BİR BALKAN TOPLULUĞU OLARAK POMAKLAR VE KİMLİK ALGILAMALARINDA TÜRKLÜK BULGULARI

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 35 - 54, 01.07.2013

Ahmet Günşen

Öz

Balkanlar coğrafyasında, Pomaklar kadar kimliklerini koruma adına âdeta
ateşte pişerek yeşeren bir başka topluluk yoktur. Onların kendilerini ne  şekilde
algıladıklarına bakılmaksızın, yaşadıkları ülkelerde Müslümanlaştırılmış  Bulgar,
Müslümanlaştırılmış  Yunan, Müslümanlaştırılmış  Makedon, Müslümanlaştırılmış 
Sırp vb. kabul edilen ve üzerlerinde bin bir baskı, zulüm ve asimilasyon politikaları
uygulanmış  olan Pomaklar, maalesef bugün de bu çağ  dışı uygulamaların
girdabında çırpınmaktadır.  Yaşadıkları ülkelerde Pomak, Torbeş, Goralı vb. adlarla
anılan bu topluluk, esas itibarıyla Müslümandır ve kendilerini Türk kabul ederler.
Bu sebeple, yüzyıllarla ifade edilen bir süreçte, kimliklerine dönük her türlü baskı,
işkence ve politikalara direnerek Müslüman Türk kimliğinden vazgeçmeyen,
vazgeçirilemeyen bu topluluğun tarihinde ve kültürel kodlarında Türklük
unsurlarını aramak ve bunları bilimsel ölçütlerle ortaya koymak, insani ve bilimsel
bir zorunluluktur. Algı, her  şeyden önce bir birey veya toplumun birikimleri,
mensubiyet şuuru ve kültürel kimliği ile ilgili olduğuna göre, Pomak topluluklarına
bu açılardan bakmak gerekir. Pomakların kimlik algılamalarındaki Türklük
unsurları somut örneklerle ortaya konulabilirse, onların ısrarla niye “Türk” vurgusu
yaptıkları da kolayca anlaşılabilecektir. Bu çalışmada, etnik anlamda üzerlerinde
fırtınalar koparılan Pomak, Goralı, Torbeş vb. adlarla anılan topluluğun toplumsal
ve kolektif hafızası demek olan doğum, ölüm, evlilik, yemek kültürü vb. gelenek ve
göreneklerinin Türkiye ve Orta Asya Türklüğü ile olan paralelliklere dikkat
çekilecektir. Böylece, onlara atfedilen Müslümanlaştırılmış Bulgar, Yunan, Makedon
ve Sırp iddialarının ne kadar havada kaldığı görülecek, buna karşılık Türklükleri,
Türk tarih ve kültür dairesine ait oldukları görüşü güçlenecektir.

Anahtar Kelimeler

Pomak, Goralı, Torbeş, Balkanlar, Türk, Bulgar, Bulgaristan, Yunanistan, Makedonya, Kosova, Kimlik.

POMAKS AS A BALKAN COMMUNITY AND EVIDENCE OF TURKISHNESS IN THEIR PERCEPTIONS OF IDENTITY

Öz

Many  nations  have  been  affected  by  this  negative  process,  but  not  as  much  as Pomaks... Because in the geography of the Balkans, there is not any community other than Pomaks that grows by maturing in fierce conditions for the sake of protecting their  identity.  Pomaks,  who  were  accepted  as  Islamised  Bulgarian,  Greek, Macedonian,  Serbian  etc.  in  their  countries  without  looking  at  how  they  perceived themselves and were under severe pressure, cruelty and policies of assimilation, are unfortunately still grappling over these primitive practices today. This community, called as Pomak, Torbesh, Gorani etc. in the countries where they live, is Muslim in essence  and  it  considers  itself  Turkish.  Therefore,  it  is  a  humanistic  and  scientific necessity to search for elements of Turkishness in the cultural codes and history of this  community  which  has  never  given  up  and  been  deterred  from  its  Muslim‐Turkish identity by resisting all kinds of pressure, torment and policies towards their identity in a period of centuries and to put them forward with scientific criteria.Since perception  is  about  the  cultural  identity,  consciousness  of  relativity  and accumulation of an individual or a community above all things, it is necessary to go over  Pomak  communities  from  these  aspects.  If  the  elements  of  Turkishness  in  the Pomaks’ perception of identity can be put forward with concrete examples, it can be easily  understood  why  they  persistently  put  emphasis  on  “Turkishness”.  In  this study, the analogy between customs such as birth, death, marriage, food culture etc., and the social and collective memory, of the community which has been discussed in ethnical  aspects  such  as  Pomak,  Gorani,  Torbesh  etc.  and that  of  Turkey  &  Central Asian Turkishness will be pointed out. Thus, it will be seen that claims attributed to them  as  “Islamized  Bulgarian,  Greek,  Macedonian  and  Serbian”  remain  in  the  air, and  on  the  contrary,  the  view  that  they  belong  to  Turkish  history  and culture,  and their Turkishness will grow stronger.

Anahtar Kelimeler

Pomaks,   Gorali,   Torbesh,   Balkans,   Turk,   Bulgarian,   Bulgaria,   Greece,  Macedonia,  Kosovo,  Identity.