gelişimi, Boyut Kitapları, İstanbul, 1997.
• ________, “Failures and Achievements of Albanian Nationalism In The Era Of Nationalism”, Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Aralık 2012, s. 3-22.
• ÇELİK, Bilgin, “Arnavut Ulusal Hareketi İçinde İlginç Bir Dönemeç: Ortodoks Arnavutların Patrikhane’den Ayrılma Çabaları”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 16, 2004, s. 131-150.
• ÇOLAKU, Şaban, “İstanbul’daki Bazı Arnavut Aydınlarının 19. Yüzyılın Son Çeyreğinde Arnavutluk Sorununa Katkısı Üzerine”, XI. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1994, s. 1737-1743.
• DURHAM, M. Edith, Through The Lands of The Serb, Edward Arnold, Londra 1904.
• ________, The Burden of The Balkans, Edward Arnold, Londra 1905.
• ________, High Albania, Edward Arnold, Londra 1909.
• ________, Twenty Years of Balkan Tangle, George Allen, Londra 1920.
• DÜĞER, Selçuk, Kadın Seyyahlar İmgeleminde Osmanlı ve Batı Dünyası, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman Doç. Dr. İbrahim Şirin, Kocaeli 2015.
• ENGİN, Vahdettin, Rumeli Demiryolları, Eren yayıncılık, İstanbul 1993.
• GARGANO, Olimpia, “Female Etnology in the XIXth Century Balkans: a double challenging tast. Albanian women in Lucy M.J. Garnett’s studies (1891)”, 2015 BASEES Yıllık Konferansı, Fitzwilliam College, Cambridge, 28 Mart 2015.
• HODGKINSON, Harry, “Introduction”, M. Edith Durham Albania and The Albanians Selected Articles and Letters 1903-1944, (der. Bejtullah Destani), Londra, Centre for Albanian Studies, 2001, s. i-xx.
• HODGSON, John, “Edith Durham: Traveller and Publicist” Black Lambs and Grey Falcons: Women Travelling in The Balkans, (der. John B. Allcock, Antonia Young), Berghahn Books, Bradford 2000.
• İNAN, Dilek, “Montagu, Craven ve Barkley’in Osmanlı Devleti ve Türkler Hakkındaki İzlenimleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 37, 2017, s. 1-11.
• İLYA, Didem, Mehmet UYSAL, “İngiliz Kadın Seyyahlar Harvey ve Garnett’in Gözüyle Osmanlı Kadını”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, Ocak 2015, s. 1-22.
• İsmail Kemal Bey’in Hatıratı, (editör Sommerville Story), (çevirenler Adnan İslamoğulları, Rubin Hoxha), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2009.
• JAZEXHİ Olsi, “Türklerden Arnavutlara”, Uluslararası Balkan Kongresi, (çeviren Ayşe Merve Kamacı), https://tasam.org/Files/Icerik/File/turklerden_arnavutlara_c85e359e-8d27-4aae-a00a-faca74dcd5e4.pdf., s. 447-459, (11.03.2020).
• JELAVICH, Barbara, Balkan Tarihi 2, 20. Yüzyıl, (2. Baskı), (çev. Zehra Savan, Hatice Uğur), Küre yayınları, İstanbul 2009.
• KILIÇ, Selda, “Bir Osmanlı Aydınının Arnavutluk’a Dair Görüş ve Düşünceleri”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 19, 2006, s. 257-271.
• KURAN, Ahmet Bedevi, İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, (2, basım) Kaynak Yayınları, İstanbul 2000.
• LARSON, Todd E., Discovering The Balkans: British Travellers in Southeastern Europe, 1861-1911, Illinois Üniversitesi Tarih Bölümü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Illionis, 2004. MALKOÇ, Eminalp, “Avrupa Dengelerinin Gölgesinde İşkodra Kuşatması 1912-1913”, Türkoloji Kültürü, Cilt 1, No 1, Kış 2008, s. 65-80.
• MADEN, Fahri, “Arnavutluk’un Bağımsızlık Süreci (1877-1913), Avrasya Etüdleri, Sayı 38, 2011, s. 155-196.
• MARGULIS, Natasha, “Review of Goldsworthy, Vesna, Inventing Ruritania: The Imperialism of The Imagination, Habsburg”, H-Net Reviews, Kasım 1998, https://www.h-net.org/reviews/showpdf.php?id=2515, (18 Şubat 2020).
• MEDAWAR, Christian, Mary Edith Durham and The Balkans 1900-1914, McGill Üniversitesi, Tarih Bölümü, Yayımlanmamış Bitirme Tezi, Eylül 1995.
• MULLEY, Clare, The Woman Who Saved The Children: A Biography of Eglantyne Jebb, Founder Of Save The Children, Oneworld Yayınları, Londra 2009.
• OLGUN, Said, XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Arnavut Milliyetçiliğinin Gelişiminde Mektepler, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Özcan Tatar, Elazığ 2015.
• ÖZDEMİR, Emin, “19. Yüzyıl İngiliz Oryantalist Çalışmalarına Göre Rusya’nın Türkistan’da Uyguladığı Sömürgecilik Hareketinin Bir Unsuru Olarak Demiryolu Siyaseti”, CIEPO Uluslararası Osmanlı Öncesi ve Osmanlı Tarihi Araştırmaları 6. Ara Dönem Sempozyum Bildirileri, Cilt II, 14-17 Nisan 2011, Uşak, s. 1015-1026.
• ÖZKAN, Ayşe, Bağımsızlıktan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığına Sırplar (1878-1918), IQ Yayıncılık, İstanbul 2013.
• PINAR, İlhan, “İlk Karşılaşmalar-İlk İzlenimler: Sefaretnamelerde ve Esaretnamelerde Batı Avrupalının Osmanlı-Türk Algısı Üzerine Kaynaklar”, Türk Yurdu, Cilt 33, Sayı 310, Haziran 2013, s. 49-52.
• RAMADANI Albina Drançolli, “Miss Edith Durham and Albanians on the Eve and During the First World War”, SEEU Review, C.8, No 1, 2011. SAATÇI ATA, Meltem Begüm, “Balkanlarda Bir İngiliz Seyyah ‘Dağlıların Kraliçesi’ Mary Edith Durham ve Arnavutluk”, 18. Türk Tarih Kongresi Bildiri Kitabı, (basım aşamasında), 1-5 Ekim 2018, Ankara.
• SHANAFELT, Gary W., An English Lady in High Albania: Edith Durham and the Balkans, East European Quarterly, Cilt XXX, Sayı 3, Eylül 1996, s. 283-300.
• ŞİRİN, İbrahim, “Seyahatnamelerin Sosyal Bilimlerde Kullanımı Değeri: Seyahatname Metodolojisi Geliştirmenin Zorunluluğu”, Türk Yurdu, Cilt 33, Sayı 310, Haziran 2013, s. 38-43.
• TANNER, Marcus, Albania’s Mountain Queen Edith Durham and The Balkans, I.B. Tauris, Londra 2014.
• The Dictionary of National Biography Missing Persons, (der. C.S. Nicholls), Oxford University Press, Oxford 1993.
• “The Macedonian Relief Fund”, The Spectator, 28 Kasım 1903, s. 18.
• ÜNAL, Mehmet Ali, “XVI. Yüzyıldan XIX. Yüzyıla Avrupalı Seyyahlarda Türklere Karşı Nefret ve Hayranlık”, Türk Yurdu, Cilt 33, Sayı 310, Haziran 2013, s. 44-48.
• VERHEİJ, Jelle, “Doğu Anadolu’da Batılı Seyyahlar 1800-1914 Açıklamalı Bibliyografya Denemesi”, Kebikeç, Sayı 44, 2017, s. 379-420.
• VICKERS, Miranda, The Albanians A Modern History, I.B. Tauris, Londra 1999.
• YAVAŞ, Mesut, “İkinci Meşrutiyet Dönemi Basınına Göre Dahiliye Nazırı Hacı Âdil Bey ve Islahat Heyeti’nin Rumeli’deki Faaliyetleri”, Route Educational and Social Sciences Journal, Cilt 3, Sayı 5, Aralık 2016, s. 221-232.
• YILDIRIM, İsmail, “Osmanlı Demiryolu Politikasına Bir Bakış”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, 2002, s. 311-324.
• YOUNG, Antonia, “Distortion and Reality in Travel Writing on The Balkans”, The Balkans in Travel Writing (der. Maria Krivokapic) Cambridge Schoolars Yayınları, Cambridge 2015, s. 79-96.
• ZEYREK, Suat, “II. Meşrutiyet’te Demokratik Muhalefetin Sonu: Arnavut İsyanları ve Sonuçları”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, Sayı 2, 2012, s. 299-336.