DEBRE FATİH SULTAN MEHMED (HÜNKÂR) CAMİSİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 235 - 260, 20.12.2019

Tülay Karadayı Yenice Barış Gören

https://doi.org/10.30903/Balkan.657733

Öz

Osmanlı döneminde Manastır vilayetine bağlı olan Debre şehri, 20. yüzyıl başlarına kadar Osmanlı hâkimiyetinde kalmıştır. Şehir Osmanlı’nın batıdaki fetihlerinde de önemli bir rol üstlenmiştir. Bu nedenle diğer tüm Balkan yerleşmelerinde olduğu gibi, Debre şehrinde de Osmanlı Devleti tarafından imar faaliyetlerine önem verilmiş, camiler etrafında geliştirilen çarşılar ile şehrin fiziki yapısına yön verilmiştir. Hünkâr Camisi olarak bilinen yapı, 1467 yılında Fatih Sultan Mehmed Han tarafından inşa ettirilmiştir. Cami şehir merkezinde yer almaktadır. Debre’de Osmanlı döneminden inşa edilen on üç camiden günümüze ulaşmış tek eserdir. Cami büyük bir hazire içerisinde bulunmaktadır. Hazirenin içerisinde bir de türbe yapısı bulunmaktadır. Günümüzde cami işlevini sürdüren yapı, Makedonya Anıtlar Kurulu tarafından eski eser olarak tescil edilmiştir. Debre Fatih Sultan Mehmed Camisi üzerine günümüze dek mimari anlamda yapıyı konu alan monografik bir araştırmaya rastlanmamaktadır. Bu araştırmada Debre Fatih Sultan Mehmed Camisi’nin mimari karakteristikleri detaylı bir şekilde incelenmektedir. Araştırma sonucunda elde edilen bulguların, yapının restorasyon aşamasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Debre, Hünkâr Camii, Makedonya, Osmanlı

DEBRE FATIH SULTAN MEHMED (HUNKAR) MOSQUE

Öz

The city of Debre, which was connected to the province of Manastir during the Ottoman period, remained under Ottoman rule until the beginning of the 20th century. The city has played an important role in the conquests of the Ottoman Empire in Eastern Europe and Balkans. For this reason, as in all other Balkan settlements, the city of Debre was given importance to the construction and development activities by the Ottoman Empire and the bazaars around the mosques and the physical growth of the city were directed. This building, also known as the Hynkar Mosque, was built in 1467 by Fatih Sultan Mehmed Khan. The mosque is located in the city centre of Debre. Hunkar Mosque is the only monumental building from the thirteen mosques built in the Ottoman period. The mosque is located in a great hazire. Hazire is burial area reserved for special people especially in mosques or Sufi lodges. There is also a tomb building in the hazire. Nowadays, the building which is still a mosque has been registered as an ancient work by the Macedonian Board of Monuments. There is no monographic research on the architectural structure of the building up to now. In this research, the architectural characteristics of the Fatih Sultan Mehmed Mosque are examined in detail. It is thought that the findings of the research will contribute to the restoration phase of the building.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Debre, Hunkar Mosque, Macedonia, Ottoman

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları
• BOA, DH.MKT, 1467/30. BOA, DH.MKT, 1594/94. BOA, DH.MKT, 1428/113.
• Araştırma Eserler
• AYVERDİ, Ekrem Hakkı, Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri - Yugoslavya, C. 2, İstanbul 2000.
• DÜLGERLER Osman Nuri, KARADAYI, Tülay, “Türklerde Anıt Mimarisinin Bir Örneği; Konya Atatürk Anıtı”, Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 23(1), 2008, s. 67-78.
• GÜLER, Ali, Atatürk’ün Soyu, Kızıloğuzlar ve Konyarlar, Berikan Yayınları, İstanbul 2014.
• GÜRAY GÜLYÜZ, Bahriye, “Osmanlı Geleneğinde Sakal-ı Şerifin Yeri ve Bulgaristan’da Sakal-ı Şerif Muhafazalı Camiler”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 2019, s. 85-111.
• İBRAHİMGİL, Mehmet Zeki, “Balkanlar’daki Fatih Sultan Mehmed Camileri”, Balkanlarda İslam Medeniyeti II, Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, Tiran Arnavutluk 4-7 Aralık 2003, s. 513-530.
• ________, “Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Ohri Sancağı”, Sanat Tarihi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, Nisan 2013, s. 11.
• Kâtip ÇELEBİ, Cihannümâ - İklîm-i Rum, C. I, İstanbul 1971.
• KILCI, Ali, “Balkanlardaki Osmanlı Baldaken Türbeleri Hakkında Bir Değerlendirme”, Vakıflar Dergisi, Sayı: 32, s. 91-142.
• ________, Anadolu Türk Mimarisinde Erken Devir (14-15 yy.) Baldaken Tarzı Türbeler, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• NURESKİ, Djuneis, “Osmanlı Kaynaklarına Göre Kültür Merkezi Konumundaki Makedonya Şehirleri ve Özellikleri”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 2014, s. 63-102.
• SHCHEGLOV, Dmitry A., Eratosthenes’ Contribution to Ptolemy’s Map of the World, The International Journal for the History of Cartography, 69:2, 2017, s. 159-175
• SHUKAROVA, Aneta, PANOV, Mitko B., GEORGİEV, Dragi, BİTOVSKİ, Krste, KATARDZİEV, Ivan, STOJCHEV, Vanche, VELJANOVSKİ, Novica ve CHEPREGANOV, Todor, History of the Macedonian People, Ed. Todor Chepreganov, Institute of National History Skopje 2008.
• STOJANOVSKI, Aleksander, Makedonija vo Turskoto Srednovekovie, Kultura, Skopje 1989.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2011.
• VON HAHN J. George, Reise durch die Gebiete des Drin und Wardar im auftrage der Kaiserl. Akademie der Wissenschaften, unternommen im Jahre 1863, Wien 1865, s. 360-364. (urn:nbn:de:bvb:355-ubr05324-0003-9).
• YILMAZ Edip, ELMAS Erdal, “Ohri’deki (Makedonya) Osmanlı Dönemi Camileri”, Anasay, Sayı 4, 2018, s.47-82.
• İnternet Kaynakları
• http://www.stat.gov.mk/PrikaziPoslednaPublikacija.aspx?id=11, (21.03.2019).
• KIEL, Machiel, “Debre”, İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/debre, (18.02.2019).