RUS KAYNAKLARI IŞIĞINDA BULGARİSTAN’IN BAĞIMSIZLIK İLANI

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 305 - 329, 31.12.2020

Şahin Doğan

https://doi.org/10.30903/Balkan.841076

Öz

1878 Berlin Antlaşması sonrasında Osmanlı Devleti açısından uluslararası platformda çok önemli değişimler yaşandı. Bu çerçevede en önemli gelişmelerin yaşandığı bölgelerden birisi de İmparatorluğun Balkan topraklarıydı. İmparatorluk topraklarından birer bağımsız devlet olarak ortaya çıkan diğer devletlerden farklı olarak Bulgaristan Osmanlı Devleti’ne bağlı bir Prenslik haline getirildiği gibi Ayastefanos’da belirlenen sınırları da daraltıldı. Bu şekilde başta Bulgarlar olmak üzere uluslararası çevreler açısından Bulgaristan’ın bağımsızlığı meselesi ötelenmiş oldu. 1908–1909 yıllarında Osmanlı iç siyasetindeki gelişmeler Bulgaristan’ın bağımsızlığını ilan etmesi için uygun koşullar yarattı ve bu süreçte Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti. İşte bu makale ile bazı Rus kaynakları ışığında bu süreç ele alınmış ve bu kaynakların Bulgaristan’ın Bağımsızlığı süreci araştırmaları ile bu evrede yaşanan uluslararası gelişmelerin açıklanmasına katkıda bulunması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan’ın Bağımsızlık İlanı, Balkanlar, Osmanlı Devleti, Rusya, Rus Kaynakları

THE INDEPENDENCE PROCESS OF BULGARIA IN THE LIGHT OF RUSSIAN SOURCES

Öz

After the Treaty of 1878 Berlin, important changes took place in the international platform for the Ottoman State. Accordingly, one of the region that experienced the most important developments was the Balkan lands of the Empire. Unlike other states that emerged as independent states within the Empire's territory, Bulgaria was transformed into a Principality under the Ottoman rule, and its borders determined in Treaty of San Stefano were narrowed. Thus, the issue of independence of Bulgaria was postponed regarding international circles, especially for the Bulgarians. The developments in Ottoman domestic politics between 1908-1909 created favorable conditions for Bulgaria to declare independence and Bulgaria declared its independence in this process. With this article, this process is discussed in the light of some Russian sources. In addition, these sources are intended to contribute to the explanation of the Bulgarian independence process and the international developments at this stage.

Anahtar Kelimeler

Declaration of Independence of Bulgaria, Balkans, Ottoman State, Russia, Russian Sources

Kaynakça

• Yayımlanmış Belgeler PAPOV, A. “Turetskaya Revolutsiya 1908–1909”, Krasnıy Arhiv, T. 1 (44), Moskva 1931.
• ________, “Turetskaya Revolutsiya 1908–1909”, Krasnıy Arhiv, T. 2 (45), Moskva 1931, ss. 27-52.
• Raport voennogo agenta v Bolgarii ot 21(8) avgusta 1908 g. No:143.
• Telegramma poslannika v Sofii ot 13 aprelya (31 mart) 1909 g. No-24.
• Telegramma posla v Parije ot 16 (3) aprelya 1909 g. No:76.
• Depeşa posla v Konstantinopole ot 21 (8) 1909 g. No:75.
• Telegramma inostrannıx del poslu v Konstantinopole ot 23(10) aprelya 1909 g. No:684.
• Telegramma poslannika v Sofii ot 16 (3) aprelya 1909 g. No:26.
• Telegramma poslannika v Buxareste ot 17 (4) aprelya 1909 g.
• Telegramma ministra inostrannıx del poslanniku v Belgrade ot 18 (5) aprelya 1909 g. No:594.
• Telegramma ministra inostrannıx del poslanniku v Belgrade ot 18 (5) aprelya 1909 g. No:594
• Telegramma poverennogo v delax v Belgrade ot 20 (7) aprelya 1909 g. No:155.
• Donoseniye voennogo agenta v Bolgarii ot 20 (7) aprelya 1909 g. No:82.
• Telegramma ministra inostrannıx del poslannikamw v Belgrade i Sofii ot 23(10) aprelya 1909 g. No:673.
• Depeşa poslannika v Buxareste ot 27(14) aprelya 1909 g. No: 32.
• Rus Genelkurmay Belgelerinde II. Abdülhamid ve Ordusu, (Yayına Hazırlayanlar: Mikhail Bashanov-İlyas İlyas Kemaloğlu), Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2018.
• Gazete ve Dergiler GALBERŞTADT, L., “İnostrannaya Politika”, Russkaya Mısl, Eylül 1908.
• ________, “İnostrannaya Politika”, Russkaya Mısl, Mart 1909.
• Kitap ve Makaleler ADANIR, Fikret, Makedonya Sorunu, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 1996.
• AGANSON, O. İ., “Bolgariya v “Balkanskoy İgre” Velikobritanii v Naçale XX v.”, Vestnik RUDN, ser. Vseobşaya İstoriya, No 2, Moskva 2011, ss.72-86.
• ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), TTK Yay., Ankara 2003.
• AVCI, Yasemin, “Bağımsız Bulgaristan ile Osmanlı Devleti Arasında Modern Diplomasi (1908-1912)”, Uluslararası Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Türk-Bulgar İlişkileri Sempozyumu 11-13 Mayıs 2005 Bildiriler Kitabı, Eskişehir, ss. 291-297.
• AYDIN, Mahir, Osmanlı Eyaletinden Üçüncü Bulgar Çarlığına, Kitabevi Yay., İstanbul 1996.
• AYDIN, Mithat “Bulgaristan Yol Ayrımında: İvan S. Geşov Meselesi”, Belleten, C.7, S. 280, Ankara 2013, ss. 1071-1102.
• BAY, Serdar, İkdam ve Tanin Gazetelerine göre Bulgaristan’ın Bağımsızlığı (1908-1909), Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Oktay Kızılkaya, Kars 2016.
• ÇERVENKOV, N.N. ve ŞKUNDİN, G. D., “Provozglaşeniye Nizavisimosti i obyavleniye Bolgarii Çarsrtvam”, Bolgariya v XX Veke Oçerki Politiçeskoy İstorii, Nauka, Moskva 2003, ss. 29-35.
• ÇETİN, Erol, Bulgaristan Prensliği ile Osmanlı İmparatorluğu Arasındaki Siyasi İlişkiler (1878-1908), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Toktamış Ateş, İstanbul 2003.
• HACISALİHOĞLU, Mehmet “İttihatçılar ve Makedonya İhtilal Komiteleri: İttihad ve Terakki Hükümetinin Başlamasına Kadar İlşkiler, Pazarlıklar ve Sonuçları”, İstanbul Ünv. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, No: 38, İstanbul 2002, ss. 101-117.
• JELAVICH, Barbara, Balkan Tarihi 18. Ve 19. Yüzyıllar, C.I-II, Çev.: İhsan Durdu, Haşim Koç, Gülçin Koç, Küre Yay., İstanbul 2006.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi (İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı), C. V, TTK Yay. (basım yeri ve yılı belirtilmemiş)
• KOZMENKO, İ. V. ve KONOBEYEV, V. D., “Aktivizisatsiya vneşney Politiki Bolgarskoy burjuazii v naçale XX v.”, İstoriya Bolgarii, AN SSSR, T.I, Moskva 1954, ss. 473-480.
• LİTAVRİN, G.G., Kratkaya İstoriya Bolgarii s Drevneyşih Vremen do Naşih Dney, İzd: Nauka, Moskva 1987.
• SAATÇİ, Meltem Begüm, Makedonya Sorunu (1903-1913), Akdeniz Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. İsrafil Kurtcephe, Antalya 2004.
• SARINAY, Yusuf, “Osmanlı Devleti’nin Bulgaristan’ın Bağımsızlığını Tanınması ve Türk-Bulgar İlişkilerinin Gelişmesi”, Uluslararası Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi Türk-Bulgar İlişkileri Sempozyumu 11-13 Mayıs 2005 Bildiriler Kitabı, Eskişehir, ss. 133-138.
• SKVOZNİKOV, Aleksandr Nikolayeviç, Makedonskiy Vopros vo Vneşney Politike Rossii v Naçale XX veka (1903-1908), Samarskiy GPU Avtoreferat, Nauçnıy Rukovoditel: Anşakov Yuriy Petroviç, Samara 2006.
• ________, “Rossiyskaya Diplomatiya o Putyah Reşeniya Makedonskoy Problemı v Kontse XIX- Naçale XX Veka”, İzvestiya Somarskogo Nauçnogo Sentra RAN, T. 12, No: 2, Samara 2010, ss. 82-86.
• ________, “Makedonskiy Vopros v Naçele XX Veka i Rossiyskaya Obşestvennost”, İzvestiya Somarskogo Nauçnogo Sentra RAN, T. 11, No: 2, Samara 2009, ss. 70-76.
• TAŞÇAN, Arzu, Bulgaristan’ın Bağımsızlık Sürecinde Kilisenin Fonksiyonel Rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Mehmet Şeker, İzmir 2011.
• TOKAY, Gül, Makedonya Sorunu ve Jön Türk İhtilalinin Kökenleri 1903-1908, Afa yay. İstanbul 1995.
• TOPRAK, Serap “Bulgaristan’ın Bağımsızlığında Rusya’nın Rolü”, History Studies Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, V. cilt, 6. sayı [Balkan Savaşları Özel Sayısı], Samsun 2013, ss. 131-147.
• ÜNAL, Hasan, “Balkan Diplomasisinden Bir Kesit: Bulgaristan’ın Bağımsızlık İlanı ve Osmanlı Dış Politikası (1908-1909)”, Yeni Balkanlar Eski Sorunlar, Bağlam Yay., İstanbul 1997, ss. 53-71.
• VATANSEVER, Erhan, Bulgar Milliyetçiliğinin Doğuşu ve Bulgaristan’ın Bağımsızlığı (1841-1908), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Sabri Can Sannav, Edirne 2019.